Ζιμπάμπουε: Προβλήματα αποχέτευσης προκαλούν ξέσπασμα χολέρας

Η Τσιτουνγκουίζα, μια νέα πόλη 1,1 εκατομμυρίου κατοίκων, η οποία χτίστηκε ως τόπος διαμονής για όσους ανθρώπους δεν έβρισκαν πού να μείνουν στη Χαράρε στην δεκαετία του 1980, δεν διαθέτει επαρκείς πόρους για τη συντήρηση των δημοσίων υποδομών της. Μέχρι το τέλος της περασμένης χρονιάς η πλειονότητα των κατοίκων της πόλης αναγκαζόταν επανειλημμένως για μεγάλα χρονικά διαστήματα να τα βγάζει πέρα χωρίς τρεχούμενο νερό. Το γεγονός αυτό, εκτός από το ότι προκάλεσε έλλειψη πρόσβασης σε ασφαλές πόσιμο νερό, κατέληξε και σε φραγμένους σωλήνες αποχέτευσης, οι οποίοι τελικά ξεχείλισαν. Η Τσιτουνγκουίζα μπορεί να θεωρηθεί ως ένα παράδειγμα της υποβάθμισης της βασικής υποδομής της Ζιμπάμπουε τα τελευταία πέντε χρόνια.

Τους τελευταίους τρεις μήνες το τρεχούμενο νερό είχε κοπεί σε αρκετά προάστια, υποχρεώνοντας τους ανθρώπους να σκάψουν μη προστατευμένα πηγάδια, προκειμένου να βρουν νερό. Καθώς οι άνθρωποι δεν είχαν τη δυνατότητα ούτε να καθαρίσουν τις τουαλέτες τους, αναγκάστηκαν να αφοδεύουν στα γύρω χωράφια, διότι η πόλη απαγορεύει με νόμους εναλλακτικές λύσεις όπως το σκάψιμο λάκκων. Κι αυτή η ανάμειξη των μη προστατευμένων πηγαδιών και των ξεχειλισμένων σωλήνων αποχέτευσης δημιούργησε ένα σχεδόν ‘ιδανικό’ περιβάλλον για την ανάπτυξη της χολέρας. Η νόσος μεταδίδεται με το νερό, αναπτύσσεται σε ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης, και είναι ενδημική στις αγροτικές περιοχές της Ζιμπάμπουε κατά τη διάρκεια της εποχής των βροχών από τον Νοέμβρη μέχρι τον Μάρτιο, ενώ συναντάται πολύ σπάνια σε αστικές περιοχές την εποχή της ξηρασίας. Κατά συνέπεια, οι βροχές που έρχονται αυτή την εποχή αναμένονται μονάχα να επιδεινώσουν την κατάσταση, καθώς με το νερό χύνει οι στάσιμες αποχετεύσεις θα καταλήξουν μέσα στα μη προστατευμένα πηγάδια.

Τα πρώτα κρούσματα χολέρας αναφέρθηκαν στις αρχές Σεπτεμβρίου στο νοσοκομείο της Τσιτουνγκουίζα, όπου οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παραπέμπουμε τους ασθενείς με HIV/AIDS για τριτοβάθμια νοσηλεία. Από τότε, το υπουργείο Υγείας έχει ανακοινώσει ότι υπήρξαν «εννέα θάνατοι στην Τσιτουνγκουίζα», οι οποίοι αποδόθηκαν στην νόσο. Η πλειοψηφία των ασθενών προέρχεται από έναν δρόμο της πόλης με 100 σπίτια, στο κάθε ένα από τα οποία διαμένουν τρεις ή και περισσότερες οικογένειες. Κι αυτό μπορεί ενδεχομένως να σημαίνει ότι βρίσκονται σε κίνδυνο δύο με πέντε χιλιάδες άνθρωποι.

Για ν’ αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα συνέστησε δύο Κέντρα Θεραπείας της Χολέρας. Το πρώτο βρίσκεται στο Κεντρικό Νοσοκομείο της Τσιτουνγκουίζα, ενώ το δεύτερο έχει εγκατασταθεί πιο κοντά στην πληγείσα κοινότητα, καθώς επιχειρείται μια πιο αποκεντρωμένη προσέγγιση του προβλήματος. Και τα δύο είχαν περίπου οκτώ με δέκα νέες εισαγωγές την ημέρα, ενώ αυτός ο αριθμός έχει τώρα πέσει κάτω από πέντε. Στο μεταξύ, ξεκίνησε παρέμβαση για την παροχή πρόσβασης σε καθαρό νερό. Περίπου 200 άνθρωποι εξετάζονται κάθε μέρα. Τα υψηλά ποσοστά του HIV και γενικά οι ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής, κάνουν πολλούς ανθρώπους να υποφέρουν από διάρροια, και ν’ αναζητούν θεραπεία, πράγμα που καθιστά την αναγνώριση της νόσου δύσκολη. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και οι υγειονομικές αρχές της πόλης, μοιράζονται τεχνικές γνώσεις προκειμένου να εξασφαλίσουν την σωστή διάγνωση.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα πραγματοποιούμε και άλλες δραστηριότητες προκειμένου ν’ αντιμετωπίσουμε αυτή την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας για την κρίση μέσα από τις ομάδες ευαισθητοποίησης, που εργάζονται για να περιορίσουν την εξάπλωση της επιδημίας και να μειώσουν τον αριθμό των κρουσμάτων, να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό, και να υποστηρίξουν μακροπρόθεσμα τις ανάγκες της κοινότητας. Αυτά όλα είναι εκτεταμένα καθήκοντα, και γι’ αυτό οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουμε ενεργήσει προκειμένου ν’ ασχοληθούν και άλλοι παράγοντες με το θέμα, όπως η UNICEF, η οποία σήμερα μεταφέρει με φορτηγά νερό στην κοινότητα, και άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις οι οποίες διανέμουν ανθρωπιστική βοήθεια. Κι αυτό έχει επιτρέψει στις ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα να επικεντρωθούν περισσότερο στην ιατρική πλευρά της παρέμβασής τους με ομάδες περιβαλλοντικής υγιεινής, οι οποίες συνεργάζονται με τις αρχές, και προσπαθούν να εντοπίσουν ασθενείς παρακολουθώντας κηδείες, και να οδηγηθούν στην ανεύρεση νέων κρουσμάτων. Έτσι ελπίζουμε οι άνθρωποι να μην πεθαίνουν σιωπηλά στα σπίτια τους, χωρίς να γνωρίζουν ή να μπορούν να έρθουν σε επαφή με τα Κέντρα Θεραπείας της Χολέρας. Οι ομάδες απολύμανσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα συμβάλλουν επίσης αποφασιστικά στη μείωση των ποσοστών μόλυνσης με την χλωρίωση των κατοικιών των ασθενών, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η απολύμανση των κουζινικών σκευών, για να μειωθεί ο κίνδυνος να προσβληθούν από τη νόσο οι οικογένειες ή άλλα μέλη των κατοικιών.

Από το ξέσπασμα της νόσου μέχρι σήμερα, τα δύο Κέντρα Θεραπείας της Χολέρας, έχουν θεραπεύσει πάνω από 90 κρούσματα χολέρας στην πόλη. Η θεραπεία ποικίλει ανάλογα με την σοβαρότητα των περιστατικών, αλλά γενικά συνιστά την απλή ενυδάτωση μέσω της χορηγήσεως από το στόμα αλάτων ενυδάτωσης και ενδοφλέβιου ορού, που θα σώσουν τις περισσότερες ζωές.

Τώρα πρέπει να διασφαλιστεί άμεσα η πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό σε επαρκείς ποσότητες, καθώς και να βρεθεί μια λύση στο αποχετευτικό πρόβλημα της πόλης, προτού αρχίσουν οι βροχές και το πρόβλημα μεγαλώσει. Αυτή η αναζήτηση μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης λύσης θα πρέπει να απασχολήσει τις αρχές από τώρα μέχρι τον Νοέμβριο. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, έχουμε δεσμευθεί να βοηθήσουμε την κοινότητα στις ανάγκες της, και θα ασχοληθούμε με την ανεύρεση λύσεων με όλους τους επιτόπου συντελεστές, όχι μόνο για να προλάβουμε μια μεγαλύτερη κρίση δημόσιας υγείας στο μέλλον, αλλά και για να συνδράμουμε στην αποκατάσταση της αξιοπρέπειας αυτού του προαστίου που βρίσκεται σε κίνδυνο.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αρχίσαμε να εργαζόμαστε για πρώτη φορά στη Ζιμπάμπουε το 2000, αντιμετωπίζοντας τις επισιτιστικές ανάγκες του πληθυσμού. Πολύ γρήγορα, ανταποκρινόμενοι στην κρίση του ιού HIV/AIDS, αρχίσαμε να λειτουργούμε προγράμματα που επικεντρώνονταν στην αντιμετώπιση του HIV. Αυτά τα προγράμματα εδρεύουν στο Έπγουορθ (Epworth) και στο Γκουέρου (Gweru), το Μπουλαουάγιο (Bulawayo), το Τσολότσο (Tsholotsho), το Μπουχέρα (Buhera) και το Μπέιτμπριτζ (Beitbridge).

Τα προγράμματα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, τα οποία εφαρμόζονται μέσα στις δομές υγείας της Ζιμπάμπουε, εξασφαλίζουν ιατρική περίθαλψη σε περισσότερους από 40.000 ασθενείς του ιού HIV στην χώρα, από τους οποίους περισσότεροι από 22.000 λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα,περιθάλπουν επίσης ασθενείς με φυματίωση και υποσιτισμό και αντιμετωπίζουν έκτακτες καταστάσεις στον τομέα της υγείας, όπως παραδείγματος χάρη ξεσπάσματα χολέρας το 2006 και το 2008, κι ένα ξέσπασμα διάρροιας το 2007. Το πιο πρόσφατο ξέσπασμα χολέρας το οποίο αντιμετώπισαν οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έγινε την άνοιξη του 2008 στο Μασόναλαντ (Mashonaland), βορειοανατολικά της Χαράρε.