Πέντε λόγοι για τους οποίους ο οξύς παιδικός υποσιτισμός αυξάνεται στην Υεμένη

Βασικά γεγονότα:

• Ο αυξανόμενος παιδικός υποσιτισμός στην Υεμένη προκαλεί θανάτους που μπορούν να προληφθούν, ειδικά παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανταποκρίνονται σε εποχιακές και ετήσιες εξάρσεις σε ολόκληρη τη χώρα, ιδίως στις περιοχές Hajjah, Al-Hudaydah,Saada, and Amran.  
• Μεταξύ Ιανουάριο και Οκτώβριο του 2022, 7.597 παιδιά με υποσιτισμό ήρθαν σε εγκαταστάσεις των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Υεμένη για φροντίδα (αύξηση 36% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2021). Ο υποσιτισμός στην Υεμένη συνήθως κορυφώνεται μεταξύ Ιούνιο και Σεπτέμβριο, αλλά το 2022, ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε διάφορα προγράμματα κατέγραψαν μια πρώιμη έναρξη της κορύφωσης του υποσιτισμού τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Αναμένουν ότι η παρατεταμένη έξαρση του υποσιτισμού θα συνεχιστεί μέχρι τον Δεκέμβριο.
• Η πρώιμη έναρξη της έξαρσης του υποσιτισμού σε συνδυασμό με τον υψηλό αριθμό σοβαρά υποσιτισμένων παιδιών που πρέπει να εισαχθούν για φροντίδα έχει κατακλύσει τις δομές που υποστηρίζονται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Σε ορισμένες περιοχές, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν ξεκινήσει παρεμβάσεις έκτακτης ανάγκης για να ανταποκριθούν στην αύξηση των περιστατικών οξέος υποσιτισμού που συνδυάζονται με άλλες επιπλοκές στην υγεία, όπως διάρροια, πνευμονία και αναιμία.

Ο υποσιτισμός αποτελεί έναν επίμονο κίνδυνο για τα παιδιά στην Υεμένη. Η χώρα βιώνει εποχιακές και ετήσιες εξάρσεις, που συνήθως συνδέονται με την άσχημη περίοδο που προκαλείται από τη διακοπή της γεωργικής παραγωγής στις αγροτικές περιοχές. Αυτή η κατάσταση παρατηρήθηκε πριν από την κλιμάκωση του πολέμου στα τέλη του 2014, αλλά έχει επιδεινωθεί λόγω των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων της συνεχιζόμενης σύγκρουσης, οι οποίες έχουν επηρεάσει την επισιτιστική ανασφάλεια για τους ήδη ευάλωτους ανθρώπους.  Δεν υπάρχει όμως μόνο η επισιτιστική ανασφάλεια. Ακολουθούν πέντε σημαντικοί παράγοντες που οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε όλη την Υεμένη λένε ότι συμβάλλουν στην αύξηση του υποσιτισμού.

1) Μειωμένη οικονομική δυνατότητα για τρόφιμα  

Πολλές οικογένειες στην Υεμένη δεν είναι σε θέση να αντέξουν οικονομικά την αγορά τροφίμων, καθώς η εντεινόμενη οικονομική κρίση της Υεμένης έχει προκαλέσει την εκτίναξη των τιμών. Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε αμειβόμενη εργασία ή έχουν χάσει τα σπίτια τους λόγω του 8ετούς πολέμου, εξαιτίας καταστροφών ή εκτοπισμού. Η αξία του Ριάλ Υεμένης [επίσημο νόμισμα της Υεμένης] είναι σε υποτίμηση και το κόστος των τροφίμων και των μεταφορών - συμπεριλαμβανομένων των καυσίμων - αυξάνεται, εμποδίζοντας περαιτέρω την πρόσβαση των ανθρώπων σε επαρκή τρόφιμα.

 «Ήρθαμε στο νοσοκομείο Abs αρκετές φορές και η κατάστασή του βελτιωνόταν», είπε η Shohra Mohamed, η οποία έφερε τον 4χρονο εγγονό της, Abdullah, ο οποίος υπέφερε από υποσιτισμό και άλλες επιπλοκές στο νοσοκομείο Abs στη Hajjah. «Η τελευταία φορά που πήρε εξιτήριο ήταν πριν από 20 ημέρες. Προτιμούμε να ερχόμαστε εδώ καθώς οι υπηρεσίες είναι δωρεάν. Ο πατέρας του λείπει. Με τη μητέρα του, προσπαθούμε να τον ταΐσουμε με αυτά που έχουμε, σπάνια μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά να του δώσουμε γάλα. Δεν έχουμε πρόσβαση σε κέντρα υγείας που παρέχουν θεραπευτικά τρόφιμα σε κοντινή απόσταση».

2) Έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης

Το δίκτυο υγειονομικής περίθαλψης σε ολόκληρη την Υεμένη συνεχίζει να καταρρέει. Οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι των υγειονομικών αρχών, οι ελλείψεις προμηθειών και εξοπλισμού, η μη καταβολή ή η παράτυπη καταβολή μισθών ιατρικού προσωπικού προκάλεσαν το κλείσιμο πολλών δημόσιων εγκαταστάσεων υγείας. Μαζί με το υψηλό κόστος των καυσίμων, περιορίζει σημαντικά την πρόσβαση των ανθρώπων σε επείγουσα ιατρική περίθαλψη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να λαμβάνουν αργά την απαραίτητη ιατρική περίθαλψη, γεγονός που οδηγεί σε επιπλοκές που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν είχαν αντιμετωπιστεί νωρίτερα, συμπεριλαμβανομένου του υποσιτισμού. 

Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην περιοχή Amran που εργάζονται στο νοσοκομείο Al-Salam-Khamer έχουν δει μια σταθερή αύξηση στον αριθμό των ασθενών με σοβαρό οξύ υποσιτισμό από τα τέλη Μαΐου. Το ποσοστό πληρότητας κλινών στο κέντρο θεραπευτικής σίτισης έφτασε το 396% τον Σεπτέμβριο του 2022. Ταυτόχρονα, σημειώθηκε αύξηση άνω του 20% στον αριθμό των έκτακτων περιστατικών. Μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου 2022, 31 ασθενείς με σοβαρό οξύ υποσιτισμό πέθαναν μετά την εισαγωγή τους. Οι περισσότεροι, δυστυχώς, έφτασαν αργά και είχαν ιατρικές επιπλοκές που ήταν πολύ σοβαρές για να αντιμετωπιστούν. Πολλοί από τους ανθρώπους που εισήχθησαν στο νοσοκομείο Al-Salam που υποστηρίχθηκε από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα με σοβαρό οξύ υποσιτισμό, ταξίδεψαν από τις γύρω περιοχές όπου λειτουργούσαν μόνο μερικώς οι δομές υγειονομικής περίθαλψης. Παρόμοια τάση παρατηρήθηκε και στο κυβερνείο της Al Hudyadah. Η ομάδα μας στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του αγροτικού νοσοκομείου Ad-Dahi δέχθηκε 1.902 παιδιά που υπέφεραν από υποσιτισμό με επιπλοκές, μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου 2022.

3) Φτώχεια και ασταθείς συνθήκες διαβίωσης

Οι κακές συνθήκες διαβίωσης, ειδικά για όσους έχουν εκτοπιστεί, συμβάλλουν επίσης στην αύξηση του υποσιτισμού. Το νοσοκομείο Abs στην περιοχή Hajjah δέχεται ασθενείς από τις γύρω περιοχές του Abs, όπου πολλοί εσωτερικά εκτοπισμένοι ζουν χωρίς κατάλληλη στέγαση και με περιορισμένη πρόσβαση σε τρόφιμα ή εισοδήματα. Από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2022, το κέντρο θεραπευτικής σίτισης που υποστηρίζεται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στο Γενικό Νοσοκομείο Abs δέχθηκε 2.087 παιδιά με υποσιτισμό και σχετικές ιατρικές επιπλοκές. Πολλοί από αυτούς τους ασθενείς προέρχονταν από το Al-Khamis, μια περιοχή στο Al-Hudaydah, νότια του Abs, και αρκετοί παρουσιάστηκαν αργά.

Οι περισσότεροι ασθενείς ήταν ηλικίας μεταξύ 6 και 23 μηνών.  «Οι περισσότεροι από τους εκτοπισμένους δεν έχουν τακτικό εισόδημα λόγω δυσκολιών στην πρόσβαση σε ευκαιρίες [απασχόλησης]», δήλωσε ο Saddam Shayea, υπεύθυνος προαγωγής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο νοσοκομείο Abs. «Ένα άλλο ζήτημα είναι η έλλειψη πρόσβασης σε καθαρό νερό. Αυτό αυξάνει τις περιπτώσεις διάρροιας για παράδειγμα, εκτός από την έλλειψη ειδών υγιεινής που είναι απαραίτητα για τη μείωση του κινδύνου ή τον περιορισμό της εξάπλωσης ορισμένων ασθενειών».

4) Έλλειψη ευαισθητοποίησης της κοινότητας για την υγεία

Υπάρχει μεγάλη ανάγκη να αυξηθεί η πρόσβαση στην προαγωγή της υγείας για την προγεννητική και τη μεταγεννητική φροντίδα, οι οποίες συνδέονται άμεσα με τον υποσιτισμό. Η έλλειψη πρόσβασης σε αυτού του είδους τη φροντίδα οδηγεί σε περίπλοκες εγκυμοσύνες, με αποτέλεσμα φτωχότερα αποτελέσματα τοκετού τόσο για τις μητέρες όσο και για τα νεογέννητα. Για παράδειγμα, στο νοσοκομείο Abs, το 2022, περισσότερο από το 50% των μητέρων στο μαιευτήριο, υπέφεραν από υποσιτισμό.

Στο παρελθόν, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν παρατηρήσει ένα πολύ χαμηλό επίπεδο γυναικών στο μαιευτήριο που έλαβαν προγεννητική φροντίδα. Το 2021, μόνο το 10% των γυναικών που εισήλθαν στο νοσοκομείο είχαν παρακολουθήσει τουλάχιστον μία διαβούλευση προγεννητικής φροντίδας. Οι προγεννητικές διαβουλεύσεις είναι συνήθως μια ευκαιρία για τον εντοπισμό και τη θεραπεία του υποσιτισμού σε έγκυες γυναίκες μέσω παραπομπών σε κατάλληλες υπηρεσίες διατροφής. Αυτό βελτιώνει τα αποτελέσματα της εγκυμοσύνης και μειώνει τους κινδύνους υποσιτισμού σε νεογέννητα και βρέφη.

Επιπλέον, υπάρχει περιορισμένη ευαισθητοποίηση στην κοινότητα σχετικά με τη σημασία του θηλασμού και των εμβολιασμών ρουτίνας για τα παιδιά. Οι γονείς επίσης δεν έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τον εντοπισμό των αρχικών συμπτωμάτων του υποσιτισμού, γεγονός που καθυστερεί την ανίχνευση και την πρόληψη του υποσιτισμού.

5) Κενά στην ανθρωπιστική ανταπόκριση

Φέτος, οι περικοπές χρηματοδότησης έχουν αναγκάσει τις δομές πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης να διακόψουν τις υπηρεσίες τους ή να έχουν ανεπαρκείς προμήθειες φαρμάκων. «Έχω τέσσερα παιδιά που υπέφεραν όλα από υποσιτισμό», δήλωσε ο Ahmed Abu Al Ghaith, ένας πατέρας που έφερε την ενός έτους κόρη του που έπασχε από σοβαρό οξύ υποσιτισμό στο νοσοκομείο Ad Dahi. «Τους πήγα στο πλησιέστερο κέντρο θεραπείας υποσιτισμού στην περιοχή. Έπρεπε όμως να επιλέξουν και να δώσουν προτεραιότητα σε κάποια από τα παιδιά μου για να τους δώσουν θεραπευτική τροφή καθώς δεν υπήρχε αρκετή». 

Εκτός από την διακοπή ορισμένων προγραμμάτων υγείας, τα κενά στα προγράμματα επισιτιστικής βοήθειας και οι ανεπαρκείς υπηρεσίες ύδρευσης, αποχέτευσης και υγιεινής έχουν αυξήσει τους κινδύνους υποσιτισμού και σχετικών επιπλοκών, οι οποίες συνδέονται με ασθένειες που μεταδίδονται με το νερό.

Ανταποκρινόμενοι στον αυξημένο αριθμό ασθενών με υποσιτισμό

Oι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζονται σε 13 από τα 21 κυβερνεία της Υεμένης. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στις περισσότερες από τις δομές μας έχουν γίνει μάρτυρες μιας ανησυχητικής αύξησης του αριθμού των υποσιτισμένων παιδιών με ιατρικές επιπλοκές. Αυτό έχει ωθήσει τα ποσοστά πληρότητας πολύ πάνω από το 100% της χωρητικότητας σε όλα τα επισιτιστικά κέντρα μας. Για να αντιμετωπίσουν τον αυξημένο αριθμό περιστατικών υποσιτισμού και να μειώσουν τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα μεταξύ των πλέον ευάλωτων, οι ομάδες μας αυξάνουν την δυναμικότητά τους στα επισιτιστικά κέντρα και σε άλλα τμήματα, αυξάνουν την υποστήριξή τους στα κέντρα πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης και αυξάνουν τις δράσεις προαγωγής υγείας. 

Στο κυβερνείο του Amran, το νοσοκομείο Al-Salam έχει αναπτύξει ένα επείγον σχέδιο έκτακτης ανάγκης στα παιδιατρικά τμήματα από τον Ιούνιο του 2022 για να αντιμετωπίσει τις αυξημένες εισαγωγές περιστατικών υποσιτισμού. Η συνολική δυναμικότητα κλινών είναι πλέον 213 κλίνες, έναντι 113 κλινών.

Ομοίως, στο κυβερνείο Al-Hudaydah, για να αντιμετωπιστεί επειγόντως η δραματική αύξηση των περιπτώσεων οξέος υποσιτισμού στην περιοχή Ad-Dahi, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν αυξήσει την πρόσβαση σε επισιτιστικές υπηρεσίες, δημιουργώντας ένα επισιτιστικό κέντρο 70 κλινών και διευκολύνοντας τις δωρεάν διακομιδές από κέντρα υγείας στο νοσοκομείο, για υποσιτισμένα παιδιά κάτω των πέντε ετών. Μόνο τον Νοέμβριο του 2022, 282 ασθενείς που έπασχαν από υποσιτισμό με επιπλοκές εισήχθησαν στο νέο επισιτιστικό κέντρο. Η παρακολούθηση της διατροφής ενισχύεται επίσης στην περιοχή Ad-Dahi για να διασφαλιστεί η έγκαιρη αναφορά της διατροφικής κατάστασης και των επιδημιών.  

Στο κυβερνείο Hajjah, αφού έφτασε το 180% της χωρητικότητας, η ομάδα του νοσοκομείου Abs αύξησε εξαιρετικά την δυναμικότητα του επισιτιστικού κέντρου, χρησιμοποιώντας το χώρο του Υπουργείου Υγείας για να αντιμετωπίσει την εισροή παιδιών με υποσιτισμό. Επιπλέον, υποστηρίζουν τώρα το κέντρο υγείας Al-Khamiss, στο Al-Hudaydah, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών που σχετίζονται με τον υποσιτισμό.

Ωστόσο, ο υποσιτισμός εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά ανησυχητικός στην Υεμένη, προκαλώντας θανάτους που μπορούν να προληφθούν, ιδίως παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών. Οι υγειονομικές αρχές και οι ανθρωπιστικοί και υγειονομικοί φορείς πρέπει να παράσχουν μια ολοκληρωμένη απάντηση που αποσκοπεί στην ενίσχυση του πεδίου εφαρμογής και της αποτελεσματικότητας της διατροφικής επιτήρησης σε εθνικό επίπεδο. Υπάρχει ανάγκη να αντιμετωπιστούν τα κενά στις εγκαταστάσεις πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης για να διασφαλιστεί η άμεση πρόσβαση στην περίθαλψη και να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση της κοινότητας για την υγεία, ώστε να εντοπιστούν τα πρώτα σημάδια υποσιτισμού. Η απάντηση θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει εκστρατείες εμβολιασμού σε ολόκληρη τη χώρα, ιδίως μεταξύ των παιδιών κάτω των πέντε ετών που παραμένουν τα πιο ευάλωτα.