Σουδάν/Τσαντ: Δεκάδες νεκροί και χιλιάδες εκτοπισμένοι από τη βία στο Νταρφούρ

Έρευνα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Την τελευταία εβδομάδα, οι MSF έχουν περιθάλψει 30 θύματα βίας -13 από τα οποία με τραύματα από σφαίρες- στην πόλη Τισσί, στο Τσαντ, που είναι ο βασικός προορισμός των προσφύγων. Πρόκειται για το μεγαλύτερο αριθμό τραυματιών που οι MSF έχουν καταγράψει τους τελευταίους δύο μήνες.

Μια αναδρομική έρευνα για τους δείκτες θνησιμότητας που δημοσιεύουν οι MSF αποκαλύπτει ότι το 93% των θανάτων Σουδανών προσφύγων και επαναπατριζόμενων στο Τσαντ -που προσπαθούσαν να γλιτώσουν από τη βία στο Νταρφούρ-οφειλόταν σε τραύματα από πυροβολισμό. Οι θάνατοι αυτοί ,που σχετίζονταν με τις επιθέσεις που έγιναν σε χωριά από τον Ιανουάριο μέχρι το Μάιο του 2013, σημειώθηκαν πριν 50.000 εκτοπισμένοι κάτοικοι του Τσαντ και Σουδανοί πρόσφυγες καταφθάσουν στην περιοχή Τισσί στο νοτιοανατολικό Τσαντ.

Οι πρώτες αναφορές για εκτοπισμένους έγιναν στις αρχές Μαρτίου κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας εμβολιασμού των MSF κατά του κίτρινου πυρετού στην επαρχία Γκοζ Μπέιντα. Λίγες εβδομάδες αργότερα, οι MSF άρχισαν να παρέχουν επείγουσα ιατρική περίθαλψη, υλικά στέγασης, καθαρό νερό και είδη προσωπικής υγιεινής σε πρόσφυγες και επαναπατριζόμενους στην περιοχή Τισσί.

Το Επιδημιολογικό-Ερευνητικό Κέντρο των MSF (Epicentre) ανέλαβε να εκπονήσει μια αναδρομική έρευνα για τους δείκτες θνησιμότητας στους οικισμούς Χαράζα και Τισσί από τις 9 έως τις 18 Μαΐου ώστε να γίνουν κατανοητές οι συνθήκες που προκάλεσαν αυτά τα μεγάλα κύματα εκτοπισμένων. Για τις ανάγκες της έρευνας οι MSF συνέλεξαν πληροφορίες από 15.000 άτομα και 2,658 νοικοκυριά, τόσο από πρόσφυγες όσο και από επαναπατριζόμενους. Σύμφωνα με μαρτυρίες προσφύγων γινόντουσαν επιθέσεις κατά τις οποίες πυροβολούσαν τους κατοίκους, λεηλατούσαν και έκαιγαν ολοσχερώς τα χωριά.

Το πρώτο σημαντικό εύρημα είναι ότι οι περισσότερο έχασαν τη ζωή τους στο Νταρφούρ πριν προλάβουν να περάσουν στο Τσαντ. «Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η βία στο Νταρφούρ αποτελεί όντως την κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των προσφύγων», λέει η Ντελφίν Τσέντορζτ, συντονίστρια της ομάδας επείγουσας παρέμβασης των MSF. Σύμφωνα με την έρευνα το 61% των 194 θανάτων που αναφέρθηκαν προκλήθηκαν από βία, οι περισσότεροι (111 από τους 119) προήλθαν από πυροβολισμούς και σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια βίαιων επιθέσεων που προηγήθηκαν πριν τα δυο μεγάλα κύματα εκτοπισμένων, στις αρχές Φεβρουαρίου και αρχές Απριλίου.

«Ήμουν στο Αμπαγκαραντίλ όταν είδα να μπαίνουν οχήματα», λέει ο Σαντάμ*, ένας 33χρονος πρόσφυγας που έφτασε στο Τισσί τον Απρίλιο. Σκότωσαν πολλούς κατοίκους του χωριού. Εγώ τραυματίστηκα στο δεξί μου χέρι από αδέσποτη σφαίρα. Τα αδέλφια μου με έβαλαν σε ένα κάρο και με κουβαλούσαν για μιάμιση ώρα μέχρι να φτάσουμε στο νοσοκομείο στο Τισσί».
Η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων που μίλησαν με τους MSF στο Τισσί προέρχονταν από το Αμπαγκαραντίλ. Ανέφεραν 71 περιστατικά βίαιων θανάτων σε ένα μόνο χωριό που δέχτηκε επίθεση μεταξύ 2 και 9 Απριλίου. «Πρόκειται για ένα περιστατικό σφοδρής βίας που προκαλεί μεγάλη ανησυχία για την ανθρωπιστική κατάσταση στην περιοχή», επισημαίνει η Τσέντορζτ.

Από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο, η πρόσβαση στο μεγαλύτερο μέρος της πόλης Τισσί είναι πολύ δύσκολη εξαιτίας των βροχοπτώσεων και οι ιατρικές δραστηριότητες περιορίζονται. Ωστόσο, μια ομάδα των MSF έχει παραμείνει στην περιοχή και συνεχίζει να δέχεται και να περιθάλπει ασθενείς.

Οι MSF εργάζονται στο Τσαντ για περισσότερα από 30 χρόνια, και εκτός από τις επείγουσες παρεμβάσεις, λειτουργούν μακροχρόνια προγράμματα στις περιοχές Αμπέτσε (Abéché), Μασακόρι (Massakory), Αλ Τιμάν (Am Timan) και Μοϊσάλα (Moïssala).

*Το όνομα έχει αλλαχθεί