Μητέρες και νεογνά απολαμβάνουν νέες υπηρεσίες στο νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη νότια Αϊτή

Ενώ η βία που μαστίζει την πρωτεύουσα της Αϊτής, το Port-au-Prince, είναι πολύ μακριά από την ήσυχη παράκτια πόλη Port-à-Piment - περίπου 150 χιλιόμετρα δυτικά - οι επιπτώσεις είναι αισθητές. Τα εμπόδια στην αλυσίδα εφοδιασμού έχουν οδηγήσει σε συχνές ελλείψεις ιατρικών προμηθειών σε νοσοκομεία και κλινικές και ο αποκλεισμός του κύριου τερματικού σταθμού καυσίμων στο λιμάνι του Port-au-Prince το 2022 προκάλεσε τρομερές ελλείψεις καυσίμων στο νότιο τμήμα. 

Επιπλέον, πολλοί γιατροί από αγροτικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένου του Νότου, έχουν πάει στο Port-au-Prince και πολλοί γιατροί από το Port-au-Prince έχουν εγκαταλείψει τη χώρα για να ξεφύγουν από τη βία. Ο σεισμός του 2021 επιδείνωσε περαιτέρω την κατάσταση. Αρκετές οργανώσεις υποσχέθηκαν οικονομική και υλική υποστήριξη για την αποκατάσταση των κατεστραμμένων ιατρικών δομών, αλλά αυτές οι προσπάθειες άργησαν να υλοποιηθούν και λίγες από τις κατεστραμμένες δομές στο νότιο τμήμα έχουν επισκευαστεί.

Αυτοί οι παράγοντες έχουν αφήσει το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης σε αυτό το τμήμα της χώρας σε μια εξαιρετικά επισφαλή κατάσταση, χωρίς ιατρικές προμήθειες, προσωπικό και εγκαταστάσεις. Αυτό επηρεάζει σοβαρά την υγεία της κοινότητας, ιδιαίτερα των εγκύων γυναικών και των νεογνών.

Η Αϊτή έχει το υψηλότερο ποσοστό μητρικής θνησιμότητας στο δυτικό ημισφαίριο, με 529 θανάτους ανά 100.000 γεννήσεις. Η νεογνική θνησιμότητα είναι επίσης πολύ υψηλή, με 24 θανάτους ανά 1000 γεννήσεις. Περίπου το 64% των γυναικών δεν γεννούν σε δομές υγειονομικής περίθαλψης, γεγονός που μπορεί να έχει θανατηφόρες συνέπειες τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό εάν προκύψουν επιπλοκές. «Είναι πολύ σημαντικό οι γεννήσεις να πραγματοποιούνται με την υποστήριξη επαγγελματιών υγείας. Μια γρήγορη ανταπόκριση μπορεί να σώσει τη ζωή της μητέρας και του μωρού», δήλωσε ο Benoit Vasseur, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, κατά τη διάρκεια των επίσημων εγκαινίων των νέων υπηρεσιών των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Port-à-Piment, τον Φεβρουάριο του 2023.

Η δομή, την οποία διαχειρίζονται μαζί το Υπουργείο Υγείας και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, διαθέτει τώρα χειρουργείο και τμήμα νεογνών, εξοπλισμένο με μονάδα εντατικής θεραπείας. Η ομάδα εκεί παρέχει επίσης ολοκληρωμένη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης της αντισυλληπτικής φροντίδας, προγεννητικών και μεταγεννητικών ελέγχων και υποστηρίζει έξι κέντρα υγείας σε πόλεις και χωριά γύρω από το Port-à-Piment. Συνεργαζόμενη με τα δίκτυα των παραδοσιακών μαιών και εθελοντών στην κοινότητα, η ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσπαθεί να ξεπεράσει το πρώτο εμπόδιο για την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων μητρικής υγείας: τη βελτίωση της γνώσης σχετικά με το πότε οι έγκυες γυναίκες πρέπει να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια.

Δώδεκα χιλιόμετρα βόρεια του Port-à-Piment, κατά μήκος μιας ξερής κοίτης ποταμού μέσα από τα βουνά, βρίσκεται το χωριό Rendel, το οποίο επισκέπτεται η ιατρική ομάδα και η ομάδα προαγωγής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μία φορά την εβδομάδα. «Το Rendel είναι ένα από τα έξι μέρη που υποστηρίζουμε με ιατρική εκπαίδευση και προαγωγή υγείας», δήλωσε ένα μέλος της ομάδας προαγωγής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Οι γυναίκες που ζουν στο χωριό Rendel αντιμετωπίζουν επίσης ένα άλλο εμπόδιο: την πρόσβαση  σε δομή υγειονομικής περίθαλψης όταν χρειάζονται ιατρική περίθαλψη. Το νότιο τμήμα είναι αραιοκατοικημένο, πράγμα που σημαίνει ότι οι δομές υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να είναι πολύ μακριά για ορισμένες γυναίκες. Συχνά οι δρόμοι είναι σε κακή κατάσταση και η μεταφορά είναι δαπανηρή. Στο Rendel, η ξηρή κοίτη του ποταμού που χρησιμοποιείται ως δρόμος γεμίζει με νερό κατά τη διάρκεια της εποχής των βροχών. Οι γυναίκες που ζουν σε ορεινά χωριά στην ενδοχώρα από την ακτή μπορεί να χρειαστούν έξι ή επτά ώρες για να φτάσουν σε ένα κέντρο υγείας με τα πόδια. Δυστυχώς, οι γυναίκες που γεννούσαν πέθαναν ενώ περπατούσαν προς ένα κέντρο υγείας από τις επιπλοκές του τοκετού πριν φτάσουν στην ιατρική μονάδα. Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εγκαθιστούν επιτροπές αναφοράς σε διάφορα χωριά, για να διευκολύνουν τη μεταφορά των γυναικών σε λοχεία. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λειτουργούν επίσης μια υπηρεσία ασθενοφόρων με τετρακίνητα οχήματα που μετατρέπονται σε ασθενοφόρα.

Η Alexis Leone ζει στο Rendel. «Πριν από τέσσερα χρόνια, όταν ήμουν έγκυος στο πρώτο μου παιδί, οι γιατροί μου είπαν ότι θα έπρεπε να πάω στο νοσοκομείο αν ένιωθα κάποιο πόνο», είπε. Δεν ένιωθα καλά, οπότε περπάτησα μέχρι το Port-à-Piment για μια εξέταση. Η αρτηριακή μου πίεση ήταν πολύ υψηλή και μεταφέρθηκα με ασθενοφόρο σε νοσοκομείο μία ώρα μακριά όπου γέννησα. Μου είπαν ότι πιθανότατα θα είχα πεθάνει αν είχα μείνει στο Rendel». 

Η παραπομπή από την προηγούμενη δομή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Port-à-Piment σε άλλο νοσοκομείο έσωσε τη ζωή της Alexis, αλλά οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρατήρησαν ότι η οργάνωση αυτών των παραπομπών γινόταν όλο και πιο δύσκολη, καθώς οι δομές υγειονομικής περίθαλψης στις οποίες μετέφεραν ασθενείς στην περιοχή δυσκολεύονταν να παράσχουν σωτήριες υπηρεσίες, λόγω έλλειψης προμηθειών, προσωπικού και άλλων ζητημάτων. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αναβάθμισαν τη δομή στο Port-à-Piment. Οι ασθενείς που είχαν προηγουμένως παραπεμφθεί σε άλλες δομές για φροντίδα υψηλότερου επιπέδου μπορούν τώρα να αντιμετωπιστούν άμεσα σε αυτήν τη μονάδα, η οποία τώρα προσφέρει καισαρικές τομές και μεταγγίσεις αίματος, για παράδειγμα. Αυτή είναι μια σημαντική βελτίωση για τους ανθρώπους που ζουν μέσα και γύρω από το Port-à-Piment.

Ο μεγάλος αριθμός ασθενών που έχει περιθάλψει η μονάδα καταδεικνύει τις τεράστιες ανάγκες των γυναικών στο νότιο  τμήμα. Το 2022, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα βοήθησαν 700 τοκετούς στο Port-à-Piment. Από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2023, το νέο νοσοκομείο έχει υποστηρίξει 347 τοκετούς, 39 εκ των οποίων ήταν καισαρικές τομές. Την ίδια περίοδο, 89 μωρά εισήχθησαν στο νοσοκομείο, 40 από αυτά στη μονάδα εντατικής θεραπείας. 

Ωστόσο, σε άλλες πόλεις και χωριά του νότιου διαμερίσματος - όπως το Coteaux και το Roche-à-Bateau - οι δομές υγείας που καταστράφηκαν δεν έχουν ξαναχτιστεί. Στο Coteaux, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης προσπαθούν να εργαστούν σε ένα κέντρο κατάρτισης, επειδή το κέντρο υγειονομικής περίθαλψης εξακολουθεί να είναι ερειπωμένο.

Για να μειωθούν τα υψηλά ποσοστά μητρικής και νεογνικής θνησιμότητας, πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα. Κάθε έγκυος γυναίκα θα πρέπει να είναι σε θέση να γεννήσει με έναν εκπαιδευμένο επαγγελματία υγείας σε μια κατάλληλη δομή με τις απαραίτητες προμήθειες. Άλλοι οργανισμοί πρέπει να εντείνουν τη βοήθειά τους, ξεκινώντας από την εκπλήρωση των υποσχέσεων που έδωσαν μετά τον σεισμό του 2021. Πρέπει επίσης να αυξήσουν τη στήριξή τους για τη χρηματοδότηση των μισθών επιπλέον εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης σε απομακρυσμένες περιοχές. Είναι ο μόνος τρόπος για να βελτιωθούν οι πιθανότητες επιβίωσης των εγκύων γυναικών σε αυτήν την περιοχή της Αϊτής.