Κένυα: Ανησυχητικά τα ποσοστά υποσιτισμού στο Ελ Γουάκ

Από την άλλη πλευρά, το μέλλον διαγράφεται ιδιαίτερα αβέβαιο. Παρόλο που ο ουρανός συχνά σκοτεινιάζει αργά το απόγευμα και ο αέρας γίνεται πιο πυκνός υποσχόμενος τον ερχομό μιας καταιγίδας, νιώθεις πως βρίσκεσαι σε ένα παιχνίδι συνεχούς αναμονής. Μπορεί να έρθουν και άλλες βροχές, πλημμυρίζοντας μέσα σε λίγα λεπτά τα μονοπάτια, μετατρέποντας τη σκόνη σε λάσπη, κλείνοντας τους δρόμους και γεμίζοντας με νερά τα βοσκοτόπια, που είναι τόσο σημαντικά για τους ντόπιους. Μπορεί όμως τελικά να μη βρέξει καθόλου, αφού η μεγάλη περίοδος των βροχών, που συνήθως διαρκεί από τον Απρίλιο ως τον Ιούνιο, έχει ήδη τελειώσει.      

Βρέξει δεν βρέξει πάντως, η πλειονότητα των κατοίκων της περιοχής ήδη βρίσκεται σε τραγική κατάσταση. Σχεδόν τα 3/4 των κατοίκων είναι βοσκοί νομάδες που εξαρτώνται εξολοκλήρου από τα ζώα τους για να τραφούν και να επιβιώσουν. Τα πάντα εδώ υπολογίζονται σε αγελάδες: δύο αγελάδες για να στείλεις το παιδί σου για ένα χρόνο στο σχολείο, 50 αγελάδες για τη νέα σου σύζυγο, τρεις αγελάδες για να δώσεις στους φτωχούς ως ετήσιο φόρο.      

Ωστόσο, τους τελευταίους έξι μήνες πάρα πολλά ζώα έχουν πεθάνει στην περιοχή λόγω της έλλειψης νερού. Τα περίχωρα των πόλεων είναι γεμάτα με πτώματα από καμήλες, κατσίκες, αγελάδες και γαϊδάρους σε διάφορα στάδια αποσύνθεσης. Τα κουφάρια τους τα καίνε και για τους βοσκούς είναι σα να βλέπουν τα υπάρχοντά τους να γίνονται στάχτες. Παίρνει πολλά χρόνια σε ένα βοσκό να αναπληρώσει το χαμό των ζώων του. Τώρα ακόμα και να βρέξει για έναν ολόκληρο μήνα δε θα τους βοηθήσει να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος.    

Οι άνθρωποι εδώ αγωνίζονται, κυριολεκτικά και μεταφορικά, μέσα στα βράχια και την αφιλόξενη γη. Πρέπει να προσπαθήσουν σκληρά για να διασφαλίσουν την διατροφική ασφάλειά τους για το μέλλον κρατώντας ζωντανά τα ζώα που τους έχουν απομείνει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μείνουν μέσα στο δάσος με τα ζώα σε αναζήτηση βοσκής, πρέπει να πηγαίνουν όπου υπάρχει τροφή για τα ζώα. Την ίδια στιγμή, χρειάζονται να βρουν άμεσα τρόφιμα και νερό για τις οικογένειές τους. Παλιότερα, έπιναν γάλα από τις καμήλες, τις κατσίκες και τις αγελάδες, έτρωγαν κρέας από τα δικά τους ζώα ή από την αγορά και μπορούσαν να αγοράζουν ρύζι, καλαμπόκι και λίγα φρούτα. Τώρα το γάλα και το κρέας είναι περιορισμένα και οι κατσίκες είναι πολύ αδύνατες για να τις πουλήσουν.        

Μία επισιτιστική αξιολόγηση που πραγματοποίησαν οι ΓΧΣ τον Απρίλιο στην περιοχή του Ελ Γουάκ έδειξε ότι το 30% των παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών πάσχουν από μέτριο ή σοβαρό υποσιτισμό. Αν αναλογιστεί κανείς ότι συνήθως ένα ποσοστό που υπερβαίνει το 15% θεωρείται ότι υποδηλώνει μία επείγουσα επισιτιστική κατάσταση, τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Η οργάνωση έχει ήδη εγγράψει περίπου 300 παιδιά στο κινητό επισιτιστικό της πρόγραμμα, από τα οποία τα 30 εγγράφηκαν την τελευταία εβδομάδα.  

Η λειτουργία ενός επισιτιστικού προγράμματος μέσα σε μία κοινωνία νομάδων αποτελεί μία μεγάλη πρόκληση και οι συνήθεις ενέργειες παρέμβασης πρέπει να προσαρμοστούν για να εξυπηρετήσουν έναν πληθυσμό που μετακινείται από μέρος σε μέρος. Σε ένα τυπικό επισιτιστικό πρόγραμμα ζητείται από τις μητέρες να φέρουν τα παιδιά τους σε ένα συγκεκριμένο σημείο και να μείνουν μαζί τους όλο τον καιρό που περιθάλπονται, που πολλές φορές μπορεί να διαρκέσει και ένα μήνα. Ωστόσο, για τις οικογένειες που αναζητούν απελπισμένα βοσκοτόπια για τα ζώα τους που έχουν επιζήσει, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο, ειδικά αν έχουν και άλλα παιδιά που πρέπει να φροντίσουν.   

Για το λόγο αυτό, οι ΓΧΣ αποφάσισαν να λειτουργήσουν μία Κινητή Επισιτιστική Μονάδα, με μία μικρή ομάδα να επισκέπτεται πέντε διαφορετικές τοποθεσίες μία φορά την εβδομάδα για να ζυγίσει το βάρος των παιδιών και να μετρήσει το ύψος τους, να ελέγξει την πρόοδό τους, να περιθάλψει τις μολύνσεις και να διανείμει μία ιδιαίτερα θρεπτική, συμπυκνωμένη τροφή από φιστίκια που ονομάζεται "Plumpy Nut", μέχρι να επιστρέψει και πάλι την επόμενη εβδομάδα. Μόνο τα παιδιά με ιατρικές επιπλοκές και αυτά που δεν καταφέρνουν να πάρουν βάρος για αρκετές εβδομάδες μεταφέρονται στο Θεραπευτικό Επισιτιστικό Κέντρο στην πόλη του Ελ Γουάκ για 24ωρη εντατική θεραπεία.   

Τα παιδιά που πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις συνεχώς αυξάνονται κι αυτή τη στιγμή περιθάλπονται 13 μωρά στο Θεραπευτικό Επισιτιστικό Κέντρο. Οι πρώτοι δύο θάνατοι συνέβησαν την περασμένη εβδομάδα. Η Κάτρα, 9 μηνών, έφτασε στο Κέντρο πριν από δέκα μέρες από μία πόλη που απέχει περίπου 12 χιλιόμετρα από το Ελ Γουάκ. Ήταν σοβαρά υποσιτισμένη και έπασχε από αναπνευστική μόλυνση. Η ομάδα προσπάθησε απεγνωσμένα να βρει μία φλέβα για να της βάλει έναν ορό προκειμένου να της χορηγήσει υγρά, αλλά ήταν αδύνατο. Έκλαιγε σιγανά και κλωτσούσε αδύναμα καθώς προσπαθούσαν να βρουν φλέβες στο χέρι της, το κεφάλι, το πόδι, οπουδήποτε στα μικροσκοπικό ζαρωμένο κορμί της. Στο τέλος δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να ενθαρρύνουν την μητέρα της να την ταΐσει από το στόμα και να της δώσουν αντιβιοτικά για την αναπνευστική μόλυνση. Δυστυχώς, ύστερα από τέσσερις μέρες που υπέφερε από διάρροια και εμετούς, η Κάτρα έσβησε. Τα μάτια της έμειναν βαθουλωμένα, κενά.          

Για την ομάδα των ΓΧΣ, ο συνεχής φόβος είναι να μην υπάρξουν και άλλα περιστατικά, όπως της Κάτρα, λόγω της έλλειψης καθαρού νερού. Τουλάχιστον σε δύο από τις γειτονικές πόλεις υπήρχαν μηχανικά προβλήματα στις αντλίες νερού και οι κάτοικοι άρχισαν να χρησιμοποιούν νερό από μικρές λίμνες και λακκούβες στην άκρη των δρόμων. Σε μία λίμνη, ένας ντόπιος εξηγεί ότι η γη ήταν εντελώς στεγνή πριν από τις πρόσφατες βροχές και ήταν γεμάτη από κουφάρια ζώων. Όταν έπεσαν οι πρώτες βροχές μετά από δύο εβδομάδες, τα κουφάρια βούλιαξαν μέσα στο νερό και παρόλο που οι κάτοικοι έσυραν κάποια από αυτά έξω, δεν μπόρεσαν να τα απομακρύνουν όλα.    

Τώρα, επειδή η αντλία νερού είναι μερικές φορές χαλασμένη και οι κάτοικοι πρέπει να πληρώνουν για να πάρουν νερό, ακόμα και όταν λειτουργεί κανονικά, οι ντόπιοι χρησιμοποιούν το νερό από τη λίμνη για να πλυθούν και να μαγειρέψουν. Οι τοπικές υγειονομικές αρχές δεν έχουν τον εξοπλισμό για να ελέγξουν αν το νερό είναι μολυσμένο, ωστόσο τώρα τελευταία πολλοί άνθρωποι στην περιοχή ανέφεραν ότι υπέφεραν από εμετούς και διάρροια. Οι ΓΧΣ πήραν δείγματα κοπράνων από κάποιους ασθενείς για εργαστηριακή ανάλυση, αλλά τα δείγματα πρέπει να αποσταλούν στο Ναϊρόμπι με ένα αεροπλάνο που φεύγει μόνο δύο φορές την εβδομάδα. Οπότε θα πάρει κάποιο χρόνο. Οι ΓΧΣ μεταφέρουν τώρα νερό στη γύρω περιοχή για να προσπαθήσουν να παρέχουν τουλάχιστον 10 λίτρα καθαρού νερού ανά άτομο κάθε μέρα. 

Εντωμεταξύ, μία ομάδα των ΓΧΣ αποτελούμενη από 9 Κενυάτες, μία Σουηδέζα νοσηλεύτρια και ένα Γάλλο συντονιστή εργάζεται πυρετωδώς εφτά μέρες την εβδομάδα, ενώ τα αποθέματα του Plumpy Nut μειώνονται πολύ γρήγορα. Οι μετακινήσεις της ομάδας των ΓΧΣ, που μεταφέρει τρόφιμα, γίνονται ολοένα και πιο γνωστές στους κατοίκους της περιοχής. Καθώς το αυτοκίνητο των ΓΧΣ κινείται στους ανώμαλους δρόμους της περιοχής, οι οικογένειες των βοσκών εμφανίζονται ξαφνικά στην άκρη του δρόμου για να το σταματήσουν.    

Δύο παιδιά μιας οικογένειας νομάδων έχουν γίνει αποδεκτά στο επισιτιστικό πρόγραμμα των ΓΧΣ και όταν το αυτοκίνητο της οργάνωσης περνάει από το δρόμο, η μητέρα τους βγαίνει γρήγορα μέσα από το δάσος κουνώντας ένα ασημένιο σημαιάκι φτιαγμένο από χρησιμοποιημένα σακουλάκια Plumpy Nut για να τραβήξει την προσοχή του οδηγού. Η νοσοκόμα των ΓΧΣ ζυγίζει και μετράει τα παιδιά στην άκρη του δρόμου, καταγράφει την πρόοδό τους και τους δίνει τη μερίδα του Plumpy Nut για την επόμενη εβδομάδα. Ύστερα η οικογένεια γυρίζει και χάνεται πάλι μέσα στο δάσος, με τα χρωματιστά ρούχα τους να κυματίζουν πίσω τους.