Είστε εδώ
Αρχική σελίδα / Νέα / Ο εφιάλτης των προσφύγων στα επικίνδυνα νερά της κεντρικής Μεσογείου
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνεχίζουν την παροχή ιατρικής φροντίδας για πρόσφυγες και μετανάστες που διασχίζουν τη Μεσόγειο
Στην κεντρική Μεσόγειο ο εφιάλτης για χιλιάδες πρόσφυγες συνεχίζεται. Το τελευταίο τετράμηνο του 2017, το σκάφος έρευνας και διάσωσης Aquarius, των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και της οργάνωσης SOS MEDITERRANEE, διέσωσε 3.645 ανθρώπους και τους μετέφερε σε ασφαλή λιμάνια στην Ιταλία.
Στη στεριά, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρείχαν ψυχολογικές πρώτες βοήθειες στους επιζήσαντες των τραγικών ναυαγίων, ενώ ακόμη υλοποιούσαν πολλά προγράμματα ψυχικής και σωματικής υγείας στη Σικελία.
Στη Λιβύη, παρείχαν ιατρική βοήθεια σε πρόσφυγες και μετανάστες που κρατούνταν παράνομα σε κέντρα κράτησης τα οποία θεωρητικά διοικούνται από το Υπουργείο Εσωτερικών.
Στην Τρίπολη, η τεράστια αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που κρατούνταν τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο είχε ως αποτέλεσμα τον υπερπληθυσμό και τη δραματική επιδείνωση των συνθηκών στα κέντρα κράτησης της πρωτεύουσας της Λιβύης. Σε ορισμένα κέντρα, έως 2.000 άντρες στοιβάζονταν σε ένα κελί χωρίς χώρο στο πάτωμα για να ξαπλώσουν. Ο υπερπληθυσμός όχι μόνο δεν επέτρεπε κάποιες φορές την είσοδο των ομάδων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στα κελιά και τη διαλογή των ασθενών, αλλά επιπλέον αύξανε την ένταση και τη βία.
Το προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα δεχόταν απειλές, ενώ οι ασθενείς έπεφταν θύματα κακοποίησης. Από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 2017, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα περιέθαλψαν πάνω από 76 άτομα για τραύματα από βιαιοπραγίες, όπως κατάγματα των άκρων, εγκαύματα και τραύματα από σφαίρες.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μπόρεσαν να βοηθήσουν ένα μικρό μόνο ποσοστό όλων όσων χρειάζονταν επείγουσα περίθαλψη, ενώ δεν ήταν δυνατός ο επανέλεγχος των ιατρικών περιστατικών. Παρ' όλα αυτά, περισσότερες από 6.500 ιατρικές συνεδρίες πραγματοποιήθηκαν σε κέντρα κράτησης από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 2017.
Τα περισσότερα προβλήματα υγείας συνδέονταν με τις συνθήκες κράτησης: ο υπερβολικός αριθμός ανθρώπων, ο μικρός αριθμός αποχωρητηρίων και η ανεπαρκής παροχή πόσιμου νερού είχαν ως αποτέλεσμα οξείες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, μυοσκελετικούς πόνους και οξείες διάρροιες. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσπάθησαν να εστιάσουν στα πιο ευάλωτα άτομα, όπως έγκυες, παιδιά κάτω των πέντε ετών και άτομα με προβλήματα υγείας. Λειτούργησε, επίσης, 24ωρη υπηρεσία επείγουσας παραπομπής, χάρη στην οποία περισσότεροι από 150 ασθενείς παραπέμφθηκαν σε νοσοκομείο για περαιτέρω ιατρική περίθαλψη.
Ο αριθμός των κρατουμένων μειώθηκε τον Δεκέμβριο, όταν χιλιάδες άνθρωποι επαναπατρίστηκαν μαζικά στις χώρες προέλευσής τους από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Οι συνθήκες στα κέντρα κράτησης στην Τρίπολη βελτιώθηκαν. Στα κέντρα κράτησης που επισκέπτονται οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, οι ομάδες τώρα έχουν πρόσβαση στα κελιά προκειμένου να προσφέρουν ιατρική φροντίδα σε πρόσφυγες και μετανάστες που παραμένουν σε παράνομη κράτηση. Η πλειοψηφία των προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας που απαιτούν ιατρική βοήθεια εξακολουθούν να συνδέονται άμεσα με τις κακές συνθήκες κράτησης.
Λόγω της εκτεταμένης βίας και έλλειψης ασφάλειας, λίγες διεθνείς οργανώσεις έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν στη Λιβύη. Εκείνες που μπορούν –μεταξύ αυτών και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα– δεν έχουν πλήρη και απρόσκοπτη πρόσβαση σε όλα τα κέντρα κράτησης. Πάρα πολλοί κρατούμενοι έχουν υποστεί ήδη βία και εκμετάλλευση σε ανησυχητικό βαθμό τόσο στη Λιβύη όσο και στη διάρκεια του επώδυνου ταξιδιού από την πατρίδα τους. Κατά συνέπεια, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα επαναλαμβάνουν την έκκλησή τους να δοθεί τέλος στην αυθαίρετη κράτηση των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών στη Λιβύη.
Στην κεντρική Μεσόγειο, ο αριθμός των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών που διασώθηκαν στη θάλασσα και μεταφέρθηκαν ασφαλείς στην Ιταλία έχει μειωθεί από την προηγούμενη χρονιά. Το Aquarius, το σκάφος έρευνας και διάσωσης με το οποίο επιχειρούν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα σε συνεργασία με την οργάνωση SOS MEDITERRANEE, διέσωσε 3.645 άτομα την περίοδο Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2017. Παρατηρείται μείωση συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο το 2016, όταν 5.608 άτομα μεταφέρθηκαν σε ασφαλή λιμάνια στην Ιταλία.
Η μείωση αυτή φαίνεται να οφείλεται στο ότι λιγότερες βάρκες φεύγουν από τη Λιβύη. Οι αιτίες γι' αυτό δεν είναι σαφείς, αλλά μερικοί πιθανοί παράγοντες είναι οι καιρικές συνθήκες και οι πολιτικές εξελίξεις στη Λιβύη. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, τοπικές ένοπλες ομάδες πληρώνονται από την Ιταλία για να αποτρέπουν τις αναχωρήσεις. Ιταλικά πλοία επιχειρούν στα λιβυκά χωρικά ύδατα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής στρατηγικής αποκλεισμού των ακτών της Λιβύης και περιορισμού των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών σε μια χώρα όπου υφίστανται ακραία και εκτεταμένη βία και εκμετάλλευση.
Πάνω στο Aquarius, το ιατρικό προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα περιέθαλπε τους ανθρώπους που είχαν υποστεί βία στη Λιβύη και άκουγε τις αφηγήσεις τους για τη βία και την κακοποίηση που υπέστησαν στα χέρια διακινητών, ενόπλων ομάδων και συμμοριών. Περίπου το 12% των γυναικών που διασώθηκαν ήταν έγκυες και δέχθηκαν τις φροντίδες των μαιών των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Ένα μεγάλο ποσοστό των διασωθέντων είχε σοβαρές λοιμώξεις του δέρματος που απαιτούσαν θεραπεία με αντιβιοτικά, ενώ πολλοί ασθενείς είχαν σοβαρά χημικά εγκαύματα. Καθώς έπεφταν οι θερμοκρασίες, υπήρχαν πολλά περιστατικά υποθερμίας μεταξύ των διασωθέντων.
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι που καταφέρνουν να διαφύγουν από τη Λιβύη αναχαιτίζονται στη θάλασσα, καθώς η λιβυκή ακτοφυλακή, που υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, επιχειρεί σε διεθνή ύδατα. Η ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα πάνω στο Aquarius έχει δει πρόσφυγες και μετανάστες που επέβαιναν σε αναξιόπλοα σκάφη να αναχαιτίζονται από τη λιβυκή ακτοφυλακή σε διεθνή ύδατα, ενώ πολεμικά σκάφη της ΕΕ ήταν παρόντα και παρακολουθούσαν. Στις 31 Οκτωβρίου, στις 24 Νοεμβρίου και στις 8 Δεκεμβρίου, το Aquarius έλαβε την εντολή να μην επέμβει, ενώ εκατοντάδες άνθρωποι επαναπροωθούνταν στη Λιβύη από τη λιβυκή ακτοφυλακή.
Παρόλο που οι αναχαιτίσεις αυτές παρουσιάζονται ως «επιχειρήσεις διάσωσης» από τη λιβυκή ακτοφυλακή και τις χώρες της ΕΕ που συνεργάζονται με αυτήν, η πραγματικότητα είναι ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες δεν επιστρέφονται σε κάποιο ασφαλές λιμάνι. Τα εγκλήματα που διαπράττονται σε βάρος των προσφύγων και των μεταναστών στη Λιβύη είναι ευρέως γνωστά και έχουν προκαλέσει διεθνή κατακραυγή. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει οι μετανάστες και οι πρόσφυγες που επιβαίνουν σε σκάφη που κινδυνεύουν σε διεθνή ύδατα να επιστρέφονται στη Λιβύη, αλλά θα πρέπει να μεταφέρονται σε ασφαλές λιμάνι.
Τον Σεπτέμβριο, το Aquarius έλαβε εντολή να πραγματοποιήσει τρεις διασώσεις σε διεθνή ύδατα υπό τον συντονισμό της λιβυκής ακτοφυλακής. Αυτές οι ιδιαίτερα ασυνήθιστες και χωρίς προηγούμενο εντολές από το Κέντρο Συντονισμού Θαλάσσιων Διασώσεων στη Ρώμη έθεσαν στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα ένα τρομερό δίλημμα. Ευτυχώς, και στις τρεις διασώσεις το Aquarius μπόρεσε να προσφέρει την απαραίτητη βοήθεια και μετέφερε όλους τους ανθρώπους που διέσωσε σε ασφαλές λιμάνι στην Ιταλία. Στην προκειμένη περίπτωση, δεν ήταν δυνατό να εξακριβωθεί ποιος ακριβώς συντόνιζε τις επιχειρήσεις διάσωσης, καθώς πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι η λιβυκή ακτοφυλακή. Δεν ήταν σαφές ποιος ήταν υπεύθυνος στη στεριά και στη θάλασσα, ούτε ποια είναι η ιεραρχία. Καθώς έχουν σημειωθεί πολλά βίαια περιστατικά τους τελευταίους μήνες μεταξύ της λιβυκής ακτοφυλακής και των λιγοστών ανθρωπιστικών οργανώσεων που εξακολουθούν να διεξάγουν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο, η ασφάλεια της ομάδας μας ήταν ύψιστης σημασίας στη διάρκεια των συμβάντων αυτών.
Είναι άγνωστο τι επιφυλάσσει το μέλλον για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που επιλέγουν την οδό της κεντρικής Μεσογείου, καθώς όμως η Λιβύη παραμένει κατακερματισμένη και μαστίζεται από εκτεταμένη βία και έλλειψη ασφάλειας, χωρίς ενιαία κυβέρνηση αλλά με ένα πλήθος ένοπλων ομάδων και με συγκρούσεις σε πολλές περιοχές της χώρας, το μαρτύριό τους δεν φαίνεται ότι θα τελειώσει σύντομα.
Σημείωση:
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζονται στη Λιβύη από το 2011. Η οργάνωση παρέχει ιατρικές συνεδρίες και παραπομπές σε πρόσφυγες και μετανάστες που κρατούνται σε κέντρα κράτησης, τα οποία θεωρητικά διοικούνται από το Υπουργείο Εσωτερικών, στην Τρίπολη, την Χομς και τη Μισράτα και σε συνεργασία με μια τοπική οργάνωση, σε όσους επέζησαν και κατάφεραν να δραπετεύσουν από άτυπα κέντρα κράτησης στην περιοχή του Μπανι Ουαλίντ. Ακόμη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λειτουργούν μια κλινική βασικής φροντίδας υγείας στη Μισράτα και υποστηρίζουν δραστηριότητες για την υγεία γυναικών και παιδιών στη Βεγγάζη.
