Η πρόσβαση στην αποτελεσματική θεραπεία κατά της ελονοσίας απειλείται από πιθανές ελλείψεις φαρμάκων

© Cecile Menard / MSF

Η ευρεία χρήση μιας νέας, γρήγορης και αποτελεσματικής θεραπείας για την ελονοσία διαφαίνεται επιτέλους στον ορίζοντα στην Αφρική, όπου η ελονοσία είναι η υπ' αριθμόν ένα θανατηφόρα ασθένεια. Ωστόσο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προειδοποιούν ότι η συνδυαστική, βασισμένη στην αρτεμισίνη θεραπεία -ACT- θα είναι προσβάσιμη σε όσους τη χρειάζονται, μόνο εάν αναληφθεί αμέσως δράση, ώστε να χρηματοδοτηθεί η αύξηση της παραγωγής των φαρμάκων.

«Η ACT συνιστά πράγματι πηγή ελπίδας για την Αφρική -όλο και περισσότερες χώρες με εξαιρετικά υψηλά ποσοστά ανθεκτικότητας στις παλιότερες θεραπείες κατά της ελονοσίας αρχίζουν να τη χρησιμοποιούν, με εξαιρετικά αποτελέσματα», δηλώνει ο δρ. Ζαν-Μαρί Κίντερμανς, από τους σημαντικότερους ειδικούς των ΓΧΣ για την ελονοσία.

«Ωστόσο, οι δωρητές και οι παραγωγοί πρέπει να αναλάβουν δράση για να αποσοβήσουν μια μεγάλη κρίση ανεφοδιασμού ACT. Δεδομένου ότι το κύριο συστατικό της συνδυαστικής θεραπείας εξάγεται από φυτά, μόνο οι παραγγελίες από εταιρείες θα διασφαλίσουν την ύπαρξη επαρκούς ποσότητας φυτών για την αναμενόμενη τεράστια αύξηση της ζήτησης τον επόμενο χρόνο».

Η συνδυαστική, βασισμένη στην αρτεμισίνη θεραπεία χρησιμοποιείται στην Ασία εδώ και μία 10ετία, αλλά είναι νέα ακόμα για την Αφρική. Αποτελεί βασικό στοιχείο της στρατηγικής της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) για την αντιμετώπιση της ελονοσίας στην ήπειρο. Ήδη 14 αφρικανικές χώρες έχουν αντικαταστήσει επίσημα τα πρωτόκολλά τους για την αντιμετώπιση της ελονοσίας με την ACT και 5 (Νότια Αφρική, Μπουρούντι, Κομόρες, Ζάμπια και Τανζανία) τα χρησιμοποιούν ήδη στις δημόσιες μονάδες υγείας τους. Πολλές άλλες χώρες επανεξετάζουν την πολιτική τους με στόχο να περάσουν στην ACT.

Τον Οκτώβριο του 2002, οι ΓΧΣ αποφάσισαν να χρησιμοποιούν την ACT όπου αυτό ήταν δυνατόν, και εκτιμούν ότι τώρα περίπου το 50% των ασθενών που περιθάλπονται από την οργάνωση, λαμβάνει τη συνδυαστική θεραπεία. Οι ΓΧΣ περιθάλπουν κατά μέσο όρο 3.000 ανθρώπους με ελονοσία την ημέρα στην Αφρική, δηλαδή πάνω από 1,1 εκατομμύρια περιστατικά το χρόνο.

«Βλέπουμε με τα ίδια μας τα μάτια διαφορά με αυτά τα φάρμακα», τονίζει η Ντομινίκ Φουσέ, που συντονίζει το πρόγραμμα των ΓΧΣ κατά της ελονοσίας στη Μακάμπα του Μπουρούντι, μιας από τις αφρικανικές χώρες που μόλις εισήγαγε την ACT. «Η κατάσταση των ασθενών μας βελτιώνεται πιο γρήγορα και λιγότεροι επιστρέφουν με επανεμφάνιση απειλητικών για τη ζωή τους συμπτωμάτων. Είμαστε πεπεισμένοι ότι καθώς το πρόγραμμα θα αναπτύσσεται στο Μπουρούντι, θα δούμε τους θανάτους παιδιών και ενηλίκων από ελονοσία να μειώνονται σταδιακά».

Η ΠΟΥ εκτιμά ότι το 2005 θα χρειάζονται 132 εκατομμύρια θεραπευτικές δόσεις, από τις οποίες τα 92 εκατομμύρια θα προορίζονται για την Αφρική. Για να αποφευχθεί η έλλειψη ACT, οι διεθνείς χρηματοδότες θα πρέπει να ενθαρρύνουν την καλλιέργεια της Artemisia annua, του φυτού από το οποίο παράγεται η αρτεμισίνη. Η αμέσως επόμενη ευκαιρία για αύξηση της καλλιέργειας είναι η περίοδος που ξεκινά το Δεκέμβριο του 2004, κατά συνέπεια, η ειδοποίηση των αγροτών να ξεκινήσουν τις καλλιέργειες πρέπει να δοθεί σύντομα.

Η έλλειψη σχετικής με την ελονοσία έρευνας και ανάπτυξης φαρμάκων πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί. Κατά μέσο όρο έχουν δαπανηθεί για έρευνα 42 δολάρια για κάθε θάνατο που οφειλόταν σε ελονοσία, ωστόσο εξακολουθεί να υφίσταται μεγάλη ανάγκη για συνδυασμούς σταθερής δόσης και νέα φάρμακα.

Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων θα απαιτήσει πολύ ισχυρότερη δέσμευση από αυτήν που έχει επιδείξει έως τώρα η διεθνής κοινότητα, προειδοποιούν οι ΓΧΣ.