Σύνοδος του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες: Ώρα για συγκεκριμένες δράσεις, όχι μόνο λόγια

H Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ της Δευτέρας 19 Σεπτεμβρίου 2016 συγκεντρώνει τα Κράτη-Μέλη για την πρώτη Σύνοδο Κορυφής με θέμα τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Ενώ ένα ήδη δημοσιευμένο προσχέδιο διακήρυξης, το οποίο προδιαγράφει τα αποτελέσματα, υπόσχεται μια πιο συντονισμένη, πιο ανθρώπινη, πιο ευαίσθητη  προσέγγιση  προς τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνηση, οι υψηλοί στόχοι της διακήρυξης έρχονται σε αντίθεση με τις πρακτικές που ακολουθούν πολλά Κράτη τα οποία παίρνουν μέρος στη Σύνοδο της Νέας Υόρκης.   

Ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα διαπιστώνουν αυτές τις καταστροφικές συνέπειες σε καθημερινή βάση, καθώς προσφέρουν επείγουσα ιατρική φροντίδα σε πολλές από τις χώρες προέλευσης των ανθρώπων, στις διαδρομές που ακολουθούν, καθώς και στις χώρες στις οποίες αναζητούν καταφύγιο.  

Επιστροφή στην πραγματικότητα: Σύνορα Συρίας - Ιορδανίας

Για παράδειγμα, η έρημη έκταση κατά μήκος των συνόρων Ιορδανίας - Συρίας, γνωστή ως «ανάχωμα», όπου περίπου 75.000 Σύριοι, τέσσερις στους πέντε γυναίκες και παιδιά, υποφέρουν εξαντλημένοι από τις απάνθρωπες συνθήκες μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά από την εμπόλεμη ζώνη. Κινητές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που περιέθαλπαν ανθρώπους εκεί τις εβδομάδες πριν κλείσουν τα σύνορα τον Ιούνιο, περιέθαλψαν περισσότερα από 200 υποσιτισμένα παιδιά και 500 έγκυες γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων και γυναικών με εγκυμοσύνες υψηλού κινδύνου, οι οποίες χρειάζονταν τακτική παρακολούθηση. Αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να διασχίσουν κλειστά σύνορα, δεν μπορούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους εξαιτίας του καταστροφικού πολέμου στη χώρα τους και δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες ώστε να καταφέρουν να επιβιώσουν. Άρα τι θα απογίνουν μετά τη Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες; Πώς θα χωρέσουν στην καινούργια διακήρυξη;     

Επιστροφή στην πραγματικότητα: Αμερική

Σε άλλα μέρη, οι ομάδες μας βλέπουν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες να στερούνται ενός ασφαλούς περάσματος, με αποτέλεσμα να ακολουθούν επικίνδυνες διαδρομές και πολλοί να πεθαίνουν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Στην Αμερική για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι 300.000 άνθρωποι από το Ελ Σαλβαδόρ, την Ονδούρα και τη Γουατεμάλα κινούνται βόρεια κάθε χρόνο για να γλιτώσουν από τη φτώχεια, τις εγκληματικές συμμορίες και τη βία η οποία είναι τόσο έντονη όσο και σε εμπόλεμες ζώνες. Ελπίζουν να βρουν άσυλο στο Μεξικό ή να κινηθούν βορειότερα, προς τις ΗΠΑ, αλλά το Μεξικό με την υποστήριξη των ΗΠΑ παρέχει νομική κάλυψη σε ποσοστό μικρότερο του 1% αυτών των ανθρώπων, στέλνοντας τους περισσότερους πίσω στους κινδύνους της πατρίδας τους. Ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Μεξικό αναφέρουν ότι το 68% των ασθενών έχουν δεχθεί επίθεση κατά τη μεταφορά τους. Το ένα τρίτο των γυναικών έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση. Θα αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση τα αναγνωρισμένα κράτη;      

Επιστροφή στην πραγματικότητα: Μεσόγειος

Παγκοσμίως, πολλοί άνθρωποι που βρίσκονται σε κίνηση υφίστανται βία, σε πολλές περιπτώσεις ακόμη μεγαλύτερη από τη βία που τους έκανε να εγκαταλείψουν  τα σπίτια τους. Από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο, όπου μόνο το 2016 περισσότεροι από 3.200 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν συμβάλει στη διάσωση περισσοτέρων από 35.000 ανθρώπων και ενός συνεχώς αυξανόμενου αριθμού ασυνόδευτων ανηλίκων. Οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που βρίσκονται στα διασωστικά σκάφη περιθάλπουν τους ανθρώπους και διαπιστώνουν τις συνέπειες της σωματικής και ψυχολογικής βίας που έχουν υποστεί όσοι ταξιδεύουν μέσω Λιβύης.     

Επιστροφή στην πραγματικότητα: Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού

Οι ασθενείς περιγράφουν βίαιες συναντήσεις με παράνομους διακινητές, συνοριοφύλακες και άλλα «αρπακτικά». Έχουν τεθεί υπό κράτηση, έχουν δεχτεί χτυπήματα με κοντάκι όπλου, έχουν μαστιγωθεί με λάστιχα, έχουν πέσει θύματα ληστειών, έχουν κρατηθεί για λύτρα ή έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση. Υπολογίζουμε ότι εννιά στους δέκα από τους ανθρώπους που έχουμε διασώσει έχουν υποστεί κάποια μορφή βίας. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες αντιμετωπίζουν επίσης βία σε άλλα σημεία σε ευρωπαϊκό έδαφος – στα σύνορα της Σερβίας με την Ουγγαρία, για παράδειγμα, όπου ένας στους τρεις ασθενείς μας καταγγέλλει ότι έχει δεχθεί επίθεση, συχνά από τις κρατικές αρχές. Θα παρέχουν οι ηγέτες των Ηνωμένων Εθνών σε αυτούς τους ανθρώπους καλύτερες και ασφαλέστερες εναλλακτικές; Ή θα συνεχίσουν να υψώνουν νέα τείχη και να εφαρμόζουν σκληρότερες μορφές αποτροπής;

Επιστροφή στην πραγματικότητα: Ελλάδα

Έξι μήνες από την κυνική συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, όλα τα σημάδια δείχνουν ότι η αποτροπή θα συνεχίσει να είναι στο επίκεντρο της πολιτικής των περισσότερων κρατών καθώς προσπαθούν να διαχειριστούν την παγκόσμια μεταναστευτική κρίση. Υπογεγραμμένη και από τα 28 Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό να αποτρέψουν τους αιτούντες άσυλο από το να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές, η συμφωνία χαιρετίζεται ως επιτυχία παρά το γεγονός ότι σχεδόν 60.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά, οι περισσότεροι από τους οποίους προσπαθούν να ξεφύγουν από τις πολεμικές συγκρούσεις στη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, σε νησιά φυλακές από τα οποία δεν μπορούν να φύγουν ή σε απομονωμένους και ανεπαρκείς καταυλισμούς στην ενδοχώρα. Αντιμέτωποι με ένα αβέβαιο μέλλον, αυθαίρετη κράτηση και ακατάλληλες συνθήκες η σωματική και ψυχική υγεία πολλών επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα.

Επιστροφή στην πραγματικότητα: Κένυα

Τον Μάιο, επικαλούμενη τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, η Κένυα ανακοίνωσε το επικείμενο κλείσιμο του μεγαλύτερου προσφυγικού καταυλισμού στον κόσμο, του Νταντάαμπ, στη βορειοδυτική Κένυα όπου ζουν για χρόνια, ακόμα και δεκαετίες, 350.000 Σομαλοί, διωγμένοι από τις συγκρούσεις, την ξηρασία και τις στερήσεις. Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στον καταυλισμό από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα τον Αύγουστο του 2016 έδειξε ότι παρά τις θλιβερές συνθήκες διαβίωσης, οι περισσότεροι άνθρωποι θα προτιμούσαν πολύ περισσότερο να παραμείνουν στο Νταντάαμπ παρά να επιστρέψουν στη Σομαλία. Παρόλο που το να παραμένουν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες μετέωροι στο Νταντάαμπ, αποκλειστικά εξαρτώμενοι από την παροχή βοήθειας, δεν αποτελεί λύση, το να αναγκαστούν να επιστρέψουν στη Σομαλία είναι και απάνθρωπο και ενάντια στην αρχή της μη επαναπροώθησης. Θα δεχτεί η Σύνοδος του ΟΗΕ ότι οι μόνες εναλλακτικές για αυτούς τους ανθρώπους είναι να ζουν σε ακατάλληλους καταυλισμούς ή να στέλνονται πίσω στις εμπόλεμες ζώνες; Ή θα προχωρήσει σε πραγματικές αλλαγές;

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα παραδείγματα που μπορούμε να παραθέσουμε και μερικά από τα ερωτήματα που θέτουμε στους ηγέτες που συμμετέχουν στη Σύνοδο Κορυφής. Δεδομένης αυτής της ταραχώδους κατάστασης όπου η ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια καταπατούνται, θα έπρεπε οι αποφάσεις που προκύπτουν από τη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ να μας ενθαρρύνουν. Αν όμως οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν σκοπεύουν να αλλάξουν ριζικά τη στάση τους και τις πολιτικές τους απέναντι στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, αυτή η σύνοδος δεν θα αποφέρει τίποτα περισσότερο από παρηγορητικές ρητορείες και κενές υποσχέσεις. Το μόνο που θα διασφαλίσει είναι το συνεχιζόμενο μαρτύριο εκατομμυρίων ανθρώπων.