«Οι ευθύνες για όλους εμάς έχουν αυξηθεί...»

από την Ελένη Κάκαλου, γιατρό
Πρόεδρο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Το 2004 υπήρξε μια πολύ σημαντική χρονιά για το ελληνικό τμήμα. Κατά τηδιάρκεια αυτής της χρονιάς δρομολογήθηκαν και υλοποιήθηκαν όλες οιδιαδικασίες που θα επέτρεπαν την επανένταξή του, και τυπικά πια τον Ιανουάριο του 2005, στους κόλπους του Διεθνούς Κινήματος των ΓΧΣ, ως πλήρες μέλος.Τον Απρίλιο πραγματοποιήθηκε και η πρώτη Γενική Συνέλευση, ως το 19οπλέον τμήμα του Διεθνούς Κινήματος. Έκλεισε έτσι ένας κύκλος που είχεανοίξει στα τέλη του 2003, με την απόφαση του Διεθνούς Συμβουλίου τηςοργάνωσης για την επανένταξη του ελληνικού τμήματος.

Ένα όνειρο έχει πλέον εκπληρωθεί. Δεν ήταν ποτέ φιλοδοξία κανενός να δημιουργήσουμε μια μεγάλη ελληνική ΜΚΟ. Τοόνειρο μιας μικρής ομάδας ανθρώπων που ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια ναστήσει τους ΓΧΣ στην Eλλάδα, ήταν η δυνατότητα και της ελληνικήςκοινωνίας να συμμετέχει στο μεγαλύτερο κίνημα παροχής επείγουσαςιατρικής ανθρωπιστικής βοήθειας.

Ένα κίνημα βαθιά πλέονριζωμένο στις συνειδήσεις 19 κοινωνιών που στηρίζουν τις δράσεις του,ως μια έμπρακτη αλληλεγγύη σε όλους αυτούς που χρειάζονται άμεσαιατρική βοήθεια σε πάνω από 80 χώρες στον πλανήτη. Ένα κίνημα πουθέλει και μπορεί να βρίσκεται στο πλευρό των πιο ευάλωτων καιξεχασμένων πληθυσμών. Όσο πιο γρήγορα γίνεται, όσο πιο αποτελεσματικά,όσο πιο ανεξάρτητα. Προσφέροντας την καλύτερη δυνατή ποιότηταυπηρεσιών υγείας, βρισκόμενο πάντα στην πρωτοπορία της ανθρωπιστικήςδράσης, μέσα από το πρίσμα της επείγουσας ιατρικής φροντίδας. Ένακίνημα που δε σταματάει ποτέ να επανεξετάζει τις πολιτικές, τις δράσειςκαι τον τρόπο λειτουργίας του με κριτική ματιά εδώ και 30 χρόνια.Πάντα μέσα από μια άμεσα δημοκρατική προσέγγιση σε όλα τα επίπεδα: τωναποστολών, των κεντρικών δομών και των διεθνών οργάνων του.

Τα χρόνια της απομόνωσης ήταν δύσκολα, παρά την αδιάλειπτη υποστήριξη της ελληνικής κοινωνίας.Η στέρηση της δυνατότητας πρόσβασης στους πόρους και την υλικοτεχνικήυποστήριξη μιας διεθνούς δομής, ήταν το μικρότερο πρόβλημα.Προσπαθήσαμε όλη αυτήν την περίοδο να ακολουθήσουμε παράλληλη πορεία μετο κίνημα και σε ένα βαθμό το καταφέραμε, πράγμα που έκανε και τηδιάθεση για επανένταξη πραγματικότητα. Όμως το σημαντικότερο πουστερήθηκε η οργάνωση στην Eλλάδα και κατ' επέκταση η κοινωνία που μαςστηρίζει, ήταν η συνεχής τροφοδότηση από ένα διεθνές κίνημα ενεργό σε80 χώρες του πλανήτη, στηριζόμενο σε 19 κοινωνίες που σε πραγματικόχρόνο απαντά σε επιχειρησιακές προκλήσεις, ανταλλάσσει προβληματισμούςκαι μαθαίνει από τις επιτυχίες, τα αδιέξοδα και τις εμπειρίες της κάθεαποστολής σε κάθε χώρα.

Και ταυτόχρονα, καταθέτει στιςκοινωνίες που το στηρίζουν όλα αυτά τα μαθήματα πραγματικότητας πουπαίρνει καθημερινά, μοιράζεται τα απαντημένα, αλλά και τα αναπάντηταερωτήματά του. Είναι αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κινήματος τωνΓΧΣ που καθιστούν τον καταστατικό χάρτη της οργάνωσης, όχι ένα κείμενοηλικίας 30 χρόνων, αλλά το ζωντανό κείμενο πραγματοποίησης της δικήςσας αλληλεγγύης. Ένα κείμενο που παραμένει πιστό στις ίδιες αρχές, εδώκαι τόσα χρόνια, σε έναν κόσμο διαρκώς μεταβαλλόμενο. Ένα κείμενο πουγια αυτό το λόγο παραμένει επίκαιρο και διαχρονικό, όπως όλες οιανθρώπινες αξίες. Σήμερα λοιπόν στεκόμαστε μπροστά στην ελληνικήκοινωνία και καταθέτουμε ξανά μπροστά της όλο αυτό το δυναμικό, τιςνέες μας προκλήσεις, μεγαλύτερες ευθύνες και ακόμα πιο μεγάλεςυποχρεώσεις απέναντι στους πληθυσμούς σε κίνδυνο. Γιατί αυτοί οι πληθυσμοί αποτελούν το μοναδικό λόγο της δικής μας ύπαρξης και της δικής σας αλληλεγγύης.

Τοελληνικό τμήμα μπήκε στους κόλπους του Διεθνούς Κινήματος σε μιαιδιαίτερα ευτυχή συγκυρία. Όταν το κίνημα των ΓΧΣ, είχε ήδη περάσειστην εφαρμογή των νέων ιατρικών πολιτικών του που απαντούσαν σε μιασυνεχώς επιδεινούμενη πορεία των δεικτών υγείας των πληθυσμών. Όταν μιατεράστια πανδημία όπως αυτή του AIDS, γονατίζει ολόκληρες κοινωνίες και όταν μια αρχαία ασθένεια όπως η φυματίωση επανακάμπτει δυναμικάστις αρχές του 21ου αιώνα και τα εργαλεία που διαθέτουμε είναι έναδιαγνωστικό τεστ ηλικίας 120 χρόνων και φάρμακα που έκλεισαν περίπου 50χρόνια από την ανακάλυψή τους.

Γιατί απλά το AIDS, ηφυματίωση, η ελονοσία και άλλες ξεχασμένες και άγνωστες σε μαςασθένειες, συμπεριφέρονται όπως πάντα το είχαν συνήθειο τα λοιμώδηνοσήματα: χτυπούν τους φτωχούς, αυτούς που ποτέ δε θα μπουν στη λίστατων πιθανών αγορών του δυτικού ιατροφαρμακευτικού συμπλέγματος. Μιααπό τις πιο κερδοφόρες αγορές παγκοσμίως. Όπου δεν υπάρχουν κέρδη, δενυπάρχουν και φάρμακα. Σ' αυτήν την πραγματικότητα αντιστέκονται οι ΓΧΣτα τελευταία χρόνια, έχοντας πετύχει να αναδείξουν το ζήτημα. Έχονταςσυμβάλλει πρωτοποριακά στο να γίνει πραγματικότητα η δυνατότητα χρήσηςφτηνών αντιγράφων φαρμάκων και αποδεικνύοντας ότι μόνον ο υγιήςανταγωνισμός μπορεί να ρίξει τις τιμές. Τιμές που παραμένουν ωστόσο έξωαπό τις δυνατότητες των χωρών που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτεροπρόβλημα.

Σ' αυτή τη συγκυρία, οι ΓΧΣ απάντησαν με ανάπτυξηακόμη πιο αποτελεσματικών και συντονισμένων δομών, κομμάτι της οποίαςστρατηγικής ήταν και ανάπτυξη των Επιχειρησιακών Κέντρων μεταξύτμημάτων. Ένα μοντέλο που εναρμονίζει δύο διαφορετικές δυναμικές μεεπιτυχία. Την ανάγκη διεύρυνσης της επιχειρησιακής μας βάσης καιβαθύτερης συνείδησης των κοινωνιών που μας στηρίζουν και τη διατήρησητης συντονισμένης δράσης και μαρτυρίας μέσα στο κίνημα.

Στα πλαίσια αυτού του πρωτοποριακού μοντέλου, δημιουργήθηκε τον Ιούνιο το Επιχειρησιακό Κέντρο Βαρκελώνης-Αθήνας,που μοιράζονται το ισπανικό και το ελληνικό τμήμα των ΓΧΣ. Στη διάρκειατης περασμένης χρονιάς υπήρξε η ανάγκη εναρμόνισης διαδικασιών,πολιτικών και δομών μεταξύ των δύο τμημάτων για να γίνει εφικτή ηλειτουργία αυτού του Επιχειρησιακού Κέντρου. Η διαδικασία ξεκίνησεπαράλληλα από τις αρχές του 2004 σε επίπεδο τόσο των κεντρικών δομών,όσο και αποστολών. Η βαρύτητα παρόλα αυτά δόθηκε στην εναρμόνιση σεεπίπεδο αποστολών από όπου και ξεκινούν οι όποιες προτεραιότητες τωνΓΧΣ.

Είχα την τύχη να είμαι κομμάτι αυτής της διαδικασίας ωςαρχηγός αποστολής στην Ζάμπια, από όπου επέστρεψα πριν από 4 μόλιςεβδομάδες. Η Ζάμπια ήταν η πρώτη αποστολή των ΓΧΣ Ελλάδας που ενσωμάτωσε τις πολιτικές, διαδικασίες και εργαλεία του κινήματος μέσα στη χρονιά που πέρασε. Ήταν η πρώτη αποστολή του ελληνικού τμήματος που προχώρησε τον Ιούλιο που μας πέρασε στην παροχή αντιρετροϊκής θεραπείας στην επαρχία Καπίρι Μ' Πόσι. Ακολούθησε στο τέλος της χρονιάς, παρόμοιο πρόγραμμα στο Μαλάουι.

ΣτηνΑιθιοπία το πρόγραμμα αντιμετώπισης της ελονοσίας, ενσωμάτωσε τις νέεςθεραπείες για την ελονοσία και ένα βασικό πακέτο αντιμετώπισης του AIDSπου φτάνει ως την πρόληψη μετάδοσης του ιού από τη μητέρα στο παιδί. Μετην προοπτική της χορήγησης αντιρετροϊκών στο μέλλον ανοιχτή. Τοπρόγραμμα αντιμετώπισης σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων στηνΑρμενία, επεκτάθηκε σε υπηρεσίες πρόληψης και φροντίδας για ασθενείςτου AIDS και ασθενείς με πολυανθεκτική στα αντιβιοτικά φυματίωση. Έναδιογκούμενο ανησυχητικά πρόβλημα παγκοσμίως, που όμως η αιχμή τουδόρατος του βρίσκεται στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ καισταδιακά εξαπλώνεται μέσω της κινητικότητας που η παγκοσμιοποίησηεπιφέρει.

Η αποστολή στην Παλαιστίνη διανύει μια φάσηεπαναξιολόγησης των αναγκών του πληθυσμού καθώς η κατάσταση διαρκώςμεταβάλλεται και έτσι μετατρέπει και τις ανάγκες υγείας. Η αποστολήστην Σερβία, έχοντας επιτύχει τους στόχους της, ολοκληρώθηκε και οιπροσφερόμενες υπηρεσίες θα συνεχιστούν από τοπικές ΜΚΟ και τις αρχέςυγείας. Τα ελληνικά προγράμματα τέλος, τέθηκαν σε νέα βάση. Ηεπανένταξη, έδωσε τη δυνατότητα του ελληνικού τμήματος να επικεντρώσειτις επιχειρησιακές του προτεραιότητες σε πιο ευάλωτους πληθυσμούς σεκοινωνίες με πολύ λιγότερα μέσα. Η στήριξη όμως όλα αυτά τα χρόνια καιη αλληλεγγύη της κοινωνίας μας προς τον μεταναστευτικό πληθυσμό καθώςκαι οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού που είναι το πιο ευάλωτο κομμάτι τηςκοινωνίας μας, δε θα μας επέτρεπαν ποτέ να στρέψουμε την πλάτη μαςαδιάφορα. Για αυτό το λόγο η Γενική Συνέλευση του Ιουνίου ενέκρινε την πρόταση να περάσουν αυτά τα προγράμματα σε μια άλλη ΜΚΟ που μέλλει να ακολουθήσει τη δική της ανεξάρτητη από τους ΓΧΣ πορεία.

Τέλος η συμμετοχή σε επείγοντα, χαρακτηρίστηκε από την επιδημία χολέρας στην Ζάμπια, μηνιγγίτιδας στην Αιθιοπία και τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες και προκλήσεις στην Παλαιστίνη.

Πέρααπό την ενσωμάτωση των πολιτικών του Διεθνούς Κινήματος, η χρονιά του2004 σημαδεύτηκε και από την μεγάλη ποσοτική ανάπτυξη των αποστολών καικατ' επέκταση και του ελληνικού τμήματος. Ο προϋπολογισμός του 2005σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και οι θέσειςεθελοντών στις αποστολές υπερδιπλασιάστηκαν σε πρώτη φάση.

Προκύπτει εμφανώς λοιπόν το συμπέρασμα, ότι οι ανάγκες του ελληνικού τμήματος για υποστήριξη από την ελληνική κοινωνία έχουν αυξηθεί.Τόσο σε πόρους οικονομικούς και ανθρώπινους, όσο και στην διάθεσησυμμετοχής στον προβληματισμό που οφείλουμε να καταθέσουμε στηνκοινωνία μας, όπως αυτός διαμορφώνεται από την επεκτεινόμενη δράση μαςστα πεδία των αποστολών.

Έχουμε περισσότερες ιστορίες ναδιηγηθούμε, περισσότερους προβληματισμούς να μοιραστούμε μαζί σας,περισσότερα ερωτήματα να απαντήσουμε. Οι ευθύνες για όλους εμάς τουςεθελοντές των ΓΧΣ έχουν αυξηθεί. Μαζί και οι ευθύνες τωνυποστηρικτών μας και της ελληνικής κοινωνίας. Στεκόμαστε σήμερα εδώμπροστά σας και ζητάμε να σταθείτε δίπλα μας σ' αυτήν τη νέα περιπέτειαπου αρχίζει για το ελληνικό τμήμα.

Θα μπορούσε να είναι μιαμέρα γιορτής για όλους μας....αν δεν είχαμε τόσους πολλούς ασθενείςστην αίθουσα αναμονής μας και έναν αγώνα δρόμου για να προλάβουμε ναανταποκριθούμε στις ανάγκες και τις ελπίδες τους...

Σας ζητάμε ταπεινά να συνεχίσετε να πορεύεστε μαζί μας στον αγώνα να κρατήσουμε αυτές τις ελπίδες ζωντανές.
Εκ μέρους των ασθενών, του ντόπιου προσωπικού και των εθελοντών μας,

Σας ευχαριστώ θερμά που ακούτε τη φωνή μας.