Γάζα: «Βοηθώντας αυτούς που βοηθούν», το πρόγραμμα που υποστηρίζει τους εργαζομένους στην υγεία να αντιμετωπίσουν το άγχος της πρώτης γραμμής

Τα τελευταία τρία χρόνια ήταν εξαιρετικά δύσκολα για αυτήν την ομάδα επαγγελματιών και λόγω της πανδημίας COVID-19. Αντιμετώπισαν επίσης δύο φορές την κλιμάκωση της βίας στην περιοχή, τον Μάιο του 2021 και τον Αύγουστο του 2022, περιθάλποντας ασθενείς που επλήγησαν από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς και το τραύμα του πολέμου.

Η εκπαίδευση «Βοηθώντας αυτούς που βοηθούν» για την οποία έχει συγκεντρωθεί αυτή η ομάδα στοχεύει να ανοίξει τη συζήτηση, σε ένα ασφαλές περιβάλλον, σχετικά με τη σημασία της ψυχικής υγείας για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας. Οι συνεδρίες περιλαμβάνουν διαχείριση θυμού, διαχείριση αγχωτικών καταστάσεων, αυτοφροντίδα και μεταφορά κακών ειδήσεων στους ασθενείς.

Σύμφωνα με την Antonella Pozzi, Υπεύθυνη Δραστηριοτήτων Ψυχικής Υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Γάζα, «οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αποφάσισαν να αναπτύξουν αυτή τη δραστηριότητα, καθώς στη Γάζα, το ιατρικό και μη ιατρικό προσωπικό διαχειρίζεται έναν πληθυσμό που έχει υποφέρει και συνεχίζει να υποφέρει από συνεχιζόμενες τραυματικές καταστάσεις. Αυτό το προσωπικό αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις και εκτίθεται έμμεσα σε πιθανό τραύμα, το οποίο εάν δεν διοχετευθεί σωστά, μπορεί να δημιουργήσει μια συσσώρευση που οδηγεί σε σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες, όπως η εξάντληση».

Η Nessma γιατρός σε νοσοκομείο της Γάζας λέει: «Καθημερινά, ασχολούμαστε με ασθενείς που έχουν παθολογικά προβλήματα, οι οποίοι είναι κουρασμένοι και άρρωστοι, που θέλουν κάποιον να σταθεί δίπλα τους και να τους φροντίσει και να διαχειριστεί τα προβλήματά τους». Λέει ότι οι ασθενείς χρειάζονται γιατρούς που γνωρίζουν τον ψυχικό αντίκτυπο αυτών των κρίσεων και οι οποίοι μπορούν να διαχειριστούν το δικό τους στρες.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η καθημερινή πίεση που βιώνουν οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης σε όλο τον κόσμο ενισχύθηκε και αυξήθηκε η παγκόσμια ευαισθητοποίηση σχετικά με την ανάγκη υποστήριξης αυτών των φροντιστών. Ωστόσο, δεν συνυπολογίστηκε το τριπλό βάρος που επωμίστηκαν οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης σε περιβάλλοντα όπως η Γάζα, όπου εκτός από την πανδημία – δεν υπάρχουν αρκετοί πόροι και λόγω των επιχειρήσεων σε ζώνες συγκρούσεων συχνά βλέπουν εισροές ασθενών με τραύματα.

Στη Γάζα, οι επαγγελματίες υγείας εργάζονται σε ένα εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον. Ο 15ετής αποκλεισμός της Γάζας και οι επαναλαμβανόμενες εξάρσεις βίας συνεχίζουν να παραλύουν το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Αυτός ο συνδυασμός παραγόντων έχει οδηγήσει σε μείωση των λειτουργικών νοσοκομειακών κλινών κι έχει επηρεάσει τη διαθεσιμότητα ανθρώπινων πόρων, όπως νοσηλευτές και γιατροί. Επιπλέον, οι περιορισμοί που επιβάλλονται στις εισαγωγές από τις ισραηλινές αρχές, οι οποίοι ενισχύονται σε περιόδους βίας, συχνά οδηγούν σε ιατρικές ελλείψεις στα νοσοκομεία της Γάζας.  Τον Αύγουστο του 2022, το κλείσιμο των συνοριακών σημείων διέλευσης για αρκετές ημέρες έθεσε σε κίνδυνο την είσοδο βασικών φαρμάκων και ιατρικών προμηθειών και οδήγησε σε σοβαρή έλλειψη καυσίμων, η οποία επηρέασε τη λειτουργία των υποδομών υγειονομικής περίθαλψης της Γάζας.

Για μια ακτινολόγο που συμμετέχει στη συνεδρία, η αβεβαιότητα του πολέμου προστίθεται στο άγχος της και επηρεάζει τη δική της ψυχική υγεία. Το παρατηρεί και στους ασθενείς της. «Οι ασθενείς βιώνουν ψυχολογική πίεση λόγω μιας αστάθειας στην πολιτική κατάσταση και την ασφάλεια. Στη Γάζα περιμένουμε πάντα να μάθουμε αν θα γίνει πόλεμος σήμερα ή όχι, περιμένουμε μια βόμβα, περιμένουμε να χτυπήσει ένας πύραυλος…» 

Για να εξυπηρετήσει καλύτερα τους ασθενείς της, λέει: «Πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε όλα αυτά τα πράγματα».Φυσικά, το προσωπικό των νοσοκομείων στη Γάζα αντιμετωπίζει επίσης πολλά από τα ίδια ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι συνομήλικοί τους σε όλο τον κόσμο, ακόμη και σε ειρηνικά περιβάλλοντα. Ο Mahmoud, ένας από τους υπευθύνους της συνεδρίας, λέει ότι οι πολλές ώρες εργασίας, οι ελλείψεις προσωπικού και η πίεση από τους ανωτέρους και τις οικογένειες των ασθενών επιβαρύνουν σημαντικά τους συμμετέχοντες που συνάντησε στη συνεδρία του «Βοηθώντας αυτούς που βοηθούν».

Οι συνεδρίες αυτοφροντίδας που πραγματοποιεί στοχεύουν στην ανακούφιση αυτών των πιέσεων, διδάσκοντας στο προσωπικό πως να εντοπίσει συμπτώματα εξουθένωσης και ψυχικής δυσφορίας μέσα του και στρατηγικές για να θέσει προσωπικά όρια και να ζητήσει βοήθεια. Με αυτές τις συνεδρίες να πραγματοποιούνται δύο φορές την εβδομάδα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στοχεύουν εκατοντάδες εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. 

Ο Mahmoud τονίζει ότι το πρόγραμμα είναι μόνο η αρχή μιας συζήτησης γύρω από την ψυχική υγεία που πρέπει να συνεχιστεί. Οι συμμετέχοντες δεσμεύονται να συνεισφέρουν σε αυτό και να μοιραστούν τις νέες δεξιότητες που έμαθαν σήμερα με τους συναδέλφους τους. Ο επικεφαλής ενός τμήματος φυσιοθεραπείας σε παιδιατρικό νοσοκομείο στη Γάζα λέει: «Αυτές οι συνεδρίες μάς βοηθούν να διαχειριστούμε την κούραση και την εξάντληση και μας προτείνει λύσεις σε ορισμένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όπως κάθε άλλος άνθρωπος, είτε στο σπίτι είτε στη δουλειά, είτε με συναδέλφους είτε με ασθενείς».