Κίνδυνος για εκατομμύρια παιδιά λόγω περιορισμένης πρόσβασης στο εμβόλιο κατά της πνευμονίας

Σε κίνδυνο μπαίνει η ζωή εκατομμυρίων παιδιών σε όλο τον κόσμο, καθώς η πρόσβαση στο κρίσιμο εμβόλιο κατά της πνευμονίας περιορίζεται, μετά το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που αρχικά δόθηκε από την Ινδία στην Pfizer για το εμβόλιο τον Αύγουστο.

Στην ακροαματική διαδικασία που διεξήχθη στις 21 Νοεμβρίου 2017 στο Ανώτατο Δικαστήριο του Δελχί οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα - Médecins Sans Frontières (MSF) προέτρεψαν την Ινδία να παραμείνει το «φαρμακείο του αναπτυσσόμενου κόσμου» και να αναθεωρήσει την απόφαση που εδραιώνει το μονοπώλιο της Pfizer στο εμβόλιο κατά της πνευμονίας, υπογραμμίζοντας ότι το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας δεν πληροί τα κριτήρια που καθορίζονται στη νομοθεσία περί ευρεσιτεχνιών της Ινδίας.

Το αβάσιμο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της αμερικανικής φαρμακευτικής εταιρείας εμποδίζει τους κατασκευαστές εμβολίων στην Ινδία να αναπτύξουν και να κυκλοφορήσουν στην αγορά το PCV13 μέχρι το 2026, στερώντας από αναρίθμητα παιδιά τη δυνατότητα να προστατευτούν από την πνευμονία, μία ασθένεια που σκοτώνει 2.500 παιδιά την ημέρα.

«Στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα έχουμε δει πάρα πολλά παιδιά να πεθαίνουν από πνευμονία και δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε μέχρι να πάψει το κόστος να αποτελεί εμπόδιο» λέει η Κέιτ Έλντερ, σύμβουλος πολιτικής εμβολίων για την Εκστρατεία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Πρόσβαση σε Βασικά Φάρμακα. «Η απόφαση να χορηγηθεί στην Pfizer δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στην Ινδία για το εμβόλιο αυτό είναι αβάσιμη και έχει ως αποτέλεσμα τη διατήρηση του μονοπωλίου, εμποδίζοντας την κυκλοφορία φτηνότερων εμβολίων κατά της πνευμονίας».

Αυτή τη στιγμή μόνο δύο εταιρείες κατασκευάζουν εμβόλιο κατά της πνευμονίας, η Pfizer (PCV13) και η GlaxoSmithKline (PCV10). Τα κέρδη τους από τα εμβόλια ξεπερνούν ήδη τα 40 δις. δολάρια, ενώ συστηματικά προσπαθούν να εμποδίσουν την είσοδο στην αγορά άλλων εταιρειών με φτηνότερες μορφές του εμβολίου.

Αυτή η έλλειψη ανταγωνισμού έχει ως αποτέλεσμα τις υψηλές τιμές του εμβολίου κατά της πνευμονίας, που είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο το ένα τρίτο περίπου των χωρών δεν το έχει συμπεριλάβει στο βασικό πακέτο εμβολιασμού τους. Ο εμβολιασμός ενός παιδιού με το πλήρες πακέτο των εμβολίων που συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είναι σήμερα 68 φορές ακριβότερος συγκριτικά με το 2001, και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο κόστος του εμβολίου κατά της πνευμονίας.

Οι χώρες που έχουν αποφασίσει να αγοράσουν αυτά τα εμβόλια για τα παιδιά προσπαθούν να ανταπεξέλθουν στις υψηλές λόγω του διπλώματος ευρεσιτεχνίας τιμές. Η Νότια Αφρική, για παράδειγμα, δαπανά πάνω από το 30% του προϋπολογισμού εμβολιασμών της μόνο για την αγορά του PCV13, δηλαδή ενός μόνο εμβολίου από το πακέτο των 11 που παρέχονται σε εθνικό επίπεδο. Στην Ινδία, η κυβέρνηση μόλις πρόσφατα άρχισε να προσφέρει το PCV13, και μάλιστα μόνο σε τρεις πολιτείες ως τώρα (Himachal Pradesh, Bihar και Uttar Pradesh), εξαιτίας της υψηλής τιμής του και του γεγονότος ότι δεν μπορεί να παραχθεί και να πωληθεί από άλλες εταιρείες φτηνότερα.

«Η τιμή του συγκεκριμένου εμβολίου, του PCV13 της Pfizer, διαλύει τον προϋπολογισμό ανοσοποίησης της κυβέρνησης» λέει η Κλερ Γουότερχαουζ, σύμβουλος ευαισθητοποίησης για την Εκστρατεία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Πρόσβαση σε Βασικά Φάρμακα στη Νότια Αφρική. «Η κυβέρνηση αναζητά λύσεις για τη μείωση της τιμής, όμως η κατάσταση θα αλλάξει πραγματικά όταν εμφανιστούν στην αγορά ανταγωνιστικά προϊόντα, οπότε χώρες όπως η Νότια Αφρική θα έχουν πιο προσιτές επιλογές».

Επιπλέον, η απόφαση του γραφείου διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της Ινδίας τον Αύγουστο σηματοδοτεί τη χαλάρωση των αυστηρών κριτηρίων χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας και των δικλίδων ασφαλείας για τη δημόσια υγεία στην Ινδία. Αν διευκολυνθούν οι εταιρείες να αποκτούν διπλώματα ευρεσιτεχνίας ή να επεκτείνουν αυτά που ήδη έχουν κάνοντας επουσιώδεις βελτιώσεις σε ένα υπάρχον ιατρικό προϊόν, ο ρόλος της χώρας ως «φαρμακείου του αναπτυσσόμενου κόσμου» θα δεχτεί πλήγμα, ενώ θα γίνει δυσκολότερο για τις χώρες και τους παρόχους θεραπείας, όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, να προμηθεύονται προσιτά φάρμακα και εμβόλια για τους ασθενείς.

Το 2013, σε μια ανάλογη υπόθεση με παγκόσμιο αντίκτυπο, η Ινδία σεβάστηκε τις δικλίδες ασφαλείας που περιέχει η νομοθεσία της περί ευρεσιτεχνιών και απέρριψε την αξίωση διπλώματος ευρεσιτεχνίας της ελβετικής φαρμακευτικής εταιρείας Novartis για μια νέα μορφή ενός γνωστού φαρμάκου.

«Οι ασφαλιστικές δικλίδες στη νομοθεσία της Ινδίας περί ευρεσιτεχνιών έχουν λόγο ύπαρξης. Έχουμε δει την κυβέρνηση της Ινδίας να παίρνει τη σωστή απόφαση στο παρελθόν σύμφωνα με τα αυστηρά της κριτήρια χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας στην περίπτωση της ιματινίμπης, του φαρμάκου της Novartis κατά του καρκίνου» αναφέρει η Λίνα Μενγκχάνεϊ, επικεφαλής της Εκστρατείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Πρόσβαση σε Βασικά Φάρμακα στη Νότια Ασία. «Το γραφείο διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της Ινδίας οφείλει να πάψει να επιτρέπει στις φαρμακευτικές εταιρείες να αλλάζουν τους κανόνες και πρέπει να έχει επίγνωση του ότι τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που χορηγεί επηρεάζουν άμεσα την πρόσβαση των ανθρώπων σε φάρμακα και εμβόλια που σώζουν ζωές στον αναπτυσσόμενο κόσμο».

Ένσταση κατά του διπλώματος ευρεσιτεχνίας της Pfizer για το PCV13 έχει κατατεθεί και στη Νότια Κορέα.