Ύστερα από το παλιρροϊκό κύμα, οι οικογένειες ξεκινούν το ταξίδι της επιστροφής

Όπως και κάθε πρωινό τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, η Tzοάννα,τεχνικός των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ακολουθεί το δρόμο νότια του Μεουλαμπόχ.Εκεί, στη δυτική ακτή του Ατσέx, ακριβώς απέναντι από το επίκεντρο του σεισμού,οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διανέμουν στα θύματα της καταστροφήςοικογενειακές σκηνές και βασικά εφόδια, όπως πλαστικά καλύμματα,μπουκάλια για νερό και σαπούνι. Η ομάδα αποτελείται από δύο τεχνικούς, ένανντόπιο μεταφραστή και βοηθητικό προσωπικό και καλύπτει μια περιοχή μήκους 19περίπου μιλίων. Πριν από το τσουνάμι, ο πληθυσμός της περιοχής κατοικούσε σε 20χωριά, σε μικρά ξύλινα σπίτια χτισμένα στη σκιά των φοινικόδεντρων. Με τηθάλασσα από τη μια πλευρά και τα χωράφια από την άλλη, οι κάτοικοι ζούσαν από τοψάρεμα και την καλλιέργεια διάφορων προϊόντων, όπως ρύζι, πατάτες, φρούτα κτλ.Όμως το τσουνάμι τα παρέσυρε όλα. Τα δύο διαδοχικά παλιρροϊκά κύματα άφησανόρθιους μόνο τους ναούς, που είχαν χτιστεί σε υψηλότερα σημεία μαζί με μερικάκυβερνητικά κτίρια. Τα μόνα που έχουν παραμείνει είναι σωροί από πινακίδες,θραύσματα από μεταλλικά αντικείμενα και σπασμένα κομμάτια από έπιπλα.

Φοβούνταν να επιστρέψουν και να αντιμετωπίσουν τηνκαταστροφή

«Πριν ξεκινήσουμε τη διανομή, η περιοχή ήταν εντελώς άδεια»,εξηγεί η Τζοάννα. « Ήταν σα μία πόλη φάντασμα». Οι άνθρωποι που ζούσαν στα χωριάκαι είχαν βρει καταφύγιο σε σπίτια συγγενών, σε κυβερνητικά κτίρια και σεκαταυλισμούς που είχαν στηθεί από το στρατό, δεν είχαν επιστρέψει ακόμα.«Ήταν τρομοκρατημένοι και σοκαρισμένοι από όσα είχαν ζήσει. Φοβούνταν ναγυρίσουν πίσω και να δουν το μέγεθος της καταστροφής και διάσπαρταπτώματα».

Πριν ξεκινήσουν τη διανομή, τα μέλη της αποστολής των ΓΧΣεπισκέφτηκαν τα σημεία όπου είχαν συγκεντρωθεί τα θύματα του τσουνάμι, τα οποίαφιλοξενούσαν από μερικές δεκάδες ως και μερικές εκατοντάδες ανθρώπους.Δουλεύοντας μαζί με τους αρχηγούς των χωριών, η ομάδα άρχισε να καταγράφει όσουςήθελαν να επιστρέψουν στη γη τους. Βάσει των καταγεγραμμένων στοιχείων, ξεκίνησεη διανομή με γνώμονα τις κοινότητες από όπου κατάγονταν τα θύματα. Τα εφόδιαδόθηκαν κατευθείαν στις οικογένειες, οι οποίες μετά έφυγαν με τα νέα τουςυπάρχοντα για να εγκατασταθούν ξανά στη γη που τους ανήκε. «Διανέμονταςοικογενειακές σκηνές στα θύματα της καταστροφής, καταστήσαμε δυνατό για αυτά ναφύγουν από τους καταυλισμούς και να επιτρέψουν στα σπίτια τους», προσθέτει ηΤζοάννα. «Βοηθήσαμε στο ξεκίνημα της επιστροφής». Η παράκτιαπεριοχή ξαναζωντανεύει σιγά σιγά. Καθημερινά, δίπλα στο δρόμο,ξεφυτρώνουν μικρά ξύλινα σπίτια ανάμεσα από τις σκηνές που μοίρασαν οιΓιατροί Χωρίς Σύνορα. Οι κάτοικοι τα χτίζουν με υλικά που ξεθάβουν απότα χαλάσματα.

Φυσική καταστροφή ασυνήθιστης έκτασης σε μία χώρα υπότο καθεστώς πολέμου

Ωστόσο, η κατάσταση είναι πολύ πιο περίπλοκη από ότι φαίνεταικαι ουσιαστικά δεν είναι μεγάλος ο αριθμός των οικογενειών που επιστρέφουν πίσω.Όσοι γυρνούν στη γη τους φοβούνται πως δε θα έχουν πλέον πρόσβαση σεανθρωπιστική βοήθεια (κυρίως σε τροφή), καθώς η βοήθεια ελέγχεται σεμεγάλο βαθμό από το στρατό και διανέμεται σχεδόν αποκλειστικά στους πρόχειρουςκαταυλισμούς, που ως επί το πλείστον βρίσκονται δίπλα σε στρατόπεδα.Μερικές από τις σκηνές που μοίρασε η ομάδα της Τζοάννας δεν κατοικούνταικαθημερινά. Αρκετές οικογένειες έστησαν τις σκηνές τους στο σημείο όπουβρίσκονταν παλιά τα σπίτια τους, για να δείξουν πως επέστρεψαν. Έχουν αρχίσει νακαθαρίζουν και να ξαναχτίζουν, στην ουσία όμως βρίσκονται «με το ένα πόδι στονκαταυλισμό», έτσι ώστε να εξακολουθήσουν να λαμβάνουν τη βοήθεια, που είναιακόμα απαραίτητη για την επιβίωσή τους.

Και ξαφνικά οι αρχές ανακοίνωσαν ότι θέλουν να«επανεγκαταστήσουν» περίπου το ένα τέταρτο από τις 400.000 κατοίκων πουέχασαν τα σπίτια τους από την καταστροφή, σε όλη της επαρχία του Ατσέx. Ηκυβέρνηση έχει χτίσει «προσωρινούς» ξύλινους καταυλισμούς, με δυνατότηταφιλοξενίας εκατοντάδων ανθρώπων. Οι καταυλισμοί αυτοί στήθηκαν πολύ μακριά απότη θάλασσα, γεγονός που προκάλεσε σοβαρά προβλήματα για τους ψαράδες. Ηκυβέρνηση ανακοίνωσε πως στόχος της είναι να δημιουργήσει μια λωρίδα ασφαλείαςανάμεσα στη θάλασσα και τις κατοικημένες περιοχές για να προστατεύσει τουςκατοίκους από ενδεχόμενο νέο παλιρροϊκό κύμα. Πολλοί καταυλισμοί όμωςέχουν χτιστεί δίπλα σε στρατόπεδα. Το Άτσε είναι μία περιοχή σεκαθεστώς πολέμου και βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από το 2003. Οστρατός είναι πανταχού παρών και ελέγχει στενά τους τοπικούς πληθυσμούς.

Μέσα σε αυτό το εξαιρετικά περίπλοκο καθεστώς οι Γιατροί ΧωρίςΣύνορα καλούνται να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Η κατάσταση είναι ίδιαγια όλους τους ανθρωπιστικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στο Ατσέx --μια καταστροφή τεραστίων διαστάσεων που συνέβη σε μια περιοχή η οποία σπαράζεταιαπό συγκρούσεις εδώ και 20 χρόνια. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η παροχήανθρωπιστικής βοήθειας, που έχει σαν σκοπό να ανταποκριθεί στις ανάγκες τωνπληγέντων πληθυσμών, προσπαθεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά στοπεριβάλλον μιας εμπόλεμης περιοχής.