Γιάννης Γκούμας: «Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι τα μεγαλύτερα θύματα της βίας στην Παλαιστίνη»

Ένα χρόνο μετά τους βομβαρδισμούς στη Γάζα, οι πληγές είναι ακόμα ανοιχτές. Ο πόλεμος επηρέασε την κατάσταση στην Ιερουσαλήμ και τα κατεχόμενα εδάφη, όπως η Χεβρόνα και η Ραμάλα, παρόλο που δεν βομβαρδίστηκαν.

«Οι άνθρωποι που περιθάλψαμε είναι θύματα της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης. Συνήθως έχουν υποστεί κάποιου είδους βία, είτε οι ίδιοι, είτε η οικογένειά τους. Η ζωή τους έχει επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό από την σύγκρουση Ισραηλινών και Παλαιστινίων, λόγω της άσκησης βίας από τον στρατό και την αστυνομία, από κατεδαφίσεις σπιτιών, από φυλάκιση και ξυλοδαρμούς ή από επιθέσεις εποίκων που είναι πολύ συχνό φαινόμενο», αναφέρει ο Γιάννης Γκούμας.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά περιστατικά ακραίας βίας που θυμάται συνέβη σε μία πόλη κοντά στη Ραμάλα, όπου ένας έποικος χτύπησε με αυτοκίνητο μία μητέρα με δύο παιδιά. Το ένα παιδί σκοτώθηκε και το άλλο απέκτησε κινητικά και νοητικά προβλήματα μετά τον τραυματισμό. Νοσηλευόταν για αρκετό καιρό και πήγαινε καλά σε επίπεδο αποκατάστασης με τις φυσιοθεραπείες και τις λογοθεραπείες, ήταν όμως βέβαιο ότι θα είχε κάποια μόνιμη βλάβη.

«Έβλεπα τη μητέρα στο νοσοκομείο που νοσηλευόταν το παιδί. Ήταν μικρή σε ηλικία, γύρω στα 20 και όταν συνέβη το δυστύχημα ήταν ήδη σε προχωρημένη εγκυμοσύνη. Είχε εφιάλτες, πολύ μεγάλη δυσκολία στον ύπνο, επίμονες σκέψεις από το συμβάν. Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας της κόρης της, γέννησε αλλά ξαναγύρισε αμέσως στο νοσοκομείο για να είναι στο πλευρό της. Ήταν σε μία κατάσταση ψυχοσωματικής εξάντλησης γιατί είχε από τη μία το παιδί που φρόντιζε στο νοσοκομείο και από την άλλη το νεογέννητο παιδί. Δεν επιτρεπόταν στην οικογένειά της να πάει στο νοσοκομείο να τη βοηθήσει γιατί ήταν από τη Δυτική Όχθη. Μόνο ο άντρας της μπορούσε να πάρει κάποια ειδική άδεια», αφηγείται ο ψυχολόγος των MSF.

Η ομάδα των MSF προσπάθησε να την στηρίξει ψυχικά με ασκήσεις χαλάρωσης και ψυχοθεραπεία. «Αυτό είναι χαρακτηριστικό περιστατικό βίας από εποίκους προς Παλαιστίνιους. Ο οδηγός ίσως να γνώριζε ότι είναι Παλαιστίνιοι και έπεσε επίτηδες πάνω τους. Δεν τιμωρήθηκε, δεν τον βρήκαν ποτέ. Το χειρότερο πρόβλημα που υπάρχει είναι ο εποικισμός στη μέση της πόλης. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι φανατικοί και πιστεύουν ότι οι Παλαιστίνιοι δεν πρέπει να βρίσκονται εκεί», υπογραμμίζει ο ψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

   Ο ψυχολόγος των MSF Γιάννης Γκούμας

Σε μία φτωχή κοινότητα κτηνοτρόφων που ζει σε πρόχειρα καταλύματα ακριβώς δίπλα στο τείχος που χωρίζει τη Δυτική Όχθη από την Ιερουσαλήμ, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστηρίξαμε με ένα πρόγραμμα τα παιδιά της κοινότητας.

«Τα παιδιά που εκτίθενται συχνά στη βία εμφανίζουν διάφορα συμπτώματα. Εφιάλτες, ενούρηση, υπερβολικό φόβο, προσκόλληση στους γονείς, επιθετικότητα και αντικοινωνικότητα», αναφέρει ο Γιάννης.

«Μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες με τα παιδιά προσπαθούμε να ενθαρρύνουμε την έκφραση των συναισθημάτων τους ή να αναπτύξουμε κάποιους μηχανισμούς άμυνας για να τα βοηθήσουμε να αντιμετωπίσουν το φόβο. Προσπαθούμε μέσα από τις ασκήσεις να προωθήσουμε την ιδέα της αλληλεγγύης και την ενδυνάμωση της ομάδας. Μία χαρακτηριστική άσκηση για την ανάπτυξη εμπιστοσύνης είναι το ένα παιδί να κλείνει τα μάτια και το άλλο να το καθοδηγεί. Πέρα από το ψυχαγωγικό κομμάτι που είναι αστείο, τους αρέσει, τους κάνει να γελάνε, πάντα καταλάβαιναν το νόημα της άσκησης».

Μία μέρα η ομάδα βρέθηκε παρούσα στις συγκρούσεις μεταξύ εφήβων Παλαιστινίων και της αστυνομίας. Πλησίασε στο σημείο των ταραχών και μίλησε με τα παιδιά για να τα καθησυχάσει. «Υπήρχαν μικρά παιδάκια που έτρεμαν. Καθίσαμε μαζί τους όσο μπορούσαμε. Αυτά τα παιδιά αντιμετωπίζουν θέματα ασφάλειας γιατί πολλές φορές η αστυνομία και ο στρατός χρησιμοποιούν πραγματικά πυρά εναντίον των διαδηλωτών», υπογραμμίζει ο Γιάννης Γκούμας.

«Συχνά βρίσκαμε στο χώμα σφαίρες και δακρυγόνα. Ήμουν πάρα πολύ στεναχωρημένος και θυμωμένος και πάντα έχω την ελπίδα ότι κάποιος μπορεί να κάνει κάτι. Μία μέρα πήρα μία σφαίρα από το χώμα, την πήγα στον επικεφαλής της αποστολής και του είπα: Κάνε κάτι!», θυμάται χαρακτηριστικά ο ψυχολόγος των MSF.

Η κατάσταση της γενικευμένης βίας δημιουργεί προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά και τους εφήβους. Συνήθως οι ανήλικοι μέσα σε μία κρίση έχουν ειδική μεταχείριση γιατί  θεωρούνται παράπλευρη απώλεια. Στην Παλαιστίνη όμως τα σχολεία είναι γενικά στοχοποιημένα.

«Συμβαίνει συχνά η Ισραηλινή αστυνομία να πηγαίνει έξω από τα σχολεία και να δημιουργούνται επεισόδια με Παλαιστίνιους έφηβους. Οι έφηβοι το μόνο που κάνουν είναι να πετάνε πέτρες. Οι αστυνομικοί μετά τους επιτίθενται και τους φυλακίζουν. Και σαν εικόνα να το δεις, από τη μία ένας έφηβος που κρατάει πέτρες και από την άλλη ένας πάνοπλος αστυνομικός, υποδηλώνει μία απελπισία. Οι έφηβοι νιώθουν ότι δεν έχουν καμία προοπτική να ζήσουν τη ζωή τους φυσιολογικά, χωρίς περιορισμούς, χωρίς ταπείνωση, χωρίς ρατσισμό, χωρίς αποκλεισμό», περιγράφει ο Γιάννης Γκούμας.

«Πάντα τα παιδιά και οι έφηβοι είναι τα μεγαλύτερα θύματα γιατί είναι κάπως δύσκολο να αναλύσουν αυτό που τους συμβαίνει. Σίγουρα εκεί τα παιδιά μεγαλώνουν γρηγορότερα. Αλλά πάντα όσο μικρότερος είσαι τόσο πιο δύσκολο είναι να διαχειριστείς τα συναισθήματά σου», επισημαίνει ο ψυχολόγος των MSF.

«Οι Παλαιστίνιοι δεν εκφράζουν το συναισθηματικό τους βάρος στον κοινωνικό περίγυρο γιατί δεν είναι αποδεκτό στην κουλτούρα τους. Είναι πολύ δύσκολο να μιλάς για τις αδυναμίες σου. Πρέπει να είσαι πάντα δυνατός γιατί το σύνολο μετράει παραπάνω από το άτομο.»