Οι πλημμύρες πνίγουν το Νότιο Σουδάν

Οι εκτοπισμένες γυναίκες από τις πλημμύρες στο Νότιο Σουδάν

Το Νότιο Σουδάν είναι μία από τις πέντε πιο ευάλωτες χώρες στην κλιματική αλλαγή. Από το 2019 έως το 2022, οι καταρρακτώδεις βροχές και η άνοδος της στάθμης των υδάτων στη λίμνη Βικτώρια δημιούργησαν μια τεράστια βαλτώδη έκταση πλημμυρών. Το 2022, οι πλημμύρες έπληξαν περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους στη χώρα.

Αν και ο Λευκός Νείλος και τα γύρω δίκτυα ποταμών παρέχουν σημαντικές φυσικές πηγές νερού, κατά την περίοδο των βροχών αποτελούν επίσης απειλή - οι πλημμύρες καταστρέφουν σπίτια, συγκομιδές, ζώα και θέτουν σε κίνδυνο την πρόσβαση σε καθαρό νερό και τις εγκαταστάσεις αποχέτευσης. Το 2023, εκτιμάται ότι 5,4 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε περιοχές που επλήγησαν από τις πλημμύρες, αναγκάζοντας εκατοντάδες χιλιάδες να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.

Η Veronika, μια γυναίκα γύρω στα 40, είναι μία από αυτές. "Ήταν πολύ δύσκολο να φύγω γιατί ήμουν μόνη μου με τα 5 παιδιά μου και το σπίτι μου είχε πλημμυρίσει εντελώς. Χρειάστηκε να χρησιμοποιήσω ζαρντινιέρες και πλαστικά σεντόνια για να βοηθήσω τα παιδιά μου να μετακινηθούν μέσα στις πλημμύρες. Νόμιζα ότι δεν θα τα καταφέρναμε να ζήσουμε", λέει η ίδια.

Η Veronika και τα πέντε παιδιά της στο καταφύγιό τους στον καταυλισμό των εσωτερικά εκτοπισμένων του Bentiu, όπου βρήκαν καταφύγιο μετά τη φυγή τους από τις πλημμύρες, στην Πολιτεία Unity.© MSF/Isaac Buay  

Λίγα χιλιόμετρα από τη γενέτειρα της Veronika, η Nyachany και τα έξι παιδιά της πέρασαν δύο χρόνια στο έλεος των ορμητικών πλημμυρών στο Tuoyluak, ένα χωριό κοντά στον Λευκό Νείλο, έναν ποταμό που εκβάλλει στη λίμνη Βικτώρια. Αντιστάθηκε στη διαφυγή, αλλά φέτος αναγκάστηκε να το κάνει. "Η ιδιοκτησία μου πλημμύρισε εντελώς. Φτιάξαμε πρόχειρα κρεβάτια με ξύλα και τα σηκώσαμε τόσο ψηλά για να κρατήσουμε τα παιδιά ασφαλή", λέει η μητέρα έξι παιδιών, κρατώντας στην αγκαλιά της την οκτώ μηνών κόρη της Wangnen. Σύντομα, καθώς τα νερά συνέχισαν να ανεβαίνουν, ξέμειναν από αρκετά ψηλά ξύλα. Από τότε, το σχολείο και η κλινική της πόλης εξαφανίστηκαν σιγά σιγά κάτω από τα νερά της πλημμύρας. "

Η Nyachany και η οκτώ μηνών κόρη της Wangnen, με την οποία ήταν έγκυος όταν έφυγε από τις πλημμύρες μαζί με τα πέντε παιδιά της. Bentiu εσωτερικά εκτοπισμένος πληθυσμός (IDP), Unity State, Rubkona County, Νότιο Σουδάν. ©MSF/ Isaac Buay  

Η ζωή σε ένα νησί που πνίγεται 

Μετά από ένα τετραήμερο ταξίδι μέσα από τις πλημμύρες, η Veronika, ο Nyachany και τα παιδιά τους βρήκαν ασφάλεια στον καταυλισμό των εσωτερικά εκτοπισμένων του Bentiu στην Πολιτεία Unity, στην κομητεία Rubkona. Περιτριγυρισμένος από υφέρποντα νερά, αυτός ο υπερπλήρης καταυλισμός φιλοξενεί περισσότερους από 100.000 ανθρώπους, παγιδευμένους σε ένα μικρό νησί που προστατεύεται από αναχώματα.

Αεροφωτογραφία του στρατοπέδου Bentiu, Unity State, Rubkona County. © Christina Simons   

Πολλοί από τους ανθρώπους που ζουν στον καταυλισμό του Bentiu έχουν βιώσει δύο τραγωδίες: τη σύγκρουση και τις πλημμύρες. Έφτασαν μεταξύ 2013 και 2018 κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και δεν είχαν πουθενά να επιστρέψουν μετά το τέλος του πολέμου, καθώς οι πατρίδες τους πλημμύρισαν εντελώς.

Η Elizabeth, η οποία ζει λίγα καταφύγια μακριά από τις οικογένειες του Nyachany και της Veronika, έφτασε στον καταυλισμό του Bentiu το 2014 μαζί με τα επτά παιδιά της. "Κατά τη διάρκεια του πολέμου, κάποιοι άνδρες εισέβαλαν στην ιδιοκτησία μου για να κλέψουν τα βοοειδή μου. Χωρίς να έχουμε τα προς το ζην και ανησυχώντας για τα παιδιά μου, δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να φύγουμε", είπε με δάκρυα στα μάτια. Θυμάται τους υπόκωφους ήχους των πυροβολισμών που αντηχούσαν στο δρόμο καθώς έτρεχε με τα παιδιά της, με τις σφαίρες να στροβιλίζονται γύρω τους. Πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν στη διαδρομή, συμπεριλαμβανομένου του συζύγου της που σκοτώθηκε, ενώ η Elizabeth πυροβολήθηκε στο πόδι στο δρόμο τους προς τον καταυλισμό του Bentiu, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν καταυλισμός Προστασίας Αμάχων.

Η Elizabeth με την εννιάχρονη κόρη της, η οποία έχει προσβληθεί 4 φορές φέτος από ελονοσία, η ύπαρξη της οποίας επιδεινώνεται από τα στάσιμα νερά γύρω από τον καταυλισμό. Καταυλισμός Bentiu, Πολιτεία Unity, κομητεία Rubkona. ©MSF/ Isaac Buay.  

Η ζωή της Elizabeth άλλαξε για πάντα εκείνη την ημέρα- δεν θα μπορούσε ποτέ να επιστρέψει στην πατρίδα της, το Buow. "Αν δεν υπήρχαν πλημμύρες, θα μπορούσα να επιστρέψω τώρα που είναι πιο ασφαλές και θα μπορούσα να καλλιεργήσω. Τώρα είμαι απελπισμένη και δεν έχω κανένα σχέδιο να φύγω από τον καταυλισμό, καθώς τα παιδιά μου πηγαίνουν στο σχολείο- έξω δεν έχει μείνει σχολείο λόγω των πλημμυρών", λέει η 43χρονη κτηνοτρόφος.

Τίποτα δεν έχει απομείνει

Οι επαναλαμβανόμενες πλημμύρες έχουν καταστήσει τις αγροτικές περιοχές πιο ευάλωτες μειώνοντας τη γεωργική παραγωγικότητα και αυξάνοντας τον κίνδυνο της επισιτιστικής κρίσης. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που ζουν στον καταυλισμό Bentiu βασίζονται στην ανθρωπιστική βοήθεια για να επιβιώσουν.

Η Nyachany, η Veronika και η Elizabeth εξέφρασαν η καθεμία τη θλίψη τους που δεν μπορούν να παρέχουν στα παιδιά τους αρκετή τροφή. "Τρώμε μία φορά την ημέρα, μόνο μεσημεριανό γεύμα, αλλά όχι πρωινό ή δείπνο. Για επτά άτομα, παίρνουμε 50 κιλά σόργο (ένα δημητριακό), ένα λίτρο λάδι και μια μικρή ποσότητα φακής από το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα. Εξαρτώμαι πραγματικά από αυτό.  Δεν ξέρω αν τα παιδιά μου υποσιτίζονται ή όχι, αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι το βάρος τους έχει μειωθεί όλο και περισσότερο", λέει η Elizabeth.

Οι περιοχές που έχουν πληγεί από τις πλημμύρες, όπως η Rubkona, βιώνουν τα πιο σοβαρά επίπεδα υποσιτισμού από το 2023, τα οποία επιδεινώνονται από την περιορισμένη πρόσβαση σε τρόφιμα και μέσα διαβίωσης. Από τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο του 2023, εκτιμάται ότι 15.000 άνθρωποι στην κομητεία Rubkona επλήγησαν από λιμό.

Μακροπρόθεσμος αντίκτυπος

Οι πλημμύρες που έχουν καταστρέψει όλα τα δέντρα γύρω από τον καταυλισμό, αναγκάζουν τη Veronika να διανύει χιλιόμετρα για να μαζέψει καυσόξυλα. Στις 6 το πρωί, παίρνει μια βάρκα για ένα απομακρυσμένο δάσος, και μόνο όταν πέφτει η νύχτα επιστρέφει στο καταφύγιο με μερικά καυσόξυλα τα οποία πουλάει για να αγοράσει τρόφιμα. Αλλά η Veronika δεν αφήνει τις κόρες της να κάνουν το ίδιο, εξηγεί: "Οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή, ειδικά όταν πρέπει να πάνε για ξύλα στο δάσος μακριά από το σπίτι τους, επειδή δεν υπάρχει τίποτα κοντά και δέχονται επιθέσεις".

Οι γυναίκες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στους τοπικούς φυσικούς πόρους για τον βιοπορισμό τους, ιδίως στις αγροτικές περιοχές, όπου είναι υπεύθυνες για την παροχή νερού στο σπίτι και την επισιτιστική ασφάλεια του νοικοκυριού.  Οι πλημμύρες μπορεί να έχουν δυσανάλογες επιπτώσεις στις γυναίκες, οι οποίες συχνά εκτελούν εργασίες υψηλής έντασης εργασίας, όπως η γεωργία, η συλλογή νερού και καυσόξυλων και η φροντίδα των παιδιών.

Η Veronika περιφράσσει το μικρό της χωράφι για να εμποδίσει τις κατσίκες να φάνε τους σπόρους μπάμιας και φασολιών που μόλις φύτεψε. Καταυλισμός Bentiu, Unity State, κομητεία Rubkona. ©MSF/ Isaac Buay   

Η Veronika, μόνη με τα παιδιά της και με περιορισμένους πόρους, καλλιεργεί ένα μικρό οικόπεδο στον καταυλισμό, αλλά για άλλη μια φορά πλήττεται από τις πλημμύρες. "Στην προηγούμενη ζωή μου, καλλιεργούσα κολοκύθες, αραβόσιτο, αγγούρι, μπάμιες και καρπούζι. Στον καταυλισμό δεν υπάρχει αρκετός χώρος για να καλλιεργήσω, καθώς είμαστε περικυκλωμένοι από πλημμύρες. Εδώ μπορούμε να καλλιεργήσουμε μόνο μια μικρή έκταση με όσπρια αλλα δεν είναι αρκετό", λέει.

Προς το παρόν, η Veronika, η Nyachany και η Elizabeth επικεντρώνονται στο να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά τους, αλλά και οι τρεις μόνες μητέρες ομολόγησαν ότι έχουν "χάσει την ελπίδα".

Για τη Veronika, τη Nyachany και την Elizabeth, καθώς και για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που έχουν φύγει λόγω του πολέμου και των κλιματικών καταστροφών στο Νότιο Σουδάν, η απειλή της κλιματικής αδράνειας είναι πραγματική.

"Η κυβέρνηση και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν, θα έπρεπε να το κάνουν γιατί έχουμε ήδη αρκετά προβλήματα με τις εσωτερικές συγκρούσεις και η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να αποτελέσει το σημείο καμπής, ειδικά για τις γυναίκες και τα παιδιά", προτρέπει η Veronika. 

Δυστυχώς, οι βροχές αναμένεται να ενταθούν έως τον Οκτώβριο του 2024. Πρόσφατες προβλέψεις δείχνουν αυξημένη πιθανότητα βροχοπτώσεων πάνω από το κανονικό επίπεδο και μεγάλης ποσότητας νερού που θα απελευθερωθεί από τη λίμνη Βικτώρια στο δίκτυο του ποταμού Νείλου λόγω των ισχυρών βροχοπτώσεων που θα προκληθούν από το Ελ Νίνιο το 2023/2024. Αυτό πιθανόν να προκαλέσει πλημμύρες ακραίας κλίμακας, πρωτοφανείς για τον τελευταίο αιώνα, οι οποίες θα επηρεάσουν έως και 3,3 εκατομμύρια ανθρώπους στο Νότιο Σουδάν.