Νότιο Σουδάν: Φόβο και ελπίδα γεννά το νέο κύμα προσφύγων

Περισσότεροι από 170.000 άνθρωποι που έχουν τραπεί σε φυγή προσπαθώντας να γλιτώσουν από τη βία στο Σουδάν ζουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς στο Νότιο Σουδάν. Τώρα που οι πλημμύρες, που προκάλεσε η περίοδος των βροχοπτώσεων, υποχωρούν οι άνθρωποι αρχίζουν να περνούν και πάλι τα σύνορα.

Τον Δεκέμβριο του 2012, 370 περίπου πρόσφυγες έφτασαν στο συνοριακό χωριό Ελ Φουτζ, ταξιδεύοντας σε δυο ομάδες και φτάνοντας με διαφορά λίγων ημερών.

«Κάηκαν ολόκληρα χωριά. Δεν υπήρχε πλέον καμία ασφάλεια. Ζούσαμε μέσα στο φόβο.  Δεν θέλαμε να φύγουμε αλλά δεν μπορούσαμε και να μείνουμε. Ταξιδέψαμε με τις οικογένειές μας. Έπρεπε να αφήσουμε πίσω όσους δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν.», 22χρονη γυναίκα που ταξίδεψε με τον άνδρα και τα τέσσερα παιδιά της, το μικρότερο από τα οποία είναι μόλις ενός μηνός.

Βοηθώντας νέους πρόσφυγες

Οι αριθμοί είναι μικροί σε σύγκριση με πέρυσι, όταν 35.000 άνθρωποι διέσχισαν τα σύνορα μέσα σε διάστημα τριών εβδομάδων. Ο χρόνος θα δείξει, αν αυξηθούν.

Μια 36χρονη, μητέρα εννέα παιδιών είπε: «Ήμασταν λυπημένοι που αφήναμε τα σπίτια μας, αλλά όταν φτάσαμε στο Ελ Φουτζ λάβαμε τροφή και βοήθεια, κάτι που μας γέμισε χαρά».

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Medecins Sans Frontieres/MSF), παρέχουν βοήθεια στους πρόσφυγες από το Νοέμβριο του 2011, υποστηρίζοντας τη λειτουργία νοσοκομείων και παρέχοντας προμήθειες καθαρού, πόσιμου νερού και ορούς ενυδάτωσης από το στόμα.

Βία και πρόσφυγες

Οι νεοαφιχθέντες πρόσφυγες μας είπαν τις ιστορίες  τους: της ζωής στα χωριά τους, της απελπισίας που ένιωθαν λόγω της συνεχιζόμενης βίας, της αγωνίας  που άφηναν πίσω  τους τα αγαπημένα τους πρόσωπα, και του δύσκολου και επικίνδυνου ταξιδιού που έκανα για να φτάσουν στα σύνορα. Μας μίλησαν επίσης για την ελπίδα και την ανακούφιση που ένιωσαν πλέον όταν ήταν ασφαλείς, όταν έλαβαν ιατρική φροντίδα, όταν είχαν πλέον στέγη και τροφή.

«Δεν ήμασταν χαρούμενοι που εγκαταλείπαμε το σπίτι μας, αλλά κάθε μέρα ακούγαμε πυροβολισμούς και μάχες που γίνονταν σε κοντινή απόσταση. Κάποιοι πέθαναν. Δεν μπορούσαμε να μείνουμε άλλο», 35χρονη μητέρα 10 παιδιών, το μικρότερο από τα οποία πέθανε λίγο μετά την εισαγωγή του στο νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στον προσφυγικό καταυλισμό Τζαμάμ.

Ασθένειες
Παρόλη, ωστόσο, τη σχετική ασφάλεια των καταυλισμών, οι πολύ άσχημες συνθήκες διαβίωσης παραμένουν ένα ζήτημα. Υπάρχει ακόμα έλλειψη καθαρού νερού. Κατά περιόδους, το 40% των περιστατικών που εξετάζονται σχετίζεται με διάρροια, ενώ καταγράφονται συνεχώς περιστατικά ηπατίτιδας Ε.

Στον προσφυγικό καταυλισμό Μπατίλ (που φιλοξενεί σχεδόν 35.000 πρόσφυγες), τα ποσοστά θνησιμότητας ήταν δυο φορές πάνω από το όριο του επείγοντος το καλοκαίρι του 2012.
Από το Σεπτέμβριο του 2012, οι συνθήκες έχουν βελτιωθεί σε πολλές περιοχές, και τα ποσοστά, έχουν μειωθεί, αλλά η επισιτιστική ασφάλεια εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία.
Δραπετεύοντας από τη βία και την ανασφάλεια

Οι νεοαφιχθέντες πρόσφυγες  είναι από την εθνοτική κοινότητα Ινγκεσάνα. Ένας άνδρας μας είπε ότι έφυγαν εξαιτίας της βίας και της ανασφάλειας που επικρατούσαν στην περιοχή. Στα χωριά τους, έλεγαν, μπορούσαν να τους σκοτώσουν οποιαδήποτε ώρα της μέρας ή της νύχτας, χωρίς κανένα λόγο».

«Μας έχουν ήδη βομβαρδίσει», είπαν, «και τα σπίτια, οι καλλιέργειες και τα βοοειδή μας κάηκαν από τους στρατιώτες . Οι γυναίκες μας  βιάστηκαν και κακοποιήθηκαν σεξουαλικά». Όταν ρωτήσαμε πόσες φορές συνέβησαν βιασμοί, απάντησαν "σχεδόν κάθε φορά".

Ο φόβος που είχε καλλιεργηθεί από τις επιθέσεις δεν άφηνε τους χωρικούς να φροντίσουν τις καλλιέργειές τους, να συλλέξουν εύκολα τροφή ή νερό. Δεν είχαν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη για πάρα πολύ καιρό.

Εγκαταλείπουν τις οικογένειες αναζητώντας ασφάλεια

Οι άνδρες μας είπαν ότι ξεκίνησαν πρώτοι κρυφά μέσα στη νύχτα, για να βρουν τους πιο ασφαλείς δρόμους για τις γυναίκες και τα παιδιά τους.

Μια 18χρονη γυναίκα, που ταξίδεψε με το παιδί της για να βρει το σύζυγό της, ξέσπασε σε κλάματα όταν θυμήθηκε ότι αναγκάστηκε να αφήσει πίσω της τους ηλικιωμένους γονείς της, λέγοντας ότι δεν ήξερε τι θα τους συμβεί ή ποιος θα μπορούσε να τους βοηθήσει.

«Φύγαμε εξαιτίας του πολέμου. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο βομβαρδιζόμασταν καθημερινά από αεροπλάνα. Ζούσαμε στο δάσος. Τα παιδιά δεν είχαν καμία δυνατότητα να πάνε σχολείο, καμία πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη ή φάρμακα. Η γη έδωσε τροφή αλλά όχι σιτάρι. Μαζεύαμε νερό νωρίς το πρωί. Αυτό συνέβαινε όλες τις εποχές.», 36χρονη μητέρα εννέα παιδιών

Μια άλλη γυναίκα μας είπε πως ο 15χρονος γιος της πέθανε από τραύμα από σφαίρα λίγο πριν φύγουν. Το μικρότερο παιδί της, ένα κοριτσάκι, αρρώστησε κατά  τη διάρκεια του ταξιδιού. Η ομάδα των MSF καθυστέρησε δυο μέρες στα σύνορα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να προσφέρει άμεσα ιατρική περίθαλψη, και η κόρη της πέθανε μέσα σε 12 ώρες από την άφιξή της στο νοσοκομείο Τζατζάμ των MSF.

Περπατώντας μέρες χωρίς τροφή

Οι πρόσφυγες ταξίδευαν για οχτώ περίπου μέρες μέχρι να φτάσουν στο Ελ Φουτζ. Ταξίδευαν μέρα και νύχτα, με τα πόδια τις περισσότερες ώρες, και κάποιες φορές με τρακτέρ. Είχαν λίγο νερό αλλά καθόλου τροφή. Μια ομάδα προσφύγων μας είπε πως έχασε πέντε άτομα, κυρίως ηλικιωμένους, που ήταν πολύ αδύναμοι εξαιτίας της ασιτίας για να συνεχίσουν το ταξίδι.

«Ήταν πολύ κουραστικό να κουβαλάμε τα πράγματα μαζί με μικρά μας παιδιά. Περπατούσαμε τη νύχτα γιατί ήταν πιο ασφαλές, αλλά έπρεπε να περπατάμε και κατά τη διάρκεια της μέρας.», αναφέρει μια 35χρονη γυναίκα, ενώ μια νεαρή γυναίκα ανέφερε ότι έχασαν κάποιους στη διαδρομή, όπως για παράδειγμα τον θείο της Αμιούνα, που πέθανε στο ταξίδι από πείνα και δίψα.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού κάποιοι πρόσφυγες υπέφεραν από ελονοσία. Άλλοι πάλι ανέφεραν ότι υπέφεραν από πονοκεφάλους, ενώ πονούσαν στο σώμα, στο στομάχι, από την πείνα και ταλαιπωρούνταν από λοιμώξεις.

Προστασία στους καταυλισμούς

Οι πρόσφυγες ένιωσαν ανακούφιση, όταν βρήκαν τροφή, νερό, καταφύγιο και ιατρική περίθαλψη στον καταυλισμό Τζατζάμ, σε έναν από τους τέσσερεις καταυλισμούς στην επαρχία Μαμπάν στο Νότιο Σουδάν.

Κάποιες γυναίκες εξέφρασαν την ανησυχία τους ταξίδι και τους φόβους τους για το τι θα γινόταν όταν θα έφταναν στο Νότιο Σουδάν. Τώρα, όπως είπαν, ένιωθαν πολύ ασφαλείς, και ήταν πολύ χαρούμενες επειδή τα παιδιά τους ήταν πιο υγιή.

«Μόλις φτάσαμε στα σύνορα σας συναντήσαμε. Τώρα έχουμε τροφή και φάρμακα και είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό. Ήμασταν άρρωστοι και κουρασμένοι, τώρα είμαστε πιο δυνατοί.», 22χρονη γυναίκα

Το μέλλον

Οι πρόσφυγες περιμένουν περισσότερους συγχωριανούς τους στο Νότιο Σουδάν, μόλις βρουν τρόπο να γλιτώσουν από τη βία.

Τους ρωτήσαμε για τις ελπίδες και τα όνειρά τους για το μέλλον. «Τροφή και νερό, ιατρική περίθαλψη και φάρμακα-και να μη φοβόμαστε πλέον για τα παιδιά μας», είπε μια γυναίκα.

Μια άλλη απάντησε: «Το να υπάρχει νοσοκομείο για τους ανθρώπους μας, σχολείο για τα παιδιά μας, το να καλλιεργούμε τη γη και να ξεκουραζόμαστε-είναι όλα πράγματα που πρέπει να έχουμε».

Όμως η κρίση θα αργήσει να τελειώσει και είναι πιθανό να δούμε περισσότερα άτομα να καταφθάνουν μέσα στις επόμενες εβδομάδες, όπως λέει και μια 36χρονη γυναίκα που μόλις έφτασε στον καταυλισμό:

«Υπάρχουν πολλοί που βρίσκονται ακόμα εκεί και θα έπρεπε να έρθουν εδώ στη Μπαμπάν-όλοι θα έπρεπε να έρθουν εδώ. Καταφθάνουν ολοένα και περισσότεροι. Αν σταματήσει ο πόλεμος, μπορούμε να επιστρέψουμε, αλλά όσο δεν τελειώνει, θα μένουμε εδώ. Αλλά δεν θα υπάρξει περίοδος χωρίς πόλεμο».