Αϊτή: Τα διαφορετικά πρόσωπα της βίας στις απομακρυσμένες περιοχές

Ότανρωτήθηκε πού είναι όλοι οι τραυματίες από τις συγκρούσεις, η νοσοκόμαΦανφάν -υπεύθυνη για την αίθουσα επειγόντων περιστατικών- απάντησε: «Δεν υπάρχουν τραυματίες, μόνο νεκροί».

Σταμέσα Φεβρουαρίου, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ξεκίνησαν επείγον πρόγραμμαμε περίθαλψη ασθενών και χειρουργικές επεμβάσεις στο Σεν-Μαρκ, στηδιάρκεια απουσίας του μόνιμου ιατρικού προσωπικού, το οποίο είχε τραπείσε φυγή για να γλιτώσει από τα βίαια επεισόδια.

Η παράκτια πόληΣεν-Μαρκ απέχει δύο ώρες με το αυτοκίνητο από την πρωτεύουσα της Αϊτής,Πορτ-ο-Πρενς και εκτείνεται κατά μήκος μιας πανέμορφης ακτογραμμής μεγαλανά νερά και εκτυφλωτικά πολύχρωμα λουλούδια. Η πόλη έχει περίπου50.000 κατοίκους. Τις τελευταίες εβδομάδες το Σεν Μαρκ επλήγη σοβαράαπό την έλλειψη ασφάλειας και την πολιτική αστάθεια. Στις αρχέςΦεβρουαρίου καταλήφθηκε από τους αντάρτες και στη συνέχειαανακαταλήφθηκε από την αστυνομία.

Μετά την αποχώρηση τουπροέδρου Αριστίντ η πολιτική κατάσταση άλλαξε και πάλι. Όλες αυτές οιαλλαγές εξουσίας προκάλεσαν μια σειρά βίαιων επεισοδίων αντεκδίκησης,κατά τα οποία κάθε εμπλεκόμενη πλευρά καταδίωκε και σκότωνε τουςυποτιθέμενους αντιπάλους της.

«Αϊτή όμορφη, Αϊτή οργισμένη» συνόψισετην τρέχουσα κατάσταση ο δρ. Άλμπερτ Τσιούλα, γιατρός από το Κονγκό,εννοώντας ότι η Αϊτή έχει όλα όσα χρειάζονται για να είναι ένα παραμύθιτης Καραϊβικής, αλλά έχει μετατραπεί σε εφιάλτη εξαιτίας των ατέλειωτωνπολιτικών ταραχών.

Στα 200 χρόνια της ανεξαρτησίας της, η χώρα έχει ζήσει 35 πραξικοπήματα. Ηαρχική παροιμία «Αϊτή όμορφη, Αϊτή ευτυχισμένη» μετατράπηκε σε «Αϊτήόμορφη, Αϊτή οργισμένη». Καθώς το αυτοκίνητο των ΓΧΣ περνά δίπλα απόκάποια ερείπια στο δρόμο, ο δρ. Τσιούλα υπενθυμίζει ότι εδώ είναι τοσημείο όπου πριν από μερικές ημέρες επτά υποστηρικτές του προέδρουΑριστίντ πυρπολήθηκαν αφού προηγουμένως είχαν σφαγιασθεί με μαχαίρια.

Οδρ. Τσιούλα και ο Χιλιανός τεχνικός συντονιστής Χουάν Χοσέ Πάκο Αρεβάλοαποτελούν την πρώτη ομάδα των ΓΧΣ που φθάνει στο Σεν Μαρκ μετά τηναποχώρηση του Αριστίντ από τη χώρα. Η καθημερινότητα δείχνει ναέχει αποκατασταθεί για άλλη μία φορά. Ο πληθυσμός έχει επανέλθει στηνκανονική του ζωή. Υπάρχει πολλή κίνηση, η πολύχρωμη αγορά είναι γεμάτηενέργεια και τα εμπορικά ιδρύματα όπως οι τράπεζες, είναι και πάλιανοικτά.

Ωστόσο, τόσο ο δρ. Άλμπερτ όσο και ο Πάκο διαπιστώνουνότι υπάρχει ακόμη πολύς θυμός κάτω από την επιφάνεια της κοινωνίας καιότι η βία μπορεί να αναζωπυρωθεί από στιγμή σε στιγμή. Δεν υπάρχειαστυνομία ή άλλη δύναμη - η πόλη αυτοδιοικείται. Προς το παρόν, πάντως,οι ΓΧΣ δε φοβούνται το κενό εξουσίας γιατί έχουν εμπιστοσύνη στο ντόπιοπληθυσμό.

«Είναι πολλά εκείνα για τα οποία πρέπει ναευχαριστήσουμε το ντόπιο προσωπικό μας και τον τοπικό πληθυσμό», εξηγείο Πάκο. «Την προηγούμενη Κυριακή, την ημέρα που παραιτήθηκε ο Αριστίντ,μια ομάδα ένοπλων ανδρών ήρθε στα γραφεία μας, εδώ στο Σεν-Μαρκ.Απείλησαν με όπλα τον Μπρούνο, το φύλακα, και τον Γκόντσον, το ντόπιοτεχνικό μας. Ήθελαν να πάρουν τα αυτοκίνητά μας. Το προσωπικό μαςάρχισε να διαπραγματεύεται μαζί τους και να εξηγεί ότι οι ΓΧΣ δενεργάζονται για την κυβέρνηση αλλά για τον πληθυσμό της Αϊτής και ότι θαήταν λάθος να πάρουν τα αυτοκίνητά μας».

«Οι διαπραγματεύσεις διήρκεσαν πάνω από μία ώρα και μετά από λίγο ήρθανντόπιοι να βοηθήσουν και να πείσουν τους ένοπλους να μην πάρουν τααυτοκίνητά μας και να σεβαστούν τη δουλειά που κάνουν οι ΓΧΣ. Τελικά,οι άντρες έφυγαν χωρίς να πάρουν τίποτε».

Η συμπάθεια πουοι ντόπιοι αισθάνονται για τη δουλειά των ΓΧΣ αποδεικνύεται από τονέντονο ενθουσιασμό με τον οποίο οι ίδιοι υποδέχτηκαν την άφιξη τηςομάδας των ΓΧΣ στην πόλη. Προορισμός της ομάδας είναι το νοσοκομείο«Σεν Νικολά», μια μονάδα υγείας δυναμικότητας 110 κλινών καιταυτόχρονα, νοσοκομείο παραπομπής για ολόκληρη την περιοχή, η οποίαέχει συνολικό πληθυσμό περίπου 250.000 ανθρώπους.

Στα μέσα Φεβρουαρίου, προσωπικό των ΓΧΣ ανέλαβε την επείγουσα περίθαλψη και τις χειρουργικές επεμβάσεις στο νοσοκομείο όσοθα απουσίαζε το μόνιμο ιατρικό προσωπικό που είχε τραπεί σε φυγή για ναγλιτώσει από τη βία. Ο δρ. Τσιούλα οργάνωσε ένα σύστημα με κυλιόμενεςβάρδιες έτσι ώστε να εξασφαλιστεί 24ωρη πρόσβαση στην επείγουσαπερίθαλψη ενώ εκπαίδευσε και το υγειονομικό προσωπικό. Όταν, όμως, ηομάδα των ΓΧΣ πήγε στο Πορτ-ο-Πρενς, πριν από δύο εβδομάδες περίπου,δεν μπόρεσε να επιστρέψει στο νοσοκομείο «Σεν Νικολά» παρά μόνο πολύπρόσφατα, εξαιτίας της έλλειψης ασφάλειας.

Το νοσοκομείοφαίνεται σχεδόν άδειο. Στη μονάδα επειγόντων περιστατικών υπάρχουνελάχιστοι άνθρωποι -κανένας εξ αυτών δεν είναι τραυματισμένος από τιςταραχές- και σε ολόκληρο το νοσοκομείο υπάρχουν συνολικά λιγότεροι από10 ασθενείς και μόνο 1 τραυματίας από τις ταραχές.

Ο μικρόςαριθμός ασθενών γενικά οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η πλειονότητατου ιατρικού προσωπικού δεν έχει επιστρέψει ακόμη στο νοσοκομείο κιέτσι οι ασθενείς αναγκάζονται να αναζητήσουν αλλού περίθαλψη. Όσοιείχαν την οικονομική δυνατότητα, κατέφυγαν σε ιδιωτικές κλινικές ήγιατρούς. Αυτοί που δεν μπορούσαν να πληρώσουν για ιδιωτική περίθαλψη,είτε έμειναν απλά στο σπίτι με την ελπίδα ότι θα βελτιωθούν, είτεέλαβαν εξαιρετικά περιορισμένη περίθαλψη στο νοσοκομείο.

Ότανρωτήθηκε πού έχουν πάει όλοι οι τραυματίες από τις ταραχές, η νοσοκόμαΦανφάν -υπεύθυνη για την αίθουσα επειγόντων περιστατικών- είπε: «Δεν υπάρχουν τραυματίες, μόνο νεκροί.»

Ο δρ. Άλμπερτ εξηγεί: «Ηέλλειψη ασφάλειας και η απουσία του ιατρικού προσωπικού έχουνπεριορίσει στο μισό τον αριθμό των ανθρώπων που έρχονται στη μονάδαεπειγόντων περιστατικών στο νοσοκομείο. Τον Ιανουάριο είχαμε 296ασθενείς, ενώ το Φεβρουάριο μετρήσαμε μόνο 141 ασθενείς, από τουςοποίους 27 είχαν τραυματιστεί από σφαίρες. Συνολικά 21 ασθενείςυπεβλήθησαν σε επέμβαση στο χειρουργείο που κατασκεύασαν μόλις πρόσφαταοι ΓΧΣ για να εξασφαλίσουν την κατάλληλη επείγουσα περίθαλψη».

Ηπρόβλεψη ότι οι ασθενείς θα άρχιζαν να ξανάρχονται στο νοσοκομείο μόλιςο ντόπιος πληθυσμός είδε ότι οι ΓΧΣ επέστρεψαν για να λειτουργήσουν τημονάδα επειγόντων περιστατικών, επιβεβαιώθηκε την επόμενη ημέρα: νωρίςτο πρωί, ήταν ήδη εκεί οκτώ ασθενείς.

Πετίτ Ριβιέρ: Ιατρικές σκηνές στη σκιά των γεγονότων

Ενώη μοίρα της Αϊτής παίρνει ξανά νέα τροπή -αυτήν τη φορά με τηναπομάκρυνση του πρώην προέδρου Αριστίντ- το απομακρυσμένο χωριό ΠετίτΡιβιέρ επικεντρώνεται αποκλειστικά στον καθημερινό του αγώνα ναεπιβιώσει. Εδώ, η πολιτική αστάθεια των προηγούμενων εβδομάδων πέρασεσχεδόν απαρατήρητη...

Ηυγειονομική περιφέρεια του Πετίτ Ριβιέρ βρίσκεται στην περιφέρειαΑντιμπονίτ -σε απόσταση 3 ωρών από το Πορτ-ο-Πρενς και έχει περίπου80.000 κατοίκους, σχεδόν οι μισοί από τους οποίους ζουν στο ίδιο τοχωριό. Οι ΓΧΣ άρχισαν να δουλεύουν στο Πετίτ-Ριβιέρ πριν από τρίαχρόνια για να βελτιώσουν τη γενική κατάσταση υγείας του πληθυσμού καικυρίως, για να μειώσουν τη μητρική θνησιμότητα - μία από τις κύριεςαιτίες θανάτου στην Αϊτή.

Αυτήν τη στιγμή εργάζεται επίτόπου μια ομάδα που αποτελείται από τρεις εθελοντές: τη γιατρό ΈβιΈγγερς, τον αρχιτέκτονα Ντέιβιντ Μπάαρ και την τεχνικό ΣτεφανίΜπαρμπάν. «Τα κύρια προβλήματα υγείας εδώ είναι δερματικές ασθένειες,μολύνσεις τραυμάτων, τύφος και ελονοσία καθώς και οξείες αναπνευστικέςλοιμώξεις και διάρροια σε παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών», εξηγεί η δρ.Έβι ενώ μας οδηγεί σε ένα από τα σημεία όπου εργάζονται οι ΓΧΣ.

Ηυγειονομική περιφέρεια Πετίτ Ριβιέρ έχει συνολικά τρία νοσοκομεία. Δύοαπό αυτά είναι δημόσια και χρηματοδοτούνται από το κράτος, άρα απλά δενέχουν πόρους. Αυτά τα νοσοκομεία δεν έχουν ιατρικό προσωπικό και κατάσυνέπεια ούτε ασθενείς.

Το ιδιωτικό νοσοκομείο «ΆλμπερτΣβάιτσερ», από την άλλη, ένα νοσοκομείο παραπομπής, δυναμικότητας 150κλινών, λειτουργεί σωστά χάρη σε μια ετήσια επιχορήγηση ύψους 3 εκατ.δολαρίων από το Ίδρυμα Μπιλ Γκέιτς. Το νοσοκομείο προσφέρει κάθε είδουςιατρικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου ενός προγράμματος πρόληψης τηςμετάδοσης του HIV/AIDS από τη μητέρα στο παιδί. Στο άμεσο μέλλον, το«Άλμπερτ Σβάιτσερ» πρόκειται να ξεκινήσει επίσης την παροχή θεραπείαςμε αντιρετροϊκά φάρμακα.

Από το 2001, οι ΓΧΣ έχουν επικεντρώσειτη δουλειά τους στο Κέντρο Υγείας «Σαρλ Κολιμόν» και στις κλινικές τουΣεγκούρ και του Ζαν Ντενίς. Συνολικά, οι τρεις μονάδες υγείας δέχονται περίπου 4.200 επισκέψεις το μήνα. Οι ασθενείς πληρώνουν κατά μέσο όρο 15 γκουρντ (λιγότερο από 0,5 δολάρια) ανά επίσκεψη, συν 20 έως 100 γκουρντ για τα φάρμακα.

«Και στις δύο κλινικές παρέχουμε επίβλεψη και τον εφοδιασμό τους με φάρμακα», εξηγείη δρ. Έβι. «Στο Κέντρο Υγείας, ωστόσο, έχουμε αναλάβει έναν πολύ πιοενεργό ρόλο -όσον αφορά τόσο στην ιατρική δουλειά όσο και στηνανακατασκευή των εγκαταστάσεων».

Η επείγουσα ανάγκη για τηντελευταία γίνεται αμέσως ορατή όταν διασχίζουμε την πύλη του Κέντρου«Σαρλ Κολιμόν» όπου βρίσκουμε ένα άδειο κτίριο υπό κατασκευή και ένανκαταυλισμό με σκηνές.

«Η στέγη του Κέντρου κατέρρευσε πριν έξι μήνες περίπου», συνεχίζει ηδρ. Έβι. «Από τότε όλες οι ιατρικές δραστηριότητες φιλοξενούνται σεδιαφορετικές σκηνές. Υπάρχουν σκηνές για θεραπεία της φυματίωσης, γιαεπιδέσεις, για τη μητρότητα, για τις επισκέψεις των ασθενών και για τοφαρμακείο. Η κατάσταση πολύ απέχει από το ιδανικό, αλλά είναι ηκαλύτερη δυνατή εναλλακτική λύση αυτήν τη στιγμή».

Το ΚέντροΣαρλ Κολιμόν έχει πέντε γιατρούς, έξι νοσηλευτές, τέσσεριςφαρμακοποιούς και δύο νοσηλευτές που ασχολούνται με θέματα μητρότητας. Οι ΓΧΣ εμπλέκονται κυρίως στην εξέταση των ασθενών, στονανεφοδιασμό με φάρμακα και στην ανακατασκευή του Κέντρου. Η ομάδα τουδιεθνούς προσωπικού θα ενισχυθεί σύντομα με μία μαία που θα εκπαιδεύσειτους ειδικούς νοσηλευτές και θα βελτιώσει την ποιότητα της περίθαλψηςμε στόχο να μειωθεί η μητρική θνησιμότητα. Στο Κέντρο πραγματοποιούνται περίπου 45 τοκετοί το μήνα. Οαρχιτέκτονας Ντέιβιντ θα είναι υπεύθυνος για την κατασκευή ενός νέουκτιρίου για εγκύους, αμέσως μόλις ολοκληρωθεί το Κέντρο Υγείας.

«Ξεκινάμε ένα πρόγραμμα HIV/AIDS με δύο συμβούλους», εξηγεί η δρ. Έβι. «Ο ένας θα προσφέρει δωρεάν συμβουλευτική και εξετάσεις και ο άλλος θα επικεντρωθεί στο πρόγραμμα πρόληψης της μετάδοσης του HIV/AIDS από τις μητέρες στα παιδιά, το οποίο απευθύνεται σε εγκύους. Αυτό το πρόγραμμα περιλαμβάνει τη χορήγηση ενός αντιρετροϊκού χαπιού (Nevirapine) στη μητέρα κατά τη διάρκεια του τοκετού, πράγμα που μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV τη στιγμή της γέννησης».

Τοπρόγραμμα HIV/AIDS περιλαμβάνει επίσης δραστηριότητες ενημέρωσης,εκπαίδευσης και επικοινωνίας, ώστε να αυξηθούν οι γνώσεις της τοπικήςκοινότητας για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του HIV/AIDS. Έως τώρααρκετές οργανώσεις νέων έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους νασυνεργαστούν σε αυτό το πρόγραμμα.