«Οι άνθρωποι θα εξακολουθούν να πεθαίνουν γιατί ...οι ασθένειες που έχουν δεν αποφέρουν κέρδη»

Εν' όψη της συνάντησης των Υπουργών Υγείας στην Ετήσια Συνέλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στη Γενεύη την επόμενη εβδομάδα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καλούν τις κυβερνήσεις να εξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο δίνονται οι προτεραιότητες και οι χρηματοδοτήσεις για την ιατρική έρευνα και ανάπτυξη και να υποστηρίξουν ένα ψήφισμα που προτείνεται από την Κένυα και τη Βραζιλία για ένα «Παγκόσμιο Πλαίσιο για την Ουσιώδη Έρευνα και Ανάπτυξη για την Υγεία». Παρόλο που έλαβε σημαντική υποστήριξη από πολλές κυβερνήσεις, το ψήφισμα αυτό αντιμετώπισε πολλά προβλήματα εκ μέρους της Γραμματείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Το προτεινόμενο ψήφισμα ενισχύεται από τις αναλύσεις και τις προτάσεις που συμπεριλαμβάνονται σε μία έκθεση της ανεξάρτητης Επιτροπής για την Πνευματική Ιδιοκτησία, την Καινοτομία και τη Δημόσια Υγεία (CIPIH), η οποία δημιουργήθηκε από την Ετήσια Συνέλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2003. Η έκθεση αυτή επιβεβαιώνει ότι το υπάρχον σύστημα που βασίζεται στις πατέντες φαρμάκων για την προώθηση της καινοτομίας, δεν ενισχύει τις προσπάθειες για την απαραίτητη έρευνα με στόχο την αντιμετώπιση των αναγκών εκατομμυρίων ανθρώπων στις αναπτυσσόμενες χώρες.  

Η φυματίωση αποτελεί ένα τέλειο παράδειγμα που αποδεικνύει πόσο αναποτελεσματικό είναι το σύστημα έρευνας. «Παρά τις τεράστιες ανάγκες και τους περίπου 2 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο, είμαστε ακόμα αναγκασμένοι να χρησιμοποιούμε ένα τεστ, που εντοπίζει μόνο τα μισά περιστατικά, και να εφαρμόζουμε μία μακροχρόνια, αργή και ιδιαίτερα αναποτελεσματική θεραπεία», δήλωσε ο Δρ. Τίντο φον Σόεν-Άνγκερερ, Διευθυντής Έρευνας και Ανάπτυξης της «Εκστρατείας για την Πρόσβαση στα Βασικά Φάρμακα» των ΓΧΣ. 

Αυτό συμβαίνει γιατί το σύστημα έρευνας και ανάπτυξης παρέχει περισσότερα κίνητρα για την ανάπτυξη φαρμάκων που έχουν καλές πωλήσεις, παρά για τη δημιουργία φαρμάκων που συμβάλουν στην αντιμετώπιση των δυσεπίλυτων αναγκών υγείας. Συνεπώς, οι φαρμακευτικές εταιρίες αδιαφορούν σε μεγάλο βαθμό για τις ανάγκες των ασθενών στις αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ κατευθύνουν την έρευνά τους προς τις πλούσιες αγορές.

Μία νέα έρευνα των ΓΧΣ αποκαλύπτει ότι μόλις το 1% των φαρμάκων που έχουν κυκλοφορήσει στην αγορά μέσα στις τρεις δεκαετίες, από το 1974 ως το 2004, προορίζονται για την αντιμετώπιση ξεχασμένων ασθενειών όπως το Κάλα Αζάρ, την Ασθένεια του Ύπνου ή τη φυματίωση.       

«Η έκθεση της Επιτροπής για την Πνευματική Ιδιοκτησία, την Καινοτομία και τη Δημόσια Υγεία αποτελεί μία μεγάλη προτροπή για ανάληψη δράσης από τις κυβερνήσεις και τον ΠΟΥ», δήλωσε η Έλεν τ' Χόεν, Διευθύντρια Στρατηγικής και Μαρτυρίας της «Εκστρατείας για την Πρόσβαση στα Βασικά Φάρμακα» των ΓΧΣ. «Ήταν ένας μεγάλος, δύσκολος αγώνας να κερδίσουμε το ενδιαφέρον του ΠΟΥ γι' αυτό το θέμα. Αν αναλογιστεί κανείς τα τεράστια προβλήματα υγείας που υπάρχουν, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο», συμπλήρωσε η Έλεν τ' Χόεν. 

«Οι κυβερνήσεις πρέπει να δεσμευτούν ν' αλλάξουν τους κανόνες του παιχνιδιού, ειδάλλως οι άνθρωποι θα εξακολουθούν να πεθαίνουν γιατί οι ασθένειες που έχουν δεν αποφέρουν κέρδη», δήλωσε ο Δρ. Ρόοουαν Γκίλλις, Πρόεδρος του Διεθνούς Γραφείου των ΓΧΣ, μιλώντας σε μία συνέντευξη τύπου στη Γενεύη. «Αν αυτή η Ετήσια Συνέλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δε δημιουργήσει μία δυνατή πρωτοβουλία, ανοίγοντας το δρόμο για ένα νέο πλαίσιο έρευνας και ανάπτυξης και διασφαλίζοντας τη δημόσια χρηματοδότησή του, ο ΠΟΥ και οι κυβερνήσεις θα έχουν γι' άλλη μια φορά χάσει μία μεγάλη ευκαιρία να αντιμετωπίσουν τις άμεσες ανάγκες υγείας», συμπλήρωσε.   

Παρόλο που η έρευνα και η ανάπτυξη δεν αποτελούν παραδοσιακά δραστηριότητες μίας ιατρικής ανθρωπιστικής οργάνωσης, οι ΓΧΣ δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ασχοληθούν με αυτόν τον τομέα. Αφότου έγινε συν-ιδρύτρια στην «Πρωτοβουλία για τα Φάρμακα για τις Ξεχασμένες Ασθένειες» (DNDi) πριν από τρία χρόνια, η οργάνωση συνεργάζεται τώρα με τη Μονάδα Διαγνωστικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Καίμπριτζ, η οποία αναπτύσσει ένα απλό, οικονομικό και γρήγορο τεστ για το ϊικό φορτίο του HIV για χρήση σε χώρες με λιγοστούς πόρους, με την ονομασία SAMBA (Simple AMplification BAsed nucleic acid test).      

Αυτή τη στιγμή, η δυσκολία διάγνωσης του HIV σε μικρά παιδιά σε χώρες με λιγοστούς πόρους αποτελεί ένα εμπόδιο για τη χορήγηση αντιρετροϊκής θεραπείας. Συνεπώς, είναι άμεσα απαραίτητο ένα απλό οικονομικό τεστ. Αν αναπτυχθεί με επιτυχία, το τεστ SAMBA θα συμβάλει στη διάγνωση του HIV σε νήπια και θα βελτιώσει την παρακολούθηση της θεραπείας των ενηλίκων.

«Στόχος μας είναι να απλοποιήσουμε τις υπάρχουσες μεθόδους έτσι ώστε να είναι εύκολη η διάγνωση στα παιδιά με HIV/AIDS και να εντοπίζεται άμεσα η ϊική αποτυχία, χωρίς την ανάγκη ύπαρξης ειδικών δομών, εξειδικευμένου προσωπικού και ακριβού εξοπλισμού», τόνισε η Έλεν Λη, η ερευνήτρια που ηγείται του προγράμματος στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ.  

«Νιώθουμε την υποχρέωση να υποστηρίξουμε την ανάπτυξη σημαντικών ιατρικών εργαλείων, καθώς η βιομηχανία αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει τις ανάγκες των πιο ευάλωτων, ενώ ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις και ο ΠΟΥ δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη», δήλωσε ο Δρ. Τίντο φον Άνγκερερ. «Αυτό που κάνουμε αποτελεί απλά ένα προσωρινό μέτρο. Ωστόσο, είναι ακριβώς αυτού του είδους η έρευνα και ανάπτυξη που είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθούν σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα με την υποστήριξη ενός παγκόσμιου πλαισίου», συμπλήρωσε.