Είστε εδώ
Αρχική σελίδα / Νέα / Υποστηρίζοντας θύματα βασανιστηρίων στην Ελλάδα
Εξειδικευμένη φροντίδα για θύματα βασανιστηρίων στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Αθήνα.
Αναγνωρίζοντας τα μεγάλα ποσοστά θυμάτων βασανιστηρίων μεταξύ των μεταναστών και προσφύγων, καθώς και τη ζωτική ανάγκη τους για αποκατάσταση, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα άνοιξαν μια κλινική για θύματα βασανιστηρίων στην Αθήνα το 2014, σε συνεργασία με το Κέντρο Ημέρας ΒΑΒΕΛ και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες. Μέχρι σήμερα, η κλινική έχει προσφέρει φροντίδα σε περισσότερους από 430 ανθρώπους.
«Τα βασανιστήρια εξαλείφουν την ανθρώπινη φύση και κυριεύουν ολόκληρη την ανθρώπινη ύπαρξη» εξηγεί η ψυχολόγος της κλινικής Ελευθερία Ζέρβα. «Πέρα από το βαρύ πλήγμα στην ψυχική υγεία των θυμάτων βασανιστηρίων, επηρεάζεται η ίδια τους η αυτοεκτίμηση και η ικανότητα να λειτουργούν μέσα στην κοινωνία».
Αυτή η εξειδικευμένη κλινική στην περιοχή της Κυψέλης υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση όσον αφορά την αποκατάσταση των θυμάτων βασανιστηρίων, προσφέροντας ιατρική φροντίδα, φυσικοθεραπεία, φροντίδα ψυχικής υγείας, καθώς και υπηρεσίες κοινωνικής στήριξης και πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου.
Με το κλείσιμο της βαλκανικής οδού και την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016, 60.000 πρόσφυγες βρέθηκαν εγκλωβισμένοι στα ελληνικά νησιά και την ηπειρωτική χώρα. Πολλοί από αυτούς περιμένουν πάνω από έναν χρόνο για να λάβουν απάντηση στην αίτησή τους για άσυλο, ζώντας απομονωμένοι, συχνά σε αντίξοες συνθήκες, γεγονός που επιδεινώνει τα προβλήματα ψυχικής υγείας τους. Επίσης, ως αποτέλεσμα της διμερούς συμφωνίας, όσοι βρίσκονται στα νησιά αντιμετωπίζουν πλέον σοβαρό κίνδυνο απέλασης στην Τουρκία. Αυτή η απειλή βιώνεται ιδιαίτερα έντονα από τα θύματα βασανιστηρίων.
«Όταν βγήκα από τη φυλακή, φοβόμουν τα πάντα», λέει ένας Σύρος που έχει υποστεί βασανιστήρια και έχει μείνει ανάπηρος από τα ηλεκτροσόκ. «Φοβόμουν να δώσω το χέρι μου σε κάποιον μήπως με χτυπήσει... Μέχρι τώρα δεν μπορώ να κοιμηθώ, βλέπω εφιάλτες. Μέσα μου έχω βασανιστεί όσο και στο σώμα μου».
Πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν υποστεί βασανιστήρια –άλλοι αναγνωρισμένοι ως ευάλωτα άτομα και άλλοι όχι– εξακολουθούν να είναι εγκλωβισμένοι στα νησιά, μακριά από την επαρκή ιατρική φροντίδα που πρέπει να λάβουν στην Αθήνα. Άλλα θύματα βασανιστηρίων που μετακινήθηκαν στην ηπειρωτική χώρα χωρίς άδεια βρίσκονται επίσης σε τέλμα, χωρίς να μπορούν να προχωρήσουν με την αίτηση ασύλου τους. Το αδιαφανές σύστημα ασύλου και τα πολλά εμπόδια στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες στην Αθήνα και όλη τη χώρα έχουν αυξήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
Είναι επιτακτική ανάγκη να πραγματοποιείται διεξοδικός ιατρικός έλεγχος στους ανθρώπους που φτάνουν στα νησιά, προκειμένου να εντοπίζονται όσοι χρειάζονται ιατρική και κοινωνική φροντίδα. Τα ευάλωτα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων βασανιστηρίων, πρέπει να μεταφέρονται αμέσως στην ηπειρωτική χώρα και να τους παρέχεται πρόσβαση σε αποκατάσταση και σε ιατρικές, κοινωνικές και νομικές υπηρεσίες. Επομένως, έχει ζωτική σημασία να ευαισθητοποιηθούν τα μέλη της κοινότητας, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων και οι εργαζόμενοι υγείας στην Ελλάδα και την Ευρώπη για τους μετανάστες και πρόσφυγες που είναι θύματα βασανιστηρίων.
«Η ουλή θα είναι πάντα ουλή, δεν θα φύγει ποτέ» λέει η Δρ Αναστασία Παπαχρήστου. «Μπορεί όμως να γίνει το σήμα κατατεθέν σου, αυτό που σε ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους».
Ιδιοκτήτης μικρού εστιατορίου από τη Δαμασκό, ο Μοχάμεντ, 37 ετών, ήταν ο μόνος στην οικογένειά του που έφερνε εισόδημα στο σπίτι, όταν ο πόλεμος στη Συρία κλιμακώθηκε και ο αδελφός του βασανίστηκε και θανατώθηκε από το καθεστώς. Ο Μοχάμεντ ήταν ο επόμενος που συνελήφθη στα τέλη του 2013. Πιστεύει ότι η αιτία για την κράτησή του ήταν τα χρήματα που μάζευε η οικογένειά του για να φύγει από τη χώρα, κάτι που προφανώς έμαθαν οι γείτονες.
Ο Μοχάμεντ έμεινε δύο μήνες στη φυλακή, όπου υποβλήθηκε σε ακραία βασανιστήρια: κρέμασμα από το ταβάνι για μακρά χρονικά διαστήματα και σκληρά χτυπήματα. Στάθηκε μάρτυρας σε πολλούς θανάτους γύρω του, ανάμεσα στους οποίους και ενός κοριτσιού που πέθανε δίπλα του.
«Τα θύματα βασανιστηρίων συχνά βιώνουν ενοχές για το γεγονός ότι επέζησαν ενώ άλλοι δεν τα κατάφεραν. Κάποιοι νιώθουν την υποχρέωση να μιλήσουν για όσα είδαν και έζησαν, με την ελπίδα ότι αυτό θα φέρει δικαιοσύνη» λέει η Χριστίνα Ποποντοπούλου, ψυχολόγος στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την αποκατάσταση θυμάτων βασανιστηρίων στην Αθήνα. «Ο Μοχάμεντ επηρεάστηκε βαθιά από τον βασανισμό και τον θάνατο μιας νεαρής γυναίκας. Θέλει να το διηγηθεί και να το καταθέσει ως μαρτυρία για χάρη της.»
Μετά την απελευθέρωσή του, ο Μοχάμεντ έμεινε στη Δαμασκό για άλλα δύο χρόνια, αλλά δεχόταν διαρκώς απειλές από τη μυστική αστυνομία. Ακόμα και μετά την απόφασή του να διαφύγει στην Ευρώπη πριν από την υπόλοιπη οικογένεια, για να φτιάξει μια νέα ζωή εκεί για όλους, οι αρχές συνέχισαν να ενοχλούν τους άρρωστους γονείς του, τη γυναίκα και τα παιδιά του στο σπίτι.
Ο Μοχάμεντ έφτασε με βάρκα στη Λέσβο τον Φεβρουάριο του 2016, λίγο πριν από τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, με την οποία σταμάτησαν οι βάρκες να διασχίζουν τη θάλασσα. Ωστόσο, ήδη τα χερσαία σύνορα στην Ευρώπη έκλειναν γρήγορα, και ο Μοχάμεντ βρέθηκε μέσα στη σύγχυση και το χάος των εξουθενωμένων προσφύγων που απωθούνταν από τις αρχές με τη χρήση δακρυγόνων. Στη διάρκεια του παγωμένου χειμώνα ήταν καθηλωμένοι στον λασπωμένο και βρόμικο αυτοσχέδιο καταυλισμό της Ειδομένης.
Η ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ειδομένη ανησύχησε για τη σοβαρότητα των τραυμάτων του Μοχάμεντ από τα βασανιστήρια και για την ψυχική του υγεία και τον παρέπεμψε στην κλινική για την αποκατάσταση θυμάτων βασανιστηρίων στην Αθήνα. Εκεί, το ιατρικό προσωπικό της οργάνωσης φρόντισε για περίπου έναν χρόνο τα τραύματά του, την ψυχική του υγεία και τους διαρκείς εφιάλτες, πονοκεφάλους και στομαχόπονους που είχε. Στη συνέχεια ήταν σε θέση να επανεγκατασταθεί στη Γαλλία. Τώρα ελπίζει να μπορέσει να φέρει και τη γυναίκα και τα παιδιά του σε ένα ασφαλές περιβάλλον.
«Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα με έφεραν πίσω στη ζωή» λέει ο Μοχάμεντ. «Πρέπει να τους πω ένα μεγάλο ευχαριστώ. Όταν με πήραν από την Ειδομένη, με έσωσαν. Ήταν σαν να ήρθα από την κόλαση στον παράδεισο».
