«Οι τρομακτικές σκηνές στο Χαρτούμ θα με στοιχειώνουν για πάντα»: Το ταξίδι μίας οικογένειας προσφύγων από το Χαρτούμ στους καταυλισμούς του Ανατολικού Σουδάν

Από τις 15 Απριλίου, διάφορες πόλεις στο Σουδάν έχουν επηρεαστεί από τις μάχες, την κλιμάκωση της βίας και την περιορισμένη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και βασικούς πόρους. Αυτό έχει επηρεάσει δραστικά τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, οδηγώντας σε εκτοπισμό και ροές προσφύγων που αναζητούν ασφάλεια σε γειτονικές χώρες. 

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, το Σουδάν φιλοξενεί έναν από τους μεγαλύτερους προσφυγικούς πληθυσμούς στην Αφρική, με το 61% να ζει εκτός καταυλισμών και το 39% να έχει εγκατασταθεί σε καταυλισμούς. Πολλοί πρόσφυγες ζουν σε δομές εκτός καταυλισμών, σε κοινότητες υποδοχής και σε αστικές περιοχές, ενώ άλλοι διαμένουν σε καταυλισμούς, ιδιαίτερα στο Ανατολικό Σουδάν και την πολιτεία του Λευκού Νείλου.

Για τους Αιθίοπες πρόσφυγες όπως ο Salim* και η Qamar*, οι οποίοι είχαν ήδη διαφύγει από τη βία στην πατρίδα τους, το ταξίδι τους από το Χαρτούμ στο ανατολικό Σουδάν ήταν γεμάτο κινδύνους. Αφηγήθηκαν τις επίπονες λεπτομέρειες του ταξιδιού τους με τα τέσσερα παιδιά τους μέχρι να φτάσουν στον καταυλισμό στο Ανατολικό Σουδάν, όπου οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν επείγουσα ιατρική υποστήριξη.

«Το σημείο εισόδου μας στο Σουδάν τον Νοέμβριο του 2020 ήταν το κέντρο υποδοχής προσφύγων στο Hamadayet, που βρίσκεται στα σύνορα Σουδάν-Αιθιοπίας. Από εκεί, μεταφερθήκαμε στον καταυλισμό προσφύγων Um Rakuba. Παρόλο που προσπαθήσαμε να προσαρμοστούμε στη ζωή στον καταυλισμό, οι συνθήκες έγιναν χειρότερες όταν η σκηνή μας κάηκε, καταστρέφοντας όλο το φαγητό μας και τα ρούχα των παιδιών μας. Έτσι, πήραμε την απόφαση να φύγουμε από τον καταυλισμό  και να ταξιδέψουμε στο Χαρτούμ. Πήρα τα παιδιά μου και τον σύζυγό μου στις που αντιμετωπίζει καρδιακές παθήσεις» είπε η Qamar.

Η φυγή τους από τη βία στο Τιγκράι της Αιθιοπίας δεν ήταν το τέλος της έκθεσής τους σε απειλητικές για τη ζωή τους καταστάσεις. Δεν περίμεναν ότι θα εμπλακούν σε ένα άλλο κύμα βίας όταν ξέσπασε η τρέχουσα σύγκρουση στο Σουδάν τον Απρίλιο.

Ο Salim θυμάται τις λεπτομέρειες της διαφυγής του από το Χαρτούμ: «Το πρωί της 15ης Απριλίου, ακούστηκαν πυροβολισμοί και συγκρούσεις. Ήμουν έξω από το σπίτι μας και επέστρεψα βιαστικά στο σπίτι. Η ένταση των μαχών ήταν συντριπτική. Η μάχη έλαβε χώρα στο δρόμο ακριβώς απέναντι από το σπίτι μας, με βόμβες να πέφτουν βροχή στα γύρω σπίτια. Ο αέρας γέμισε με τον εκκωφαντικό θόρυβο των πολεμικών αεροπλάνων και των εκρήξεων. Αναζήτησα καταφύγιο ενώ τα παιδιά μου κρύφτηκαν κάτω από το κρεβάτι. Ήταν αποκαρδιωτικό να σκέφτομαι ότι είχα εγκαταλείψει τη χώρα μου λόγω πολέμου, μόνο και μόνο για να αντιμετωπίσω την πιθανότητα θανάτου στη χώρα στην οποία αναζήτησα καταφύγιο», δήλωσε ο Salim.

«Δεκαπέντε ημέρες αργότερα, οι προμήθειες τροφίμων μας εξαντλήθηκαν και μας τελείωσαν τα χρήματα. Σχεδόν όλοι οι γείτονές μας εγκατέλειψαν το Χαρτούμ. Ένας από τους γείτονές μας, όταν έμαθε για τη δεινή μας κατάσταση, μας βοήθησε να φτάσουμε στο σταθμό των λεωφορείων και κάλυψε ακόμη και το κόστος των εισιτηρίων μας για το Wad Madani. Καθώς αναχωρούσαμε, είδα καπνό να υψώνεται και κτίρια να τυλίγονται στις φλόγες. Αυτή η τρομακτική σκηνή θα με στοιχειώνει για πάντα. Κατά μήκος του δρόμου, συναντήσαμε ένοπλους άνδρες σε ένα σημείο ελέγχου που δεν πίστευαν ότι δεν ήμασταν οπλισμένοι. Τους διαβεβαίωσα ότι είμαστε πρόσφυγες και απλά επιθυμούσαμε να ζήσουμε ειρηνικά με τα παιδιά μας. Μας άφησαν να περάσουμε, αλλά τρέμαμε από το φόβο μας».

Η οικογένεια πέρασε 11 ημέρες στο Wad Madani, βρίσκοντας προσωρινή στέγη σε ένα σχολείο που δεν είχε βασικές υπηρεσίες. Χωρίς εισιτήρια για να φτάσουν στο Um Rakuba στην πολιτεία Al-Gedaref, αγωνίστηκαν να παρέχουν φαγητό στα τέσσερα παιδιά τους. Με τη βοήθεια άλλων οικογενειών κατάφεραν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα εισιτήρια για να ταξιδέψουν στον καταυλισμό Um Rakuba.

Στην πολιτεία Al-Gedaref, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λειτουργούν αυτόνομα νοσοκομεία δευτεροβάθμιας φροντίδας υγείας στους προσφυγικούς καταυλισμούς Um Rakuba και Tanedba. Αυτά τα νοσοκομεία παρέχουν επίσης φροντίδα σε σημαντικό αριθμό ασθενών από τις κοινότητες υποδοχής. Πριν από την τρέχουσα σύγκρουση, στο νοσοκομείο Um Rakuba, η πλειοψηφία των εισαγωγών στο κέντρο θεραπευτικής σίτισης προέρχονταν από την κοινότητα υποδοχής.

Αυτά τα νοσοκομεία παρέχουν επίσης φροντίδα σε σημαντικό αριθμό ασθενών από τις κοινότητες υποδοχής. Πριν από την τρέχουσα σύγκρουση, στο νοσοκομείο Um Rakuba, η πλειοψηφία των εισαγωγών στο κέντρο θεραπευτικής σίτισης προέρχονταν από την κοινότητα υποδοχής.

Τα τελευταία χρόνια στον καταυλισμό Um Rakuba, οι ομάδες μας παρέχουν πρόσβαση σε ολοκληρωμένη πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και επείγουσα ιατρική περίθαλψη. συμπεριλαμβανομένης της παιδιατρικής εξωνοσοκομειακής και ενδονοσοκομειακής υποστήριξης, επιπλέον των κέντρων θεραπευτικής σίτισης και μετάγγισης αίματος. Κάνουμε επίσης διακομιδές σε δομές δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, ενώ παρέχουμε και υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

«Μόλις έφτασα στον καταυλισμό Umm Rakuba, πήγα τα παιδιά μου στο νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για θεραπεία δερματικών παθήσεων και διάρροιας που έπαθαν κατά τη διαφυγή μας από το Χαρτούμ. Δεν έχω στέγη, φαγητό ή οτιδήποτε άλλο εδώ. Βασίζομαι στη βοήθεια των συγγενών μου μεταξύ των προσφύγων στον καταυλισμό. Απευθύνουμε έκκληση σε άλλους οργανισμούς να μας βοηθήσουν. Δεν έχουμε τίποτα. Ήρθαμε στο Σουδάν όχι για δουλειά ή χρήματα. Ήρθαμε για να σώσουμε τη ζωή μας και να προστατεύσουμε τα παιδιά μας», δήλωσε ο Salim.

Η κατάσταση μέσα από τα μάτια παιδιών όπως η 11χρονη Mondi* δίνει μια ξεχωριστή οπτική για τον αντίκτυπο της σύγκρουσης: «Ετοιμαζόμουν να πάω στο σχολείο όταν είδα τη μητέρα μου τρομοκρατημένη, ζητώντας μας να κρυφτούμε κάτω από το κρεβάτι. Έκλαψα μαζί με τα αδέρφια μου γιατί ο ήχος των βομβών ήταν πολύ τρομακτικός. Δεν μου αρέσει ο πόλεμος γιατί με έκανε να πεινάω πολύ. Ο πατέρας μου δεν μπορούσε να αγοράσει φαγητό για εμάς. Δεν θέλω να επιστρέψω εκεί. Έκαναν τα αδέρφια μου να κλαίνε».

Αυτά τα λόγια υπογραμμίζουν τον βαθύ φόβο και το τραύμα που βιώνουν τα παιδιά που γίνονται μάρτυρες και υπομένουν τις συνέπειες των συγκρούσεων.

«Ενόψει της τρέχουσας κρίσης, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στον προσφυγικό καταυλισμό Um Rakuba στο ανατολικό Σουδάν είναι η πρόσβαση σε ασφαλές καταφύγιο, καθώς και η κακή κατάσταση των σημερινών υποδομών των καταφυγίων, ειδικά κατά την περίοδο των βροχών. Πριν από λίγες ημέρες, κάποια καταφύγια καταστράφηκαν από τον δυνατό άνεμο και τις βροχοπτώσεις. Με την άφιξη περίπου 850 νέων προσφύγων από το Χαρτούμ, η κατάσταση επιδεινώθηκε. Ορισμένοι πρόσφυγες ζουν με συγγενείς στον καταυλισμό, αλλά οι περισσότεροι βρίσκονται σε κοινό καταφύγιο με άσχημες συνθήκες διαβίωσης. Είναι τραυματισμένοι και έχουν πολύ περιορισμένη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες όπως τροφή, στέγη και υγιεινή» τονίζει ο Zahir Gul, Συντονιστής προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Um Rakuba.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζονται ενεργά στον προσφυγικό καταυλισμό από το 2020, παρέχοντας ζωτική υποστήριξη στους πρόσφυγες και στις κοινότητες υποδοχής. Ακόμη και πριν από την τρέχουσα κρίση, συνηγορούσαμε για αύξηση της στήριξης για την αντιμετώπιση της έλλειψης υπηρεσιών, όπου οι συνέπειες των σημαντικών περικοπών χρηματοδότησης ήταν ήδη ορατές. Παρά την τρέχουσα σύγκρουση, η κατάσταση της ασφάλειας σε αυτό το τμήμα του Σουδάν παραμένει ήρεμη και η περιοχή σχετικά προσιτή. Ωστόσο, δεν βλέπουμε τις ανθρωπιστικές οργανώσεις να επιστρέφουν για να ξαναρχίσουν τις δράσεις τους σε επίπεδο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του πληθυσμού του Ανατολικού Σουδάν. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα απευθύνουν έκκληση στους δωρητές και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις να διπλασιάσουν τις επενδύσεις τους για να διασφαλίσουν ότι μπορούν να εξασφαλιστούν οι πιο βασικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς στέγασης, της υγείας, της διατροφής και της προστασίας.

Από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο του 2023, οι ομάδες μας στο Um Rakuba πραγματοποίησαν περίπου 4000 συνεδρίες εξωτερικών ασθενών στην κοινότητα υποδοχής και στους πρόσφυγες. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δώρισαν επίσης ιατρικές προμήθειες και φάρμακα στο Υπουργείο Υγείας της πολιτείας για την υποστήριξη του νοσοκομείου Al-Gedaraf από τις 21 Ιουνίου. 

Από την κλιμάκωση της τρέχουσας κρίσης στο Σουδάν, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζονται ενεργά σε 12 περιοχές: Khartoum, Kassala, Al-Jazeera, West Darfur, North Darfur, Central Darfur, South Darfur, Red Sea, El-Gedaref, Blue Nile, και White Nile States.

*Τα ονόματα έχουν αλλάξει για να προστατευθεί η ανωνυμία των ανθρώπων.