Πολωνία: Ο φόβος της παροχής βοήθειας – «δεν θέλουμε να πεθάνουν άνθρωποι στο δάσος»

Δεδομένου ότι οι ανθρωπιστικές οργανώσεις και οι εθελοντικές ομάδες εμποδίζονται να έχουν πρόσβαση στην πολωνική πλευρά της παραμεθόριας ζώνης της Λευκορωσίας, οι κάτοικοι των απαγορευμένων περιοχών και όσοι ζουν κοντά σε αυτήν είναι οι μόνοι άνθρωποι που μπορούν να φτάσουν σε όσους έχουν ανάγκη, αν και για αυτούς η παροχή τέτοιας βοήθειας θεωρείται επίσης παράνομη. Η παροχή βοήθειας σε αυτές τις γυναίκες, τα παιδιά και τους άνδρες που έχουν εγκλωβιστεί στο κρύο έχει γίνει ένα παράνομο και επικίνδυνο εγχείρημα.

Παρά το γεγονός ότι  οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αποφάσισαν να αποσυρθούν από την πολωνική παραμεθόριο περιοχή αφού οι αρχές τους εμπόδιζαν για μήνες να εισέλθουν στην απαγορευμένη ζώνη, θέλουμε να μοιραστούμε τις ανησυχίες εκείνων που έμειναν να βοηθήσουν τους πιο ευάλωτους ανθρώπους που κρύβονται στο δάσος υπό ακραίες συνθήκες. Αυτές είναι οι φωνές κάποιων ανθρώπων με τους οποίους μιλήσαμε:

Πώς έχει αλλάξει η ζωή σου από τότε που ξεκίνησε η παρούσα κατάσταση στα σύνορα;

«Η μεγαλύτερη αλλαγή ήταν όταν οι άνθρωποι άρχισαν να έρχονται στη γειτονιά μας. Στην αρχή ακούσαμε για ανθρώπους που διέσχιζαν τα σύνορα και είδαμε φωτογραφίες, επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να περάσουν από την περιοχή μας καθώς υπάρχουν βάλτοι παντού. Αλλά φοβάμαι ότι υπάρχουν κάποια πτώματα σε αυτούς τους βάλτους.»

«Στη συνέχεια κηρύχθηκε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ζω έξω από τη ζώνη έκτακτης ανάγκης, αλλά κοντά στην περιοχή και έτσι έχω διασχίσει τη ζώνη πολλές φορές. Αλλά για τους φίλους μου που ζουν μέσα στη ζώνη νομίζω ότι είναι πολύ πιο δύσκολο, επειδή συναντούν ένοπλους στρατιώτες όλη την ώρα. Τα παιδιά συχνά φοβούνται.»

Zosia*, κάτοικος χωριού της παραμεθόριας περιοχής.

«Η ζωή μας έχει αλλάξει με πολλούς τρόπους: ανήσυχες νύχτες, ένταση, φόβος ότι η βοήθεια στους πρόσφυγες θα θεωρηθεί συμμετοχή στην εμπορία ανθρώπων και το λαθρεμπόριο, φόβος ότι οι δεξιοί κύκλοι ενδέχεται να εκδικηθούν τους ανθρώπους που βοηθούν. Η ελεύθερη κυκλοφορία έχει περιοριστεί και, ως εκ τούτου, η τουριστική δραστηριότητα είναι αδύνατη. Παρ' όλα αυτά, έχουμε έρθει πιο κοντά στη στενή μας οικογένεια. Το συζητάμε πολύ, έχω πολύ θυμό γι' αυτό, επιβαρύνω τον εαυτό μου με τις σκέψεις μου, αλλά έχω υποστήριξη από τη γυναίκα μου και ο μεγαλύτερος γιος μας έρχεται πιο συχνά στο σπίτι.»

Marek*, κάτοικος ενός χωριού στην απαγορευμένη ζώνη.

«Εάν ανοίξεις τα παράθυρα το πρωί, μπορείς να δεις βαρύ οπλισμό. Είναι μια καταθλιπτική κατάσταση· πρέπει να θυμόμαστε να έχουμε μαζί όλα τα έγγραφά μας, ακόμα και όταν βγάζουμε τον σκύλο μας βόλτα. Κάθε ξενοδοχείο, πανδοχείο, ξενώνας - όλα καταλαμβάνονται από στρατιωτικές υπηρεσίες. Το γεγονός ότι δεν μπορείς να προσκαλέσεις επισκέπτες, οικογένεια ή φίλους εδώ το κάνει επίσης πιο δύσκολο. Είναι δύσκολο όταν είσαι αποκομμένος  από την υπόλοιπη χώρα.»

Sylwia*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη.

Εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε αντιμετώπισε προβλήματα επειδή βοήθησε τους ανθρώπους που είναι στο δρόμο;

«Βοηθούσα μια ομάδα ανθρώπων που ήταν σε πολύ κακή κατάσταση και καλέσαμε ασθενοφόρο. Φυσικά γνωρίζαμε ότι το ασθενοφόρο θα ερχόταν με τους συνοριοφύλακες, αλλά ήταν αδύνατο για εμάς να αφήσουμε αυτούς τους ανθρώπους μόνους [χωρίς ιατρική φροντίδα], γνωρίζοντας τη στάση των συνοριοφυλάκων απέναντι στους μετανάστες. Μια ομάδα ήρθε, ήταν συνοριοφύλακες, αλλά δεν είχαν διακριτικά ή οι πινακίδες ήταν κρυμμένες και άρχισαν να μας απειλούν. Είπαν ότι ήμασταν εκεί παράνομα, ότι ήμασταν λαθρέμποροι. Ήταν επίσης πολύ εχθρικοί προς τους πρόσφυγες. Νιώθαμε σαν να είχαμε πέσει σε παγίδα. Φοβόμασταν – όχι για τους εαυτούς μας, αλλά για αυτούς τους ανθρώπους, ότι θα τους έσπρωχναν ξανά στο δάσος».

Zosia*, κάτοικος χωριού της παραμεθόριας περιοχής.

«Οι άνθρωποι είχαν προβλήματα επειδή παρείχαν στήριξη σε ανθρώπους που μετακινούνταν. Κάποτε κατηγορήθηκα ότι "υποστηρίζω τρομοκράτες" και "ενεργώ εις βάρος του πολωνικού κράτους". Κάποιος που καθάριζε στο δάσος συνελήφθη από αστυνομικούς και ανακρίθηκε. Στο σπίτι κάποιου πέταγαν αυγά. Έξω από τη ζώνη, ακροδεξιοί ακτιβιστές συγκεντρώθηκαν μπροστά από ένα σπίτι ανθρώπων που βοηθούσαν τους πρόσφυγες για να τους εκφοβίσουν, αλλά ευτυχώς δεν χτύπησαν κανέναν. Απλά προσπαθούσαν να τους εκφοβίσουν.»

Marek*, κάτοικος ενός χωριού στην απαγορευμένη ζώνη.

«Η οικογένειά μου βίωσε λεκτική επιθετικότητα - είπαν ότι ενεργούμε εις βάρος του πολωνικού κράτους. Στην αρχή προσπάθησαν να μας πουν ότι ήταν παράνομο να βοηθούμε, για να μας εκφοβίσουν. [...] Υπάρχουν άνθρωποι που ιδεολογικά «υπερασπίζονται τα σύνορα της πατρίδας τους», εκείνοι που είναι υπέρ της προστασίας από τους στρατιώτες, που πιστεύουν ότι οι άνθρωποι στο δάσος είναι εγκληματίες».

Sylwia*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη.

«Το γεγονός ότι οι τοπικοί εθελοντές δυσφημίζονται και εκφοβίζονται για να τους εμποδίσουν να παρέχουν υποστήριξη είναι εντελώς απαράδεκτο» – Frauke Ossig, συντονιστής έκτακτης ανάγκης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Πολωνία και τη Λευκορωσία.

Έχετε διανείμει είδη ζωτικής σημασίας σε άτομα που μετακινούνται. Οι άνθρωποι στην κοινότητά σας το υποστηρίζουν αυτό;

«Οι άνθρωποι στο χωριό μου γνωρίζουν τι κάνουμε από στόμα σε στόμα. Δεν το συζητάμε και μπορώ να φανταστώ τι σκέφτονται γι' αυτό. Αλλά από την άλλη πλευρά, είχαμε εκπληκτική υποστήριξη από τους φίλους μας, πολλοί από τους οποίους ήρθαν εδώ για να μας βοηθήσουν. Πολλοί ήρθαν στο δάσος μαζί μας, παραδίδοντας πράγματα σε ανθρώπους που έχουν εγκλωβιστεί εκεί. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για μένα, όταν πηγαίνω στο δάσος, νιώθω ότι δεν είμαι μόνος. Δεν το κάνω μόνος μου, αλλά στο όνομα μιας πραγματικά μεγάλης ομάδας ανθρώπων.»

Zosia*, κάτοικος χωριού της παραμεθόριας περιοχής.

«Αυτό που με εξέπληξε ήταν ότι η οικογένεια με την οποία περάσαμε τα Χριστούγεννα δεν μας ρώτησε καν για την κατάσταση στα σύνορα. Οι άνθρωποι το αποφεύγουν, δεν θέλουν να χαλάσουν την ευημερία τους. Είχαν την ευκαιρία να μας ρωτήσουν, άνθρωποι ζουν σε μια περιοριστική ζώνη, και όμως κανείς δεν ενδιαφερόταν.»

 Marek*, κάτοικος ενός χωριού στην απαγορευμένη ζώνη.

«Η κοινότητα χωρίζεται για άλλη μια φορά σε όσους είναι ευχαριστημένοι με τις υπηρεσίες που υπερασπίζονται τα σύνορα και σε όσους δεν μπορούν να παραμείνουν αδιάφοροι. Ο στρατός δεν θα ήθελε κανείς να μιλάει για τίποτα και όλοι να κάθονται ήσυχα και να προσποιούνται ότι δεν βλέπουν τίποτα».

Sylwia*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη

Καταλαβαίνουν τα παιδιά τι συμβαίνει; Καταλαβαίνουν γιατί υπάρχει τόσο προσωπικό ασφαλείας στο χωριό σας;

«Δεν νομίζω ότι η κόρη μου καταλαβαίνει τα πάντα, επέστρεψε από το νηπιαγωγείο μια φορά και μας είπε ότι έπρεπε να βοηθήσουμε τους στρατιώτες και ότι οι πρόσφυγες θα πετούσαν πέτρες προς το νηπιαγωγείο της και ότι οι πρόσφυγες ήταν κακοί άνθρωποι. Ο άντρας μου προσπάθησε να της εξηγήσει ότι δεν ήταν αλήθεια, αλλά δεν ήθελε να τον ακούσει. Έτσι έπρεπε να της πω πολλά πράγματα που δεν θα της έλεγα γιατί δεν είμαι σίγουρη ότι ένα μικρό κορίτσι πρέπει να ξέρει ότι υπάρχουν παιδιά στο δάσος. Έπρεπε να της το πω γιατί μου έκανε πολλές ερωτήσεις.»

«Η κόρη μου δεν φοβάται τους στρατιώτες, νομίζω ότι ο 11χρονος γιος μου έχει περισσότερα προβλήματα με αυτό. Άκουσε επίσης πολλά φρικτά πράγματα στο σχολείο και καθώς καταλαβαίνει περισσότερα νομίζω ότι είναι δύσκολο για αυτόν να μας ακούσει να μιλάμε για πτώματα, αλλά είναι αδύνατο και να μην ακούσει όλα αυτά τα πράγματα ζώντας σε ένα μικρό σπίτι με πολλούς ακτιβιστές να έρχονται. Αλλά είναι σαν νεαρός ενήλικας, καταλαβαίνει πολλά.»

Zosia*, κάτοικος χωριού στην παραμεθόρια περιοχή

«Δεν έχω μικρά παιδιά ο ίδιος, αλλά ακούω για άλλα παιδιά που ζωγραφίζουν σημεία ελέγχου και τανκς. Βλέπω παιδικές χαρές να καταστρέφονται από στρατιωτικό εξοπλισμό, και στρατιωτικά αυτοκίνητα σταθμευμένα ακριβώς δίπλα σε σχολεία και νηπιαγωγεία. Ένας φίλος μου, ένας νεαρός πατέρας, που δυσκολεύεται πολύ να εξηγήσει στα παιδιά του τι συμβαίνει, έχει τη θεωρία ότι εμείς φταίμε για το τραύμα των παιδιών μας, με την έννοια ότι μπορεί να μην τα προστατεύσαμε αρκετά. Αλλά αναρωτιέμαι πώς θα μπορούσαμε να το κάνουμε καλύτερα με όλα όσα συμβαίνουν...»

Sylwia*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη

Εσείς και οι άνθρωποι στα χωριά εντός της απαγορευμένη ζώνης έχετε ψυχολογική υποστήριξη για να αντιμετωπίσετε αυτή την κατάσταση;

«Ο γιος μου μιλάει σε ψυχολόγο, πήγε δύο φορές και παρόλο που δεν μιλάει πολύ γι 'αυτό νομίζω ότι είναι καλό να λαμβάνει αυτή την υποστήριξη. Είναι δωρεάν, έχουμε υποστήριξη για τους εαυτούς μας και για τα παιδιά και είναι εύκολο να την αποκτήσουμε.»

Zosia*, κάτοικος χωριού στην παραμεθόρια περιοχή

«Γνωρίζω αρκετούς ανθρώπους που έχουν τραυματικές εμπειρίες βλέποντας οικογένειες να κρύβονται στους θάμνους, να συλλαμβάνονται από συνοριοφύλακες και αργότερα να ανακαλύπτουν ότι είναι πίσω από τα συρματοπλέγματα ξανά... Τα άτομα που συνεργάζονται με την Grupa Granica (Ομάδα Συνόρων) έχουν πρόσβαση σε δωρεάν ψυχολογική βοήθεια. Η Ομάδα Συνόρων βοηθά τους εθελοντές της περιοχής. Χωρίς αυτούς η κατάσταση θα ήταν πολύ δύσκολη".

Marek*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη

«Δεν υπήρχε συστηματική στήριξη από την πλευρά του δήμου - ούτε ενημερωτική ούτε ψυχολογική... Υπήρξαν συναντήσεις εκτός ζώνης με ψυχολόγους – ομαδικές,  ακόμη και ατομικές. Η είδηση διαδόθηκε με αναρτήσεις στο Facebook, μια λίστα ψυχολόγων και ψυχιάτρων που είναι έτοιμοι να βοηθήσουν άτομα με ψυχικό στρες.

Sylwia*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη

Τι νομίζεις ότι πρέπει να γίνει;

«Το πιο σημαντικό είναι η κυβέρνηση να σταματήσει τις επαναπροωθήσεις. Και χρειαζόμαστε η κυβέρνηση να αλλάξει το νόμο και να ξυπνήσει. Χρειαζόμαστε ανθρώπους να αρχίσουν να σκέφτονται τι συμβαίνει εδώ και χρειαζόμαστε μεγάλους οργανισμούς να μπουν στη ζώνη παρά τον ισχύοντα νόμο. Είναι εξωφρενικό το ότι οι οργανισμοί αποδέχονται αυτούς τους περιορισμούς. Είναι παράνομο να αφήνεις ανθρώπους να πεθαίνουν στο δάσος».

Zosia*, κάτοικος χωριού στην παραμεθόρια περιοχή

«Χρειαζόμαστε απόφαση της κυβέρνησης και των συνοριοφυλάκων, η οποία θα επιτρέψει τη χορήγηση βοήθειας (ιατρικής και νομικής) σε όσους έχουν ανάγκη, σύμφωνα με τα πολιτισμένα πρότυπα και με σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θέλουμε επίσης μια απόφαση και έναν τερματισμό των περιορισμών κυκλοφορίας για τους κατοίκους της περιοχής, καθώς επίσης και τον τερματισμό της ακραίας στρατιωτικοποίησης της συνοριακής ζώνης.»

Marek*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη

«Θέλουμε να σταματήσουν οι επαναπροωθήσεις. Ελπίζουμε ότι οι εντολές από ψηλά θα αλλάξουν και ότι οι άνθρωποι δεν θα προωθούνται στο δάσος. Πρέπει να επιτραπεί η επαγγελματική βοήθεια από οργανισμούς, όπως οι ιατρικές οργανώσεις – και τα μέσα ενημέρωσης.

Sylwia*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη

«Θέλω να ευχαριστήσω όλους τους ανθρώπους που μας στηρίζουν. Κάθε άτομο που μας στέλνει πράγματα είναι μέρος αυτού του μεγάλου δικτύου βοήθειας και μόνο μαζί μπορούμε να κάνουμε όσα κάνουμε.»

 Zosia*, κάτοικος χωριού στην παραμεθόρια περιοχή

«Δεν θέλουμε να πεθαίνουν άνθρωποι στο δάσος. Δεν θέλουμε να πεθαίνουν πίσω από τον φράχτη μας. Θέλουμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, από όπου κι αν προέρχονται. Έχουμε ανατραφεί με ορισμένες αξίες και πρέπει να ζούμε σύμφωνα με αυτές–να βοηθάμε όσους έχουν ανάγκη».

Marek*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη

«Χρειαζόμαστε έναν ανθρωπιστικό διάδρομο, χρειαζόμαστε υποστήριξη για να ενημερώσουμε τους ανθρώπους στο σπίτι και σε όλο τον κόσμο για το τι πραγματικά συμβαίνει. Όσοι βρίσκονται στην εξουσία και αυτοί που δίνουν εντολές πρέπει να βλέπουν τους μετανάστες ως ανθρώπους και να τους δείχνουν αξιοπρέπεια και σεβασμό – ως ανθρώπους που έχουν ανάγκη».

Sylwia*, κάτοικος χωριού στην απαγορευμένη ζώνη

*Τα ονόματα έχουν αλλάξει για την προστασία της ταυτότητας.