"Είναι σκληρό να βλέπεις ένα παιδί να πεθαίνει και πιο σκληρό όταν ξέρεις ότι πεθαίνει από πείνα"

Η Μπουζουνές και ο Μαμούσε

Πολλά από τα παιδιά που φροντίζουμε έχουν χάσει τους γονείς τους και ζουν μαζί με τους θείους και τις θείες τους, οι οποίοι δεν έχουν πολλά λεφτά. Αυτή είναι η ιστορία της Μπουζουνές και του μικρού της αδερφού Μαμούσε. Εξαιτίας του μεγέθους του είναι δύσκολο να πιστέψουμε πως ο Μαμούσε είναι σχεδόν δύο χρονών. Η αδερφή του ήρθε σε εμάς ξυπόλυτη κάτω από τη βροχή, με τον αδερφό της δεμένο στην πλάτη της, παρακαλώντας μας να τον φροντίσουμε.

Ο Μαμούσε ήταν πολύ άρρωστος και υποσιτισμένος, από το είδος του υποσιτισμού που εύκολα γίνεται αντιληπτό. Οι συγγενείς δεν μπορούσαν να τον φέρουν, οπότε αυτή αποφάσισε να τον φέρει μόνη της, όταν άκουσε για το κέντρο σταθεροποίησης των ΓΧΣ. Ο Μαμούσε δεν έχει ξεπεράσει ακόμα την φάση 1, όπου ο κίνδυνος θανάτου είναι υψηλός και το παιδί μπορεί να πιεί μονάχα γάλα μέτρια εμπλουτισμένο. Παρόλα αυτά έχει σαφώς βελτιωθεί από την στιγμή της άφιξής του και δεν έχει πια αυτό το λυπημένο ύφος.

Μερικές φορές μου αρέσει να ρωτάω τους ασθενείς ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρό τους: με βοηθά να έρχομαι σε επαφή με τους ανθρώπους, μία σχέση που ίσως χάνεται όταν ασχολείσαι με τόσους πολλούς ασθενείς την ίδια στιγμή.  Η απάντηση της Μπουζουνές με εξέπληξε. Με το κεφάλι ψηλά και την συμπεριφορά μίας πριγκίπισσας της Αιθιοπίας είπε: «Το όνειρό μου είναι ποτέ πια να μην έχω την ανάγκη κανενός ούτε και τη δικιά σας, θα γίνω νοσοκόμα». Αυτά είναι όσα μου είπε ο μεταφραστής, μένοντας τόσο έκπληκτος όσο κι εγώ μπροστά στο γενναίο και ανήσυχο βλέμμα αυτού του μικρού κοριτσιού.      

Ο Μουμισένε και η μητέρα του

Ήταν 2:00 π.μ. όταν ο Μουσιμένε επανήλθε στη ζωή. Μετά από σχεδόν δεκαπέντε λεπτά ανάνηψης, όταν είχαμε σχεδόν χάσει κάθε ελπίδα, κούνησε πρώτα τα χέρια του, ύστερα άνοιξε τα μάτια του, και μετά ακούστηκε το κλάμα του που μας ανακούφισε. Το ανοσοποιητικό σύστημα του Μουσιμένε ήταν σοβαρά εξουθενωμένο από τον υποσιτισμό. Όταν ήρθε στο κέντρο των ΓΧΣ έπασχε από πνευμονία και έχανε τις δυνάμεις του. Η γρήγορη αναπνοή και οι πολύ αδύναμοι χτύποι της καρδιάς του αποτελούσαν σημάδια της σοβαρής του κατάστασης.

Κατορθώσαμε να τον κρατήσουμε μαζί μας για μια εβδομάδα. Κάναμε βάρδιες τη νύχτα, εγώ, η Καριάννα, ο Ασαάντ και η Κλαούντια, στην προσπάθεια μας να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να βοηθήσουμε το ευαίσθητο σώμα του να παλέψει την αρρώστια. Το πρωί, ενώ συνερχόταν από την καρδιακή αναστολή, νιώσαμε πως άλλη μια μάχη είχε κερδηθεί, τουλάχιστον αυτό ήταν που μπορούσαμε να διαβάσουμε στα γεμάτα ζωντάνια μάτια του. Όμως, η χαρά μας δεν κράτησε πολύ: ο Μουσιμένε μας άφησε την επόμενη νύχτα.

Είναι σκληρό να βλέπεις ένα παιδί να πεθαίνει, και ακόμα σκληρότερο όταν αυτό συμβαίνει εξαιτίας της πείνας. Το μοιρολόι της μητέρας του Μουσιμένε είχε μία υπέροχη μελωδία, επειδή σε αυτόν τον τόπο πολλές μητέρες κλαίνε και τραγουδούν μαζί, με τον τρόπο που γίνεται στις προσευχές. Μία προσευχή στην τοπική διάλεκτο, που δεν καταλαβαίνω αλλά που ελπίζω να εισακουστεί.   

Ο Ντέσε και η Ασέρ

Ο Ντέσε, ηλικίας 5 χρόνων, και η μαμά του η Ασέρ, έρχονται για Τρίτη φορά στα εξωτερικά ιατρεία. Ο Ντέσε υποφέρει από οξύ υποσιτισμό, αλλά μετά από 3 εβδομάδες θεραπείας μπορούμε ήδη να παρατηρήσουμε κάποια βελτίωση στην κατάστασή του και η μητέρα του είναι πολύ χαρούμενη για αυτό. Όταν είχε πρωτοέρθει εδώ στο γραφείο μας μετά βίας κρατούσε τα μάτια του ανοιχτά. Κάθε εβδομάδα, ο Ντέσε και η μητέρα πρέπει να περπατούν για δύο ώρες για να φτάσουν εδώ, συχνά μέσα στη βροχή και στο κρύο.

Ο πατέρας του Ντέσε πέθανε πριν μία εβδομάδα από μία αρρώστια η οποία σύμφωνα με την Ασέρ, προκαλούσε υψηλό πυρετό – προφανώς επρόκειτο για ελονοσία, φυματίωση ή AIDS. «Τα υπόλοιπα μου παιδιά είναι στο σπίτι και προσπαθούν να μαζέψουν μερικά ξύλα από σημύδα για να τα πουλήσω στην αγορά» λέει η Ασέρ. Λόγω της φτωχής σοδειάς, τα ξύλα από σημύδα αποτελούν τη μόνη πηγή εσόδων για πολλές οικογένειες, άρα υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός και είναι δύσκολο να τα πουλήσει κανείς όλα. Αγωνίζονται να ταΐσουν όλη την οικογένεια και αν τα πράγματα πάνε καλά, κατορθώνουν να φάνε δύο φορές την ημέρα – συνήθως ένα κομμάτι καλαμποκόψωμο και αυτό που αποκαλούν «ψεύτικη μπανάνα».

Την συγκεκριμένη εποχή, τα παιδιά δεν καταφέρνουν να τρώνε δύο φορές την ημέρα, και ακόμα και αν το έκαναν, αυτές οι τροφές δεν είναι αρκετές για την σωστή τους ανάπτυξη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Ντέσε έγινε τόσο αδύναμος και χρειαζόταν τη βοήθεια μας, αλλά η κατάστασή του έχει βελτιωθεί πολύ αυτή τη στιγμή. Οι αδερφοί του μας επισκέπτονται και αυτοί, είναι πιο υγιείς από αυτόν αλλά μπορεί επίσης να υποκύψουν στον υποσιτισμό και να χρειαστούν τη βοήθεια μας. Η Ασέρ έχει ένα όνειρο που ακούγεται πολύ μικρό, αλλά όχι σε αυτόν εδώ τον τόπο: ονειρεύεται να έχει αρκετό φαγητό για να δίνει στα αγόρια της κάθε μέρα. Σήμερα δοκίμασα το ψωμί από την ψεύτικη μπανάνα και δεν έχει ωραία γεύση.    

Ο Σελαμό και η Αβελές

Σε αυτές τις φωτογραφίες βλέπουμε τον εξάχρονο Σελαμό και τη μητέρα του Αβελές. Περπάτησαν για σχεδόν 3 ώρες για να φτάσουν στην κλινική μας σήμερα το πρωί. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που τους είδα. Ρίχνοντας μια γρήγορη ματιά, κάποιος θα μπορούσε να πει πως ο μικρός Σελαμό δεν φαίνεται να υποφέρει από υποσιτισμό. Αυτό θα αποτελούσε ένα τραγικό λάθος, αφού ο Σελαμό υποφέρει από υποσιτισμό τύπου Kwashiorkor. Σε αυτόν τον τύπο υποσιτισμού τα πόδια και έπειτα το πρόσωπο του παιδιού πρήζονται. Γεγονός που δεν οφείλεται μονάχα στην έλλειψη θερμίδων αλλά και πρωτεϊνών.

Οι πρωτεΐνες συμβάλλουν στην κατακράτηση του νερού στα αιμοφόρα αγγεία. Όταν το παιδί δεν έχει αρκετή ποσότητα πρωτεϊνών το νερό βγαίνει από τα αιμοφόρα αγγεία και προκαλεί οίδημα. Ένας απρόσεχτος παρατηρητής θα μπορούσε να θεωρήσει το παιδί στρουμπουλό αντί πρησμένο. Στην πραγματικότητα, ο Σελαμό κινδυνεύει να πεθάνει. Όταν το σώμα φτάνει σε αυτό το επίπεδο οιδήματος είναι πολύ δύσκολο να προστατευτεί από οποιαδήποτε μόλυνση. Ακόμη και ένα απλό κρύωμα μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.

Έπρεπε να τον μεταφέρουμε άμεσα στο κέντρο σταθεροποίησης. Το πρόβλημα είναι ότι η μητέρα του Σελαμό άφησε το μωρό της με τους άλλους δύο του αδερφούς προκειμένου να φέρει τον Σελαμό στην κλινική. Το μωρό εξαρτάται από τη μητέρα του για να φάει, εφόσον ακόμα θηλάζει. Αυτό το γεγονός μας ανησυχεί, καθώς δε βοηθά το Σελαμό και θέτει σε κίνδυνο τη ζωή ενός άλλου παιδιού. Ο Σελαμό κάνει μία πολύ λεπτομερή εξέταση ώστε να αποφασίσουμε εάν η μητέρα του μπορεί να διανυκτερεύσει στην κλινική και να γυρίσει πίσω την επόμενη μέρα με το άλλο της μωρό. «Σας υπόσχομαι να σας φέρω το άλλο μου μωρό αύριο».

Της δίνουμε μία κουβέρτα, φαγητό για τη νύχτα και σιγουρευόμαστε πως ο πατέρας του Σελαμό μπορεί να φροντίσει μόνος του τα υπόλοιπα παιδιά. Την επόμενη μέρα η Αβελές επέστρεψε με τον Σελαμό και το μωρό της και αυτό μας έκανε πολύ χαρούμενους. Αυτήν την στιγμή, ο Σελαμό κα το μωρό βρίσκονται στο κέντρο σταθεροποίησης μας. Το πρόσωπο του Σελαμό έγινε πάλι φυσιολογικό (δεν είναι πια πρησμένο) και χαμογελαστό. Πέρα από αυτό, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Η επιθυμία μας είναι ο Σελαμό να επιστρέψει στο σπίτι του για να παίξει με τους αδερφούς και τις αδερφές του.