Σομαλία και Σομαλιλάνδη: Η ξηρασία εντείνει την υγειονομική κρίση

Η σοβαρή λειψυδρία και τα ξηρά βοσκοτόπια έχουν αποδεκατίσει τα ζώα, επηρεάζοντας τα μέσα διαβίωσης των σομαλικών ποιμενικών κοινοτήτων. Καθώς οι καλλιέργειες δεν ευδοκιμούν και οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται, οι άνθρωποι είναι εκτεθειμένοι στην πείνα.

Η ξηρασία και η συνεχιζόμενη ανασφάλεια έχουν αναγκάσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να φύγουν από αγροτικές περιοχές και να εγκατασταθούν σε αστικά κέντρα με την ελπίδα να βρουν τροφή, καθαρό νερό, στέγη και υγειονομική περίθαλψη. Πολλοί άνθρωποι έχουν επίσης αναζητήσει καταφύγιο σε καταυλισμούς για εσωτερικά εκτοπισμένους, όπου υπάρχει έλλειψη τουαλετών, σημεία πλυσίματος χεριών και καθαρό πόσιμο νερό.

Στα προγράμματα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στις περιοχές Baidoa, Mudug, Jubaland, Hargeisa και Las Anod, οι ασθενείς μοιράστηκαν μαζί μας το πόσο είναι σημαντική η ανθρωπιστική βοήθεια για να επιβιώσουν. Πολλοί άνθρωποι μάς έχουν περιγράψει το πολύ δύσκολο ταξίδι τους προς αναζήτηση βοήθειας. Σε αυτά τα ταξίδια μπορεί να χρειάζεται να περπατήσουν για περισσότερο από 20 ημέρες, ή μέχρι 150 χιλιόμετρα, και να χάσουν μέλη της οικογένειας τους ενώ βρίσκονταν εν κινήσει.

«Για 20 ημέρες περπατούσαμε ενώ είχαμε αγκαλιά τα παιδιά μας», λέει ένας 75χρονος άνδρας που έφτασε πρόσφατα σε έναν καταυλισμό στην περιοχή της Κάτω Τζούμπα με την πολυμελή οικογένειά του. «Δεν είχαμε γάιδαρο για να μεταφέρουμε τα παιδιά μας, οπότε μας πήρε 20 ημέρες για να φτάσουμε εδώ. Τα γαϊδούρια μας πέθαναν εξαιτίας της ξηρασίας και δεν είχαμε χρήματα για αυτοκίνητο. Ήρθαμε στην Κάτω Τζούμπα γιατί ακούσαμε ότι οι οικογένειες που έχασαν τα ζώα τους μπορούσαν να λάβουν βοήθεια».

Για πολλούς ανθρώπους, η διαμονή στον καταυλισμό δεν εγγυάται ότι θα έχουν φαγητό, νερό και στέγη. Το προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μίλησε με 60 άτομα σε αρκετούς καταυλισμούς και οι περισσότεροι από αυτούς ανέφεραν ότι δεν είχαν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό.

«Περπατήσαμε για οκτώ ημέρες, περίπου 120 με 150 χιλιόμετρα», αναφέρει μια 65χρονη γυναίκα που ζει επί του παρόντος σε καταυλισμό εκτοπισμένων οικογενειών στο Afmadow.  «Τα ζώα μας είχαν πεθάνει στην ξηρασία. Ακούσαμε ότι μια οργάνωση διανέμει τρόφιμα στους καταυλισμούς στο Afmadow. Καταφράφηκα, αλλά δεν έχω λάβει τίποτα. Περιμένω, όλοι περιμένουν.»

Η υγειονομική κρίση επιδεινώνεται

Η ξηρασία έρχεται να προστεθεί σε μακροχρόνιες συγκρούσεων, επαναλαμβανόμενα κλιματικά φαινόμενα, συχνά ξεσπάσματα ασθενειών και στην αυξανόμενη  φτώχεια που πλήττει τους Σομαλούς.  

Ενώ η ξηρασία επιδεινώνεται, οι Σομαλοί αντιμετωπίζουν επίσης ένα τεράστιο ξέσπασμα ιλαράς. Κοινές και αποτρέψιμες ασθένειες, όπως η ιλαρά και η διάρροια, αποτελούν κύριες αιτίες θανάτου μεταξύ των παιδιών στη Σομαλία και τη Σομαλιλάνδη. Η εκτεταμένη λειψυδρία και η επισιτιστική ανασφάλεια δημιουργούν τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να εξαπλωθούν γρήγορα αυτές οι ασθένειες.

«Οι Σομαλοί αντιμετωπίζουν μια σειρά κρίσεων, τη μία μετά την άλλη», λέει ο Djoen Besselink, εκπρόσωπος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Σομαλία. «Ήδη ακούμε ιστορίες απόγνωσης, με κάποιους ανθρώπους να μας λένε ότι έχουν αντιμετωπίσει το απίστευτη δίλημμα να αφήσουν ένα παιδί να πεθάνει για να σώσουν ένα άλλο».

Ταχεία εξάπλωση επιδημία ιλαράς

Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν δει περίπου 6.000 ύποπτα περιστατικά ιλαράς από τις αρχές του έτους μέχρι τα μέσα Μαΐου σε πολλά νοσοκομεία σε ολόκληρη τη Σομαλία και τη Σομαλιλάνδη.

Τα ποσοστά εμβολιασμού μεταξύ των παιδιών στη Σομαλία είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο, και αυτό έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς η COVID-19 και η ανασφάλεια έχουν δυσχεράνει τις προσπάθειες για την παροχή τακτικού εμβολιασμού σε παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών.

 «Τον Φεβρουάριο, το νοσοκομείο που υποστηρίζουμε στην Baidoa έχει ήδη περιθάλψει περισσότερα από 2.500 παιδιά με ιλαρά από την έναρξη της επιδημίας», λέει ο Bakri Abubakr, Διευθυντής Προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Σομαλία. Τα 20 εξωτερικά επισιτιστικά κέντρα γύρω από την Baidoa δέχονται από 700 έως 1.000 παιδιά την εβδομάδα», λέει ο Bakri .

Τα παιδιά είναι τρεις φορές πιο πιθανό να πεθάνουν από χολέρα.

Η Baidoa κατέγραψε επίσης τα πρώτα κρούσματα χολέρας τον Απρίλιο του 2022.Τα παιδιά είναι τρεις φορές πιο πιθανό να πεθάνουν από χολέρα. Οι κακές συνθήκες στους υπερπλήρεις άτυπους οικισμούς σε όλη την πόλη δημιουργούν την ευκαιρία για μια γρήγορη εξάπλωση της νόσου. 

Η Baidoa, μια πόλη περίπου 130.000 ανθρώπων, φιλοξενεί σήμερα υπερδιπλάσιο πληθυσμό εκτοπισμένων, με πολλές οικογένειες να ζουν στους υπερπλήρεις οικισμούς.

Οξύς υποσιτισμός στα παιδιά

Οι ομάδες μας βλέπουν ήδη εξαιρετικά ανησυχητικά σημάδια οξέος υποσιτισμού μεταξύ των παιδιών.

Η έλλειψη υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης και η δυσκολία πρόσβασης σε πολλά μέρη λόγω ανασφάλειας έχουν δοκιμάσει την ικανότητά μας να αξιολογήσουμε τη συνολική διατροφική κατάσταση των ανθρώπων στην περιοχή. Τον Φεβρουάριο, οι ομάδες μας στην Baidoa εξέτασαν 81.706 παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών. Βρήκαν σοβαρά ποσοστά οξέος υποσιτισμού 3 τοις εκατό, και παγκόσμια ποσοστά οξέος υποσιτισμού 17 τοις εκατό.

«Μόνο σε μια εβδομάδα, είδαμε σχεδόν 1.000 παιδιά στο πρόγραμμα θεραπευτικής σίτισης εξωτερικών ασθενών σε 20 διαφορετικά κέντρα γύρω από την πόλη Baidoa», λέει ο Bakri. «Τριάντα τοις εκατό των παιδιών υπέφεραν από σοβαρό οξύ υποσιτισμό, υποδεικνύοντας ότι είμαστε σε οξεία κατάσταση έκτακτης ανάγκης».

Καθώς περισσότεροι άνθρωποι μετακινούνται σε αστικές περιοχές για να ζητήσουν βοήθεια, οι περιορισμένες διαθέσιμες δημόσιες υπηρεσίες δοκιμάζονται σημαντικά. Στην Baidoa, η άφιξη τεράστιου αριθμού εκτοπισμένων οικογενειών και τα αυξανόμενα κρούσματα χολέρας και υποσιτισμού επιβαρύνουν τις ήδη προβληματικές δομές υγειονομικής περίθαλψης στην πόλη.

 «Οι άνθρωποι βρίσκονται παγιδευμένοι σε μια καθοδική πορεία, η οποία χωρίς γρήγορη και συνεχή ανταπόκριση θα συνεχίσει να επιβαρύνει τους Σομαλούς», λέει ο Besselink.