Γιατί πρέπει να γίνουν περισσότερα ώστε η διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα να αναγνωρίζει τις ιδιαίτερες ανάγκες των θυμάτων βασανιστηρίων
Αυτό το άρθρο γράφτηκε από ένα μέλος της ομάδας παρέμβασης Survivors² (Squared) στην Ελλάδα, τα μέλη της οποίας είναι πρώην και νυν ωφελούμενοι της κλινικής αποκατάστασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για θύματα βασανιστηρίων στην Αθήνα.
Του Justice*
Η γυναίκα με κοίταξε στραβά όταν μπήκα για τη συνέντευξη ασύλου, σαν να σκεφτόταν «άλλος ένας μαύρος με την ίδια ιστορία». Δεν ήξερε ότι ήμουν θύμα βασανιστηρίων. Κανείς δεν το καταλαβαίνει όταν μας βλέπει, είμαστε αόρατοι. Κανείς δεν μπορεί να δει τον χάρτη της ζωής μας…
1) Αυτί
Έπαψα να ακούω από αυτό το αυτί όταν οι άντρες που κακοποιούσαν τη μητέρα μου με χτύπησαν με ένα όπλο. Ήμουν πολύ μικρός. Τη βίασαν μπροστά μου. Είχε περίοδο. Νόμισα ότι τη σκότωναν όταν είδα όλο αυτό το αίμα. Όρμησα να τους σταματήσω, αλλά με χτύπησαν –ΜΠΑΝΓΚ!– στο κεφάλι. Από τη μύτη και τα αυτιά μου έτρεχε αίμα. Έχασα τις αισθήσεις μου. Θυμάμαι έναν άντρα να στέκεται στη γωνία και να παρακολουθεί τα πάντα, καπνίζοντας.
Ντρεπόμουν όταν τα έλεγα αυτά στη γυναίκα της Υπηρεσίας Ασύλου. Έβαλα τα κλάματα όταν της είπα αυτό το κομμάτι της ιστορίας μου. Νόμιζα ότι θα με συμπονούσε, αλλά δεν το έκανε. Το θυμάμαι πολύ καλά: γύρισε απλώς από την άλλη σαν να μην την ένοιαζε. Δεν την ενδιέφερε. Αυτό με έκανε να αισθανθώ ότι θα έπρεπε να μοιράζομαι λιγότερα πράγματα από την ιστορία μου, όχι περισσότερα. Δεν ήξερα τότε πόσο σημαντικό θα ήταν αυτό.
2) Χέρια
Αυτά τα χέρια έσωσαν 14 ανθρώπους από πνιγμό. Φύγαμε με μια φουσκωτή βάρκα από την Τουρκία. Ξεκινήσαμε στις 8 το βράδυ, ήταν σκοτάδι. Καταλάβαμε ότι θα βυθιστούμε. Υπήρχαν μόνο άλλοι δύο άντρες πάνω στη βάρκα: ο ένας είχε ένα χέρι, ο άλλος ήταν πολύ χοντρός. Όλοι οι άλλοι ήταν γυναίκες, ηλικιωμένες και παιδιά. Έκανα κουπί ασταμάτητα για 7 ώρες. Δεν λύγισα. Νομίζω ότι δεν θα τα είχα καταφέρει αν δεν έκλαιγαν τα παιδιά. Πίστευα ότι θα πεθάνουμε και η μόνη επιλογή ήταν να συνεχίσω. Το μόνο που ήξερα ήταν ότι δεν ήθελα να γυρίσω πίσω. Νόμιζα ότι θα μου πέσουν τα χέρια.
Δεν μιλήσαμε γι' αυτή την εμπειρία στη συνέντευξη ασύλου. Φαντάζομαι ότι δεν τους ενδιέφερε. Νομίζω όμως ότι η Υπηρεσία Ασύλου πρέπει να καταλάβει ορισμένα από τα τραυματικά γεγονότα που έχουν βιώσει τα θύματα βασανιστηρίων μέχρι να φτάσουν στην Ελλάδα. Τα γεγονότα αυτά επηρεάζουν και την ικανότητά μας να μοιραστούμε τις εμπειρίες μας στη συνέντευξη. Έχουμε υποστεί ψυχικά τραύματα από πολλά πράγματα, όχι μόνο από τα βασανιστήρια.
3) Πλάτη
Με πήγαν σε ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης. Με έβαλαν σε μια σκηνή μαζί με άλλους τέσσερις. Το πρώτο βράδυ με ακινητοποίησαν και μου έκαναν φρικτά πράγματα. Φορούσαν τη στολή τους. Ούρλιαζα για ώρες. Ίδρωνα από τον φόβο. Την άλλη μέρα το ανέφερα στους ανωτέρους μου. Με χτύπησαν με μπαστούνια. Η πλάτη μου έγινε κόκκινη. Τώρα καταλαβαίνω ότι το είχαν οργανώσει: προσπαθούσαν να με κάνουν να σπάσω. Ήθελαν να χρησιμοποιήσουν την ντροπή μου για να με αναγκάσουν να κάνω άλλα πράγματα γι' αυτούς.
Όταν πήγα για τη συνέντευξη ασύλου, είδα πολλούς ανθρώπους με στολή. Αμέσως άρχισα να αναρωτιέμαι για διάφορα πράγματα. «Τι θέλουν; Ήξεραν εκείνους που με βασάνισαν; Δουλεύουν μαζί; Αν τους πω τι συνέβη, θα μου κάνουν τα ίδια;». Τα βασανιστήρια καταστρέφουν την εμπιστοσύνη σου στους ανθρώπους, ιδίως όμως την εμπιστοσύνη σου στις αρχές. Καταλαβαίνω ότι χρειάζονται αστυνομικούς στο κέντρο ασύλου, όμως η Υπηρεσία Ασύλου θα πρέπει να εξηγεί τη διαφορά ανάμεσα στην αστυνομία και τους ανθρώπους που κάνουν τη συνέντευξη.
4) Μαλλιά
Τώρα έχω ωραία μαλλιά, όταν όμως απορρίφθηκε η αίτηση ασύλου μου έγιναν χάλια. Μετά την απόρριψη της αίτησης, ξαναγύρισαν όλα: το στρες, οι αναμνήσεις, ο φόβος ότι θα με στείλουν πίσω στους βασανιστές μου. Τα μαλλιά μου μάκρυναν πολύ, ήταν πολύ βρώμικα και μύριζαν. Δεν τα έλουζα, ούτε τα χτένιζα. Δεν έβγαινα έξω. Κλείστηκα στον εαυτό μου. Σκεφτόμουν να αυτοκτονήσω. Ήμουν έτοιμος. Ήθελα να κοιμηθώ, να φύγω αθόρυβα σαν κινητό που το βάζεις στη λειτουργία «Μην ενοχλείτε».
Πρέπει να είναι πολύ δύσκολο για οποιονδήποτε να απορριφθεί η αίτησή του. Όμως για τα θύματα βασανιστηρίων είναι τρομερό. Ήταν πάρα πολύ άσχημο για μένα. Ένιωσα σαν να με βασανίζουν και πάλι. Νομίζω ότι η Υπηρεσία Ασύλου πρέπει να καταλάβει τι αντίκτυπο έχει το να πεις σε ένα θύμα βασανιστηρίων ότι τα βασανιστήριά του δεν συνέβησαν στ' αλήθεια.
5) Στόμα
Τα βασανιστήρια είναι σαν να έχεις μια αρρώστια μέσα σου. Η ντροπή σε κατατρώει. Σε βασανίζουν επειδή θέλουν να σε κάνουν να σωπάσεις. Τώρα καταλαβαίνω ότι ο μόνος τρόπος να το αντιμετωπίσεις είναι να μιλήσεις γι' αυτό. Όταν μπήκα στην ομάδα παρέμβασης Survivors² (Squared), ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα ότι δεν είμαι μόνος. Τώρα θέλω να μιλήσω για όλους μας, όχι μόνο για μένα. Θέλω να αλλάξουν τα πράγματα για όλα τα θύματα βασανιστηρίων.
Η συνέντευξη για την αίτηση ασύλου μου ήταν η πρώτη φορά που έλεγα σε κάποιον την ιστορία μου. Δεν είχα προετοιμαστεί. Δεν είχα υποστήριξη. Δεν ήξερα τι θα συμβεί. Δεν ένιωθα άνετα. Ακόμη, μοιραζόμουν την ιστορία μου με κάποιον που δεν είχε ιδέα για τα βασανιστήρια. Θυμάμαι ότι της έδειξα τις πληγές στο σώμα μου κι εκείνη απλώς τις αγνόησε. Νομίζω ότι η Υπηρεσία Ασύλου πρέπει να κατανοήσει καλύτερα τι είναι τα βασανιστήρια. Να δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον ώστε οι άνθρωποι να αισθάνονται άνετα να μοιραστούν τις εμπειρίες τους. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να έχουμε δικαιοσύνη.
* Η συνέντευξη πάρθηκε από την ομάδα θυμάτων βασανιστηρίων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Για λόγους ανωνυμίας το όνομα δεν είναι το πραγματικό.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν ολοκληρωμένη φροντίδα σε θύματα βασανιστηρίων και άλλων μορφών βίας και κακοποίησης στην Αθήνα από τον Οκτώβριο του 2014, όταν άνοιξαν μια εξειδικευμένη κλινική σε συνεργασία με το Κέντρο Ημέρας ΒΑΒΕΛ και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες. Αναγνωρίζοντας τα μεγάλα ποσοστά θυμάτων βασανιστηρίων μεταξύ των μεταναστών και προσφύγων και τη ζωτική ανάγκη τους για αποκατάσταση, η κλινική έως τώρα έχει προσφέρει φροντίδα σε περισσότερους από 530 ανθρώπους από 40 χώρες, κυρίως από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Ιράν, τη Συρία και το Αφγανιστάν.
