Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στα κέντρα κράτησης μεταναστών και προσφύγων στη Λιβύη

Η Λιβύη παραμένει κατακερματισμένη από τις συγκρούσεις, καθώς συνεχίζονται οι μάχες σε πολλές περιοχές της χώρας. Εξαιτίας της ανασφάλειας, της οικονομικής κατάρρευσης και της κατάλυσης του νόμου και της τάξης, για πολλούς Λίβυους η καθημερινότητα είναι ένας αγώνας. Επιπλέον, η χώρα είναι τόσο προορισμός όσο και σημείο διέλευσης για εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και μετανάστες που φεύγουν από τη χώρα τους για να γλιτώσουν από τις συγκρούσεις, την ακραία φτώχεια ή τις διώξεις.

Μέσα στη Λιβύη, πολλοί μετανάστες δεν μπορούν να γυρίσουν στην πατρίδα τους. Οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο δεν μπορούν να λάβουν προστασία εξαιτίας της απουσίας ικανοποιητικού συστήματος ασύλου, του περιορισμένου ρόλου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και του γεγονότος ότι η Λιβύη δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για τους Πρόσφυγες.

Υφίστανται βία και εκμετάλλευση σε ανησυχητικό βαθμό από τις δυνάμεις ασφαλείας, ένοπλες ομάδες, δίκτυα διακινητών, εγκληματικές συμμορίες και μεμονωμένα άτομα. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στα σκάφη διάσωσης στη Μεσόγειο έχουν ακούσει τις αφηγήσεις και έχουν δει τις πληγές περισσότερων από 50.000 ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων όλο και περισσότερων ασυνόδευτων παιδιών (κάποια μόλις 8 ετών), που πέρασαν από τη Λιβύη και έκαναν το επικίνδυνο ταξίδι στην Ευρώπη.

Όσοι αναχαιτίζονται στη θάλασσα από τη Λιβυκή Ακτοφυλακή ή κρατούνται μέσα στη Λιβύη στέλνονται σε κέντρα κράτησης μεταναστών, που συχνά είναι πρώην εργοστάσια ή αποθήκες. Εκεί παραμένουν σε αυθαίρετη κράτηση για παρατεταμένο χρονικό διάστημα κάτω από ανθυγιεινές και απάνθρωπες συνθήκες. Δεν υπάρχει τρόπος να προσβάλουν τη νομιμότητα της κράτησής τους, ουσιαστικά δεν έχουν επαφή με τον έξω κόσμο, υφίστανται κακομεταχείριση και δεν έχουν πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα.

Πρόσβαση σε φροντίδα υγείας στις δομές κράτησης

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρεμβαίνουν με κινητές μονάδες σε 7 κέντρα κράτησης μεταναστών στην Τρίπολη και τις γύρω περιοχές, τα οποία διαχειρίζεται η Διεύθυνση για την Καταπολέμηση της Παράνομης Μετανάστευσης, γνωστή και ως Υπηρεσία Καταπολέμησης της Παράνομης Μετανάστευσης.

Αφότου ξεκίνησαν τις δραστηριότητές τους τον Ιούλιο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν πραγματοποιήσει 5.579 ιατρικές συνεδρίες, με το ιατρικό προσωπικό να πραγματοποιεί περίπου 500 συνεδρίες την εβδομάδα. Από τις συνεδρίες αυτές, οι 32 αφορούσαν έγκυες γυναίκες σε κράτηση και οι 41 αφορούσαν παιδιά κάτω των 5 ετών, πολλά από τα οποία είχαν γεννηθεί σε ένα κέντρο κράτησης. Ο νεαρότερος ασθενής ήταν μόλις πέντε ωρών.

Σε περίπτωση επείγοντος ιατρικού περιστατικού μέσα σε μια δομή κράτησης, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, με τη σύμφωνη γνώμη της Διεύθυνσης, προσπαθούν να εξασφαλίσουν την παραπομπή σε κάποιο νοσοκομείο. Έως τώρα, 113 επείγοντα ή σύνθετα ιατρικά περιστατικά έχουν παραπεμφθεί σε κάποια δομή υγείας για περαιτέρω περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένων 7 ατόμων με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές. Κάθε παραπομπή είναι πολύπλοκη και χρονοβόρα, καθώς πολλά νοσοκομεία στην Τρίπολη δεν θέλουν να κάνουν εισαγωγή ασθενών από την υποσαχάρια Αφρική.

Σύνδεση των ιατρικών περιστατικών με τις συνθήκες κράτησης

Το ιατρικό προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα παρέχει περίθαλψη για λοιμώξεις του αναπνευστικού, οξεία διάρροια, δερματοπάθειες και ουρολοιμώξεις. Αυτά τα προβλήματα υγείας σχετίζονται κατά κύριο λόγο με τις συνθήκες στα κέντρα κράτησης, οι οποίες δεν πληρούν κανένα εθνικό, περιφερειακό ή διεθνές πρότυπο. Είναι υπερπλήρη σε επικίνδυνο βαθμό, χωρίς φυσικό φως και εξαερισμό. Σε ορισμένες δομές, ο διαθέσιμος χώρος ανά κρατούμενο είναι τόσο περιορισμένος (ξεκινά από μόλις 0,41 τ.μ. ανά άτομο) που οι άνθρωποι δεν μπορούν να τεντωθούν τη νύχτα, με αποτέλεσμα πολλοί να αναφέρουν πόνους στο σώμα.

Οι ποσότητες του φαγητού στα κέντρα κράτησης δεν επαρκούν, με αποτέλεσμα οι κρατούμενοι να είναι πιο επιρρεπείς σε ασθένειες. Αρκετοί κρατούμενοι έχουν χάσει πολύ βάρος, παρουσιάζουν εικόνα απίσχνανσης και εμφανίζουν διατροφικές ελλείψεις εξαιτίας των μικρών μερίδων (περίπου 600-800 θερμίδες την ημέρα) και του μη ισορροπημένου διατροφικού περιεχομένου (συχνά το φαγητό είναι σκέτα μακαρόνια). Μερικές φορές πέντε ή περισσότεροι κρατούμενοι μοιράζονται μία μερίδα φαγητού ή το φαγητό σερβίρεται σε μεγάλα δοχεία για όλους, με αποτέλεσμα οι ασθενέστεροι να μην τρώνε τίποτα.

Τα κρούσματα υποσιτισμού ενηλίκων που βλέπουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αυξάνονται: το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου εντοπίστηκαν 41 άτομα με μέτριο ή σοβαρό υποσιτισμό. Πρόκειται για το 3% περίπου του συνόλου των κρατούμενων στις δομές που επισκέπτονται οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Ο αριθμός των ενηλίκων που υποφέρουν από υποσιτισμό αυτού του βαθμού σε μια χώρα που δεν πλήττεται από ξηρασία ή φυσική καταστροφή είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός.

Οι κρατούμενοι δεν έχουν επαρκή πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και μερικές φορές αναλογεί στον καθένα λιγότερο από 1 λίτρο την ημέρα, με αποτέλεσμα να υποφέρουν από πονοκεφάλους, δυσκοιλιότητα και αφυδάτωση. Η πρόσβαση σε τουαλέτες και λουτρά είναι σημαντικά περιορισμένη και οι εγκαταστάσεις υγιεινής δεν επαρκούν, με αποτέλεσμα πολλά κρούσματα δερματικών παθήσεων και προσβολών από ψείρες, ψώρα και ψύλλους.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν διανείμει κιτ υγιεινής στους κρατούμενους στα κέντρα κράτησης που επισκέπτονται οι ιατρικές ομάδες. Ακόμη, έχουν διανεμηθεί μπιτόνια νερού, κουβάδες και υλικά καθαρισμού σε πολλά κέντρα κράτησης. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου τα αποθέματα τροφίμων εξαντλήθηκαν και η κατάσταση έγινε κρίσιμη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αναγκάστηκαν να φέρουν σακιά με ψωμί και κούτες με επεξεργασμένο τυρί από τις τοπικές αγορές για να φάνε οι κρατούμενοι. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνεχίζουν να απευθύνουν έκκληση προς όλες τις αρμόδιες αρχές να παρέχουν ικανοποιητική ποιότητα και επαρκείς ποσότητες τροφίμων.

Υποστήριξη ψυχικής υγείας

Μια ομάδα ψυχολογικών πρώτων βοηθειών υποστηρίζει τους κρατούμενους που έχουν βιώσει τραυματικά περιστατικά στη θάλασσα. Δόθηκε υποστήριξη σε 29 επιζώντες ενός ναυαγίου στις 27 Οκτωβρίου, στο οποίο πνίγηκαν τουλάχιστον 100 άνθρωποι. Η ομάδα έχει ως στόχο να βελτιώσει την πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και σε ψυχοκοινωνική υποστήριξη όχι μόνο για τους μετανάστες αλλά και για τους Λίβυους στην περιοχή της Τρίπολης.

Η δύσκολη απόφαση της παροχής φροντίδας υγείας σε δομές κράτησης

Η απόφαση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα να εργαστούν σε ένα περιβάλλον όπου κρατούνται άνθρωποι σε συνθήκες χωρίς ανθρώπινη αξιοπρέπεια, χωρίς άμεση προοπτική βελτίωσης της κατάστασής τους και χωρίς να έχουν ιδέα γιατί κρατούνται ή για πόσο καιρό θα κρατούνται δεν ήταν εύκολη.

Ωστόσο, ελπίζουμε ότι με το να είμαστε παρόντες και να παρέχουμε ιατρική φροντίδα, μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια άμεση βελτίωση στις συνθήκες διαβίωσης των κρατούμενων. Κάθε μέρα οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα συνηγορούν για την ανθρώπινη μεταχείριση όσων τελούν υπό κράτηση και τονίζουν τη σπουδαιότητα τού να λαμβάνουν οι κρατούμενοι αρκετό φαγητό και νερό και να έχουν πρόσβαση σε τουαλέτες και λουτρά σε καλή κατάσταση. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα πιέζουν τις αρχές να απελευθερώσουν τις έγκυες γυναίκες, τις γυναίκες με μωρά και μικρά παιδιά, τους κρατούμενους κάτω των 18 ετών και όσους έχουν αναπηρίες ή σοβαρά προβλήματα υγείας.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παραμένουν αντίθετοι στην επ' αόριστον αυθαίρετη κράτηση των μεταναστών, των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στη Λιβύη.