"Σταματήστε τους θανάτους, όχι τη χρηματοδότηση"

Τα προγράμματα θεραπείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα χρηματοδοτούνται κυρίως από ιδιώτες δωρητές, αλλά τα υπουργεία υγείας στηρίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στη χρηματοδότηση από το Παγκόσμιο Ταμείο. Συστημένο το 2002, το Παγκόσμιο Ταμείο έχει γίνει σανίδα σωτηρίας για εκατομμύρια ανθρώπους στις χώρες όπου εργάζονται οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, εκτιμώντας ότι η μέχρι σήμερα χρηματοδότηση έχει συμβάλει άμεσα στο να αποφευχθούν ετησίως ένα εκατομμύριο θάνατοι κατά μέσο όρο. Έχουμε δει υπουργεία υγείας να εφαρμόζουν με επιτυχία φιλόδοξα προγράμματα που δε θα μπορούσαν να φανταστούν ποτέ χωρίς εξωτερική βοήθεια. Ωστόσο, οι δωρήτριες χώρες έχουν εγκαταλείψει το Παγκόσμιο Ταμείο στη μοίρα του, με κάποιες να καθυστερούν τις συνεισφορές που είχαν υποσχεθεί και άλλες να μη δίνουν καθόλου χρήματα.

Το Παγκόσμιο Ταμείο έχει πει στις πιο ευάλωτες χώρες ότι χωρίς τους αναγκαίους πόρους για την πληρωμή όποιων νέων προτάσεων έρθουν μέχρι το 2014, δεν μπορούν να αναβαθμίσουν τη θεραπεία κατά του HIV/AIDS τα επόμενα τρία χρόνια, εκτός αν έχουν ήδη εγκρίνει επιχορηγήσεις. Ο τομέας της φυματίωσης και της ελονοσίας θα δεχτεί επίσης μεγάλο πλήγμα. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι τα υπουργεία υγείας θα αναγκαστούν να ποσοστικοποιήσουν τη θεραπεία και να λάβουν τη δύσκολη απόφαση να παρέχουν κατώτερη ποιοτικά θεραπεία απλώς και μόνο επειδή η αναβαθμισμένη θεραπεία κοστίζει πολύ. 

Και αυτό τη στιγμή που η επιστημονική πρόοδος θα μπορούσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις τρεις ασθένειες:

Πάρτε για παράδειγμα το AIDS. Πριν από δέκα χρόνια, σε χώρες όπως η Ταϊλάνδη και η Νότιος Αφρική, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ξεκίνησαν πιλοτικά προγράμματα που ανέτρεψαν την άποψη ότι η θεραπεία δε θα μπορούσε να φτάσει και σε φτωχές κοινότητες. Φέτος, τριάντα χρονιά από την εμφάνιση της επιδημίας, η έρευνα έχει αποδείξει ότι η θεραπεία του ιού HIV μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο στην αναχαίτιση της πανδημίας. Κάποιος που ξεκινά θεραπεία έγκαιρα έχει 96% λιγότερες πιθανότητες να μεταδώσει τον ιό. Ωστόσο σήμερα η πλειοψηφία των οροθετικών εξακολουθεί να μη λαμβάνει τη θεραπεία. 


Με βασικό εργαλείο πρόληψης την ίδια τη θεραπεία κατά του HIV/AIDS, έχουμε μια ιστορική ευκαιρία να αλλάξουμε την πορεία του AIDS. Αυτή την κρίσιμη στιγμή, οι δωρητές θα έπρεπε να χρηματοδοτούν το Παγκόσμιο Ταμείο, ώστε οι χώρες να μπορούν να δράξουν την ευκαιρία και να εφαρμόσουν τολμηρά προγράμματα που μπορούν να αντιστρέψουν την κατάσταση σε σχέση με την επιδημία. Αντ’ αυτού, έχει σταλεί μήνυμα προς τις χώρες να βάλουν φρένο.


Πάρτε για παράδειγμα τη φυματίωση. Για πρώτη φορά, ο αριθμός των περιστατικών φυματίωσης έχει μειωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, αν και παραμένει εκπληκτικά υψηλός για μια θεραπεύσιμη ασθένεια, με τις πιο θανατηφόρες και ανθεκτικές της μορφές να αυξάνουν. Και σε αυτή την περίπτωση, η πρόληψη είναι θεραπεία: αν οι άνθρωποι ακολουθούν θεραπεία, είναι λιγότερο πιθανό να μεταδώσουν την ασθένεια. Μια νέα ανακάλυψη στη διαγνωστική τεχνολογία έχει βελτιώσει την ικανότητά μας να ορίζουμε ποιος έχει ανθεκτική φυματίωση και να τον βάζουμε στη σωστή θεραπεία. Επείγει η κλιμάκωση της προληπτικής μεθόδου.


Πάρτε το παράδειγμα της ελονοσίας. Ο συνδυασμός παροχής κουνουπιέρων για την πρόληψη της ελονοσίας με την αποτελεσματική συνδυαστική θεραπεία της ασθένειας έχουν μειώσει σημαντικά τη συχνότητα εμφάνισής της. Μια κλινική δοκιμή-ορόσημο που έγινε το 2010 έδειξε ότι η καλύτερη ποιοτικά θεραπεία σοβαρών μορφών ελονοσίας στα παιδιά μπορεί να μειώσει δραματικά τα ποσοστά θανάτων. Αλλά τα παιδιά εξακολουθούν να θεραπεύονται με κινίνη, που είναι φτηνότερη, αλλά πολύ λιγότερο αποτελεσματική. Και η ελονοσία συνεχίζει να σκοτώνει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο και κυρίως μικρά παιδιά. Παρόλο που η πρόληψη παραμένει ο στυλοβάτης στη μάχη κατά της ελονοσίας, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν κάνει εκτίμηση ότι η αλλαγή της θεραπείας για σοβαρές μορφές της ασθένειας θα κόστιζε 30 περίπου επιπλέον εκατομμύρια ευρώ, αλλά θα έσωζε 200.000 ζωές κάθε χρόνο.  


Δεν έχει υπάρξει καλύτερη στιγμή για να προχωρήσουμε μπροστά, να επενδύσουμε πάνω στην πρόοδο και να χρησιμοποιήσουμε νέα επιστημονικά δεδομένα για να χαλιναγωγήσουμε αυτές τις επιδημίες. Οι χώρες που έχουν πληγεί πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Πολλές από αυτές θέλουν να είναι φιλόδοξες, και να έχουν μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση του νομοσχεδίου. Η Ουγκάντα, για παράδειγμα, θέλει να διπλασιάσει το ποσοστό των ανθρώπων που μπαίνουν σε θεραπεία για HIV/AIDS, και το Ουζμπεκιστάν θέλει να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό εκείνων που λαμβάνουν θεραπεία για πολύ-ανθεκτική φυματίωση.

Είναι καιρός το Παγκόσμιο Ταμείο να αφήσει την παθητική στάση και να κρούσει τον κώδωνα κινδύνου για την επείγουσα κατάσταση. Πρέπει να αρνηθεί να συμβιβαστεί με την ποσοστιαία θεραπεία και τις στάσιμες φιλοδοξίες που προκαλεί η αδιαφορία των δωρητριών χωρών. Το διοικητικό συμβούλιο πρέπει να συγκαλέσει έκτακτη διάσκεψη των δωρητριών χωρών μέσα στους επόμενους έξι μήνες για να αυξήσει τους πόρους που χρειάζονται για νέα χρηματοδότηση των χωρών μέσα στο 2012. Οι δωρήτριες χώρες που έχουν υποσχεθεί χρήματα πρέπει να πληρώσουν. Παλιοί και νέοι δωρητές, συμπεριλαμβανομένων ανερχόμενων οικονομικών δυνάμεων, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία, που φέτος δεν έχουν πληρώσει ακόμα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Είναι απαράδεκτο και εξωφρενικό το Παγκόσμιο Ταμείο που συμπληρώνει 10 χρόνια λειτουργίας, να επιφυλάσσει μια τόσο δυσάρεστη έκπληξη, ένα τριετές διάλειμμα στη μάχη των τριών θανατηφόρων ασθενειών. Οι δωρήτριες χώρες πρέπει να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους.

Δουλεύοντας με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα έχω δει ανθρώπους να πεθαίνουν από AIDS, φυματίωση και ελονοσία. Τα τελευταία, όμως, χρόνια έχω δει κυρίως ανθρώπους να επιβιώνουν από αυτές τις ασθένειες. Το Παγκόσμιο Ταμείο είναι κρίσιμο μέρος του πιο φιλόδοξου ιστορικά προγράμματος υγείας, και εκατομμύρια άνθρωποι που σήμερα είναι ζωντανοί αποτελούν απτή απόδειξη της επιτυχίας του. Απλά δεν μπορούμε να αφήσουμε ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία που έχουμε τώρα να δώσουμε μια τελευταία μάχη για την καταπολέμηση αυτών των ασθενειών.

Ο Δρ. Ούνι Καρουνακάρα είναι πρόεδρος του Διεθνούς Γραφείου των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, μιας ανεξάρτητης ιατρικής ανθρωπιστικής οργάνωσης που εργάζεται σε περισσότερες από 60 χώρες. Το 2010, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα χορήγησαν θεραπεία σε πάνω από 180.000 ανθρώπους σε 20 σχεδόν χώρες, έβαλαν σε θεραπεία 30.000 ασθενείς φυματίωσης και 1,6 εκατομμύρια ασθενείς με συμπτώματα ελονοσίας.