Έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την κατάσταση στο Σουδάν

Στις περιοχές ενεργών συγκρούσεων στο Χαρτούμ και σε όλες τις πολιτείες του Νταρφούρ, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν τα λίγα εναπομείναντα νοσοκομεία και τμήματα επειγόντων περιστατικών που λειτουργούν στο Σουδάν. Οι ομάδες μας περιθάλπουν χιλιάδες τραυματίες πολέμου σε τοποθεσίες που έχουν πληγεί από διασταυρούμενα πυρά, βομβαρδισμούς μεγάλης κλίμακας και βομβαρδισμούς, όπου σπίτια, δομές υγείας και βασικές υποδομές έχουν πληγεί, καταστραφεί και καταστεί μη λειτουργικές. Από τις 15 Αυγούστου 2023 έως τις 30 Απριλίου 2024, το νοσοκομείο Al Nao στο Omdurman - μία από τις οκτώ δομές που υποστηρίζουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στην πολιτεία του Χαρτούμ - δέχθηκε συνολικά 6.776 τραυματίες πολέμου, κατά μέσο όρο 26 τραυματίες πολέμου την ημέρα, για τραύματα από πυροβολισμούς (53%), θραύσματα (42%) και μαχαιριές (5%). Τουλάχιστον 399 από αυτούς πέθαναν από τα τραύματά τους. Οι γυναίκες και τα παιδιά δεν γλίτωσαν, αποτελώντας σχεδόν το 30% των 624 τραυματιών πολέμου που νοσηλεύτηκαν - μόνο τον Μάρτιο του 2024. Από τον Μάιο του 2023 έως τον Απρίλιο του 2024, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Bashair στο Χαρτούμ περιέθαλψαν 4.393 ασθενείς με κακώσεις που σχετίζονται με τραύμα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 42% όλων των επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών κατά την περίοδο της ανάλυσης.

Οι συνέπειες των συγκρούσεων που διαρκούν πάνω από ένα χρόνο και είναι σε πλήρη εξέλιξη για την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων στο Σουδάν είναι καταστροφικές. Ο πληθυσμός έχει αντιμετωπίσει φρικτά επίπεδα βίας, εν μέσω εκτεταμένων μαχών κι έχει επιβιώσει από επανειλημμένες επιθέσεις, κακοποίηση και εκμετάλλευση από τις Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF) και τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF). Με βάση τα ιατρικά και επιχειρησιακά δεδομένα που συλλέχθηκαν από τις 15 Απριλίου 2023 έως τις 15 Μαΐου 2024, η παρούσα έκθεση υπογραμμίζει τα πρότυπα βίας που παρατηρήθηκαν από τις ομάδες μας, τα είδη της κακοποίησης που χαρακτηρίζουν αυτή τη σύγκρουση και τις επακόλουθες συνέπειες για την υγεία των πληγέντων πληθυσμών.

Στις περιοχές ενεργών συγκρούσεων στο Χαρτούμ και σε όλες τις πολιτείες του Νταρφούρ, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν τα λίγα εναπομείναντα νοσοκομεία και τμήματα επειγόντων περιστατικών που λειτουργούν στο Σουδάν. Οι ομάδες μας περιθάλπουν χιλιάδες τραυματίες πολέμου σε τοποθεσίες που έχουν πληγεί από διασταυρούμενα πυρά, βομβαρδισμούς μεγάλης κλίμακας και βομβαρδισμούς, όπου σπίτια, δομές υγείας και βασικές υποδομές έχουν πληγεί, καταστραφεί και καταστεί μη λειτουργικές. Από τις 15 Αυγούστου 2023 έως τις 30 Απριλίου 2024, το νοσοκομείο Al Nao στο Omdurman - μία από τις οκτώ δομές που υποστηρίζουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στην πολιτεία του Χαρτούμ - δέχθηκε συνολικά 6.776 τραυματίες πολέμου, κατά μέσο όρο 26 τραυματίες πολέμου την ημέρα, για τραύματα από πυροβολισμούς (53%), θραύσματα (42%) και μαχαιριές (5%). Τουλάχιστον 399 από αυτούς πέθαναν από τα τραύματά τους. Οι γυναίκες και τα παιδιά δεν γλίτωσαν, αποτελώντας σχεδόν το 30% των 624 τραυματιών πολέμου που νοσηλεύτηκαν - μόνο τον Μάρτιο του 2024. Από τον Μάιο του 2023 έως τον Απρίλιο του 2024, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Bashair στο Χαρτούμ περιέθαλψαν 4.393 ασθενείς με κακώσεις που σχετίζονται με τραύμα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 42% όλων των επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών κατά την περίοδο της ανάλυσης.

Σε ολόκληρο το Σουδάν, η πρόσβαση των ανθρώπων στη σωτήρια περίθαλψη έχει επηρεαστεί δραστικά λόγω των κρίσιμων ελλείψεων, της εκτεταμένης παρεμπόδισης και λεηλασίας ιατρικών προμηθειών, της ανασφάλειας και των επιθέσεων κατά ασθενών και ιατρικού προσωπικού, της παραβίασης των ιατρικών πρωτοκόλλων στα νοσοκομεία και σημαντικών καταστροφών στις υποδομές υγειονομικής περίθαλψης. Το νοσοκομείο Al-Nao χτυπήθηκε από οβίδες σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις τον Αύγουστο, τον Οκτώβριο, και τον Ιούνιο του 2024, με αποτέλεσμα να μειωθεί η διαθεσιμότητα των σωτήριων υπηρεσιών. Τον Ιούλιο του 2023, ένας υγειονομικός υπάλληλος του υποστηριζόμενου από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα νοσοκομείου μητρότητας Al-Saudi Maternity Hospital πυροβολήθηκε μέσα στο μαιευτήριο, με αποτέλεσμα να κλείσει η δομή. Πουθενά δεν είναι ασφαλές για τους πληθυσμούς που έχουν παγιδευτεί στις εστίες συγκρούσεων του Σουδάν, αναγκάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τη χώρα. 

Στους καταυλισμούς και τους χώρους συγκέντρωσης όπου οι πρόσφυγες και οι εκτοπισμένοι πληθυσμοί αναζητούν ασφάλεια, οι ασθενείς των Γιατρών Χωρίς Σύνορα αφηγούνται φρικτές ιστορίες απάνθρωπης μεταχείρισης και βίας που ασκούν οι ένοπλες ομάδες στον άμαχο πληθυσμό. Οι αφηγήσεις των ανθρώπων περιγράφουν συστηματικές περιπτώσεις αναγκαστικής έξωσης, λεηλασίας και εμπρησμών, εξευτελιστικών ανακρίσεων, αυθαίρετων συλλήψεων, απαγωγών και βασανιστηρίων - όλα αυτά με φόντο την αυξημένη καχυποψία γύρω από όσους προσπαθούν να διαφύγουν και να φτάσουν σε ασφαλέστερες περιοχές. 

Η σεξουαλική βία και η έμφυλη βία είναι διάχυτες, αλλά δεν καταγγέλλονται επαρκώς λόγω του στίγματος, της σιωπής από φόβο αντιποίνων και του κενού στις υπηρεσίες προστασίας και στους προστατευόμενους χώρους που ευνοούν την αποκάλυψη. Τα δεδομένα από τις δομές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που υποστηρίζουν τους Σουδανούς πρόσφυγες στο Chadhint δείχνουν την ευρεία χρήση της σεξουαλικής βίας ως όπλο πολέμου, ιδιαίτερα με στόχο τις γυναίκες και τα κορίτσια. Μεταξύ Ιουλίου και Δεκεμβρίου 2023, 135 επιζώσες στράφηκαν στις ομάδες μας στο Adre (Τσαντ), αποκαλύπτοντας περιπτώσεις βιασμού, απαγωγής και εκμετάλλευσης που διαπράχθηκαν στο Σουδάν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης. Στο 90% των περιπτώσεων, οι δράστες ήταν ένοπλοι άνδρες.

Στο Δυτικό Νταρφούρ, η βία έχει λάβει εθνοτική διάσταση, με στόχο τη φυλή Masalit, και συμπεριλαμβάνει αναγκαστικό εκτοπισμό, δολοφονίες και άλλες μορφές 

απάνθρωπης μεταχείρισης, σύμφωνα με αναφορές από τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης και συνδεδεμένες ομάδες. Τον Ιούνιο του 2023, ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Τσαντ περιέθαλψαν πάνω από 800 τραυματίες πολέμου σε τρεις ημέρες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Masalit που είχαν εγκαταλείψει την πόλη El Geneina και τα περίχωρά της. Μια αναδρομική έρευνα θνησιμότητας που διεξήχθη από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου 2023 σε τρεις σουδανικούς καταυλισμούς προσφύγων στο Τσαντ έδειξε υπερβολική θνησιμότητα σε όλους τους καταυλισμούς- στον καταυλισμό Ourang παρατηρήθηκε 20πλάσια αύξηση των ποσοστών θνησιμότητας από τον Απρίλιο 2023 και μετά με κορύφωση τον Ιούνιο, σε σύγκριση με τα προ κρίσης ποσοστά. Επιπλέον, μια έρευνα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που διεξήχθη στο Νότιο Νταρφούρ τον Φεβρουάριο-Μάρτιο του 2024 έδειξε υπερβολικά ποσοστά θνησιμότητας και διαπίστωσε ότι στη βόρεια Nyala, η σύγκρουση οδηγεί σε διπλασιασμό του ποσοστού  θνησιμότητας, ιδίως κατά τη διάρκεια σφοδρών μαχών τον Οκτώβριο του 2023.

Περισσότερο από ένα έτος πλήρους σύγκρουσης είχε καταστροφικές συνέπειες για την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων στο Σουδάν. Τα σωματικά και ψυχικά τραύματα της βίας έχουν επιδεινωθεί από την κατάρρευση του συστήματος υγείας και την ανεπάρκεια της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα συνεχίζουν να περιθάλπουν ανθρώπους που πεθαίνουν από επιπλοκές που θα μπορούσαν να προληφθούν, επειδή δεν μπόρεσαν να φτάσουν νωρίτερα σε δομές ή να πληρώσουν φάρμακα, αν υπήρχαν. Οι ομάδες ψυχικής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα βλέπουν το τεράστιο τίμημα των συγκρούσεων και της βίας στην ψυχική υγεία και την ψυχολογική ευημερία των ανθρώπων, με εκτεταμένα συμπτώματα που σχετίζονται με τραύματα να οδηγούν μερικές φορές τους ασθενείς σε αυτοτραυματισμό.

Καθώς οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνεχίζουν να ανταποκρίνονται στις επείγουσες ιατρικές ανάγκες και τις συνέπειες της συνεχιζόμενης βίας, που επιδεινώνεται περαιτέρω από την έλλειψη ανθρωπιστικής πρόσβασης και την κατάφωρη περιφρόνηση των αντιμαχόμενων μερών για την ανθρώπινη ζωή και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ζητούν:

- Τα αντιμαχόμενα μέρη να σταματήσουν τις επιθέσεις σε κατοικημένες περιοχές, να επιτρέψουν ασφαλή διέλευση και διαδρομές για τους ανθρώπους που αναζητούν προστασία και να προστατεύσουν τις ζωτικές υποδομές από περαιτέρω καταστροφές και λεηλασίες.

- Τα αντιμαχόμενα μέρη να σταματήσουν όλες τις στοχευμένες μορφές βίας και κακοποίησης κατά του πληθυσμού και να διασφαλίσουν ότι η εθνοτική βία και η σεξουαλική και έμφυλη βία δεν χρησιμοποιούνται ως όπλα πολέμου.

- Τα αντιμαχόμενα μέρη να διευκολύνουν αμέσως τη βοήθεια- να επιτρέψουν την απρόσκοπτη πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας και να διασφαλίσουν ότι οι προμήθειες και το προσωπικό θα φτάσουν σε όσους έχουν ανάγκη- η βοήθεια πρέπει να μπορεί να φτάσει στους ανθρώπους που έχουν ανάγκη πέρα από τα σύνορα και τις γραμμές του μετώπου.

- Τα κράτη εταίροι και οι περιφερειακοί οργανισμοί να αυξήσουν την πίεση στα εμπόλεμα μέρη στο Σουδάν να τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την προστασία των αμάχων και να λογοδοτήσουν σε όσους παραβιάζουν την προστασία των αμάχων.

- Τα Ηνωμένα Έθνη να επαναλάβουν και να ενισχύσουν τα μηνύματα σχετικά µε την προώθηση και τον σεβασμό των διεθνών ανθρωπιστικών νόμων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να αυξήσουν την επιτόπια παρουσία του ανώτερου προσωπικού των Ηνωμένων Εθνών και να διασφαλίσουν ότι οι απαντήσεις στην προστασία κλιμακώνονται και συντονίζονται επαρκώς,

- Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις να  αναβαθμίσουν τον προγραµµατισµό και να προσαρμόσουν την ανταπόκριση σε όλους τους τομείς στην πολυπλοκότητα του επιχειρησιακού πλαισίου στο Σουδάν.