Οι καταστροφικές πλημμύρες έχουν προκαλέσει μαζικό εκτοπισμό και κλιμακούμενη ανθρωπιστική κρίση στο Νότιο Σουδάν

Το πού θα καταλήξουν ελπίζουμε ότι δεν θα είναι τόσο κακό όσο αυτό που άφησαν πίσω τους.

Πάνω σε αυτή τη μικρή σχεδία βρίσκονται όλα τα υπάρχοντά τους: μερικά ρούχα και μερικές κατσαρόλες, οι οποίες είναι ως επί το πλείστον γεμάτες με νούφαρα που βγάζουν από το νερό. Πίσω τους, το χωριό τους είναι σχεδόν πλήρως βυθισμένο από τα νερά της πλημμύρας. Έπρεπε να φύγουν γρήγορα πριν το νερό φτάσει πολύ ψηλά για να μποορύν να περάσουν τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι και στη συνέχεια να ταξιδέψουν με αυτοσχέδιες σχεδίες ή κανό σκαμμένα από κορμούς δέντρων για να φτάσουν σε ασφαλέστερο μέρος.

Ενώ πολλές χώρες στην Ανατολική Αφρική υποφέρουν από τη χειρότερη ξηρασία εδώ και τέσσερις δεκαετίες, το Νότιο Σουδάν βρίσκεται στο αντίθετο άκρο– πλήττεται τακτικά από έντονες πλημμύρες που έχουν επηρεάσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους στη χώρα. Τέσσερα συναπτά έτη πλημμυρών έχουν αφήσει περίπου τα δύο τρίτα της χώρας κάτω από το νερό, με τις περιοχές Jonglei, Βόρειο Bahr El Ghazal,  Άνω Νείλο, Unity, Warrap, τη Δυτική Ισημερινή, το Abyei,και τις Πολιτείες Λιμνών στο Νότιο Σουδάν, να αντιμετωπίζουν σοβαρές πλημμύρες τους τελευταίους μήνες. Οι εποχιακές πλημμύρες του ποταμού Νείλου και των παραποτάμων είναι συνήθεις. Ωστόσο, οι πλημμύρες των τελευταίων ετών ήταν πρωτοφανείς. Οι κάτοικοι λένε ότι η περίοδος των βροχών ξεκίνησε νωρίτερα και συνεχίζεται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ακόμη και η ένταση της βροχής ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από ό, τι στο παρελθόν. Η στάθμη των υδάτων ήταν τόσο υψηλή και το έδαφος τόσο βρεγμένο που τα νερά δεν υποχωρούν πλήρως στις ξηρές περιόδους που μεσολαβούν με αποτέλεσμα να σημειώνονται ραγδαίες πλημμύρες κατά τη διάρκεια των βροχών και να επιδεινώνεται η κρίση κάθε χρόνο από το 2019.

Οι κοινότητες προετοιμάζονται για την περίοδο των βροχών χτίζοντας αναχώματα – τείχη φτιαγμένα από χώμα για να συγκρατούν το νερό από τα χωριά τους. Φέτος, όμως, οι προετοιμασίες έκτακτης ανάγκης δεν ήταν αρκετές για να συγκρατήσουν τον κατακλυσμό του νερού. Στην κομητεία Ulang, για παράδειγμα, ολόκληρα χωριά βυθίστηκαν τον Οκτώβριο όταν έσπασαν τα αναχώματα λόγω ισχυρών βροχοπτώσεων. Οι εγκαταστάσεις υγείας, τα σχολεία και πολλά σπίτια πλημμύρισαν όλα.

 «Το νερό έφτασε το πρωί. Όλοι πήγαν να προσθέσουν λίγη λάσπη στο ανάχωμα. Δουλεύαμε πάνω σε αυτό όλη τη νύχτα, αλλά μέχρι το επόμενο πρωί η κατάσταση ήταν εκτός ελέγχου. Απλώς τρέξαμε για τη ζωή μας», δήλωσε η Nyanyieth Bang, η οποία ζούσε στο Doma στο Ulang. «Οι πλημμύρες εκτόπισαν τους πάντες. Πλημμύρισαν όλα τα χωριά και τα ζώα πνίγηκαν. Το σπίτι μας κατέρρευσε στην πλημμύρα. Ήταν μια τεράστια καταστροφή για εμάς».

Από τη μια μέρα στην άλλη, τα χωριά χωρίστηκαν μεταξύ τους, με πολλές κοινότητες να βρίσκονται αποκλεισμένες σε «νησιά» και αποκομμένες από υπηρεσίες, οι οποίες είναι πλέον προσβάσιμες μόνο με βάρκα ή κανό. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα με κινητές κλινικές προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι η υγειονομική περίθαλψη είναι διαθέσιμη για τα πιο ευάλωτα άτομα σε απομακρυσμένες περιοχές. Ωστόσο, η προσέγγιση ορισμένων κοινοτήτων παραμένει μια τεράστια πρόκληση.

 «Οι πλημμύρες επηρεάζουν την ικανότητά μας να παρέχουμε βοήθεια και να προσεγγίζουμε κοινότητες που έχουν ανάγκη. Πολλοί δρόμοι σε όλη τη χώρα καθίστανται αδιάβατοι από τις πλημμύρες. Σε αρκετές τοποθεσίες όπου δρουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, τα αεροπλάνα μας δεν μπόρεσαν να προσγειωθούν λόγω των πλημμυρισμένων αεροδιαδρόμων», δήλωσε η Aline Serin, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Νότιο Σουδάν. «Αυτή η έλλειψη πρόσβασης εμποδίζει την ικανότητά μας να φέρνουμε ιατρικές προμήθειες και άλλα βασικά είδη, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο ζωές. Επηρεάζει επίσης την ικανότητά μας να μεταφέρουμε ασθενείς που χρειάζονται επείγουσα θεραπεία».

Μεγάλες εκτάσεις στάσιμων υδάτων έχουν επίσης γίνει το τέλειο έδαφος αναπαραγωγής για τα κουνούπια, οδηγώντας σε έκρηξη κρουσμάτων ελονοσίας. Μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα περιέθαλψαν 81.104 ασθενείς με ελονοσία.   

Οι πλημμύρες έχουν εκτοπίσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, έχουν σκοτώσει εκατομμύρια ζώα και έχουν καταστρέψει χιλιάδες στρέμματα καλλιεργειών, επιδεινώνοντας μια κλιμακούμενη κρίση επισιτιστικής ασφάλειας στη χώρα. Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών εκτιμά ότι πάνω από το 75% του πληθυσμού του Νότιου Σουδάν χρειάζεται επισιτιστική βοήθεια. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα παρατηρούν μια ανησυχητική αύξηση στα ποσοστά μέτριου έως σοβαρού οξέος υποσιτισμού. Μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους, περισσότερα από 4.200 παιδιά υποβλήθηκαν σε θεραπεία για υποσιτισμό σε όλες τις ιατρικές εγκαταστάσεις της στο Νότιο Σουδάν.

«Πριν από τις πλημμύρες, καλλιεργούσαμε και είχαμε βοοειδή, αλλά τώρα όλες οι αγελάδες έχουν πεθάνει εξαιτίας των πλημμυρών και η γη που καλλιεργούσαμε δεν υπάρχει πλέον», λέει ο Tut Chuol, υπεύθυνος του Pahkor στην κομητεία Fangak, του οποίου ολόκληρο το χωριό εκτοπίστηκε από τις πλημμύρες. «Τώρα δεν υπάρχει φαγητό – τρώμε μόνο νούφαρα. Αν δεν βρεθεί λύση, θα πεθάνουμε», προσθέτει.

Χωρίς πουθενά αλλού να πάνε, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να ζουν σε καταυλισμούς εκτοπισμένων. Η έλλειψη καταφυγίου, ασφαλούς πόσιμου νερού και εγκαταστάσεων υγιεινής στους καταυλισμούς έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση λοιμωδών και υδατογενών ασθενειών και άλλους κινδύνους για την υγεία. Το αποτέλεσμα ήταν μια ανθρωπιστική καταστροφή, για έναν πληθυσμό που ήδη υπομένει πάρα πολλούς από αυτούς.

Αν και η χώρα εισέρχεται στην περίοδο ξηρασίας, δεν φαίνεται αντιστροφή της κατάστασης στον ορίζοντα. Οι καταστροφικές επιπτώσεις της απώλειας καλλιεργειών και ζωικού κεφαλαίου αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση των ποσοστών υποσιτισμού. Και με την πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας να είναι κτηνοτρόφοι, υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος επιδρομών για την ανάκτηση ζώων που χάθηκαν κατά τη διάρκεια των πλημμυρών, οδηγώντας σε εξάρσεις διακοινοτικής βίας.

Παρά τις επείγουσες και αυξανόμενες ανθρωπιστικές ανάγκες στο Νότιο Σουδάν, οι περικοπές της διεθνούς βοήθειας έχουν ως αποτέλεσμα την περιορισμένη ανταπόκριση σε ανθρώπους που έχουν πολύ λίγους πόρους και μικρή ανθεκτικότητα καθώς έχουν βιώσει διαδοχικές και πολλαπλές κακουχίες. Η αντιμετώπιση των καταστροφών από τις πλημμύρες δεν ήταν καθόλου ικανοποιητική. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, οι υπηρεσίες του ΟΗΕ και οι κυβερνήσεις πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να αντιμετωπίσουν το μέγεθος της κρίσης και τη συντριπτική ανάγκη για τροφή, στέγη, ιατρική περίθαλψη και άλλα βασικά είδη πρώτης ανάγκης για τους ανθρώπους που έχουν πληγεί από τις πλημμύρες.