Μεξικό: Παρέχοντας φροντίδας ψυχικής υγείας σε παιδιά κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής

Δεν είναι μόνο οι ενήλικες που κινδυνεύουν, κάνοντας αυτό το επικίνδυνο ταξίδι. Παιδιά όλων των ηλικιών αναγκάζονται επίσης να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους αναζητώντας ασφάλεια ή μια καλύτερη ζωή. Ορισμένα ταξιδεύουν με τις οικογένειές τους – συχνά έχοντας φύγει από το σπίτι χωρίς πολλές εξηγήσεις – άλλα ταξιδεύουν μόνα τους. Όλα αντιμετωπίζουν ένα αβέβαιο μέλλον.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν φροντίδα ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους που μετακινούνται κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής στην Ονδούρα, τη Γουατεμάλα και το Μεξικό. Πολλοί από αυτούς αναφέρουν ότι βιώνουν ή είναι μάρτυρες βίας, διακρίσεων και τραυμάτων. Η κακή σωματική και ψυχική υγεία είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για τα παιδιά και τους εφήβους, καθώς μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξή τους και τη γενική ευημερία τους.

«Φοβάμαι, δεν μου αρέσει να είμαι σε ένα μέρος όπως αυτό επειδή τον αδελφό μου, τη μαμά μου και εμένα μας απήγαγαν για τρεις μήνες», δήλωσε ο 8χρονος Pedro* κατά τη διάρκεια μίας δράσης που διοργανώθηκε από την ομάδα προαγωγής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Πώς αντιλαμβάνονται τα παιδιά τη μετανάστευση;

Γενικά, τα παιδιά δεν λαμβάνουν καμία εξήγηση για τα γεγονότα που τους συνέβησαν πριν φύγουν από το σπίτι ή κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής διαδρομής. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι επειδή είναι μικρά, δεν καταλαβαίνουν ότι κάτι κακό έχει συμβεί, και ως εκ τούτου θεωρούν πως δεν χρειάζονται κάποια εξήγηση. Και επειδή δεν έχουν τα απαραίτητα εργαλεία για να κατανοήσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματα που αισθάνονται, εκφράζουν αυτά τα συναισθήματα μέσω της συμπεριφοράς τους.

«Πολλές φορές, όταν τα παιδιά είναι μαζί μου, παρουσιάζουν κάποιες κακές συμπεριφορές που σχετίζονται με τις εμπειρίες τους», δήλωσε η Esther Huerta, κοινοτική σύμβουλος στο Κέντρο Ολοκληρωμένης Φροντίδας στο ΜεξικόCity. «Για παράδειγμα, γίνονται βίαια. Όχι επειδή θέλουν να [βλάψουν] τους άλλους, αλλά επειδή αυτό γνωρίζουν και δεν ξέρουν άλλο τρόπο να αλληλεπιδρούν».

Το προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα χρησιμοποιεί θεραπεία παιχνιδιού και ψυχαγωγικές δραστηριότητες για να βοηθήσει τα παιδιά να ονομάσουν τα συναισθήματά τους, να μιλήσουν γι 'αυτά, να τα ανακατευθύνουν και να τα διαχειριστούν. Αυτές οι τεχνικές βοηθούν επίσης τις ομάδες μας να κατανοήσουν τη συναισθηματική κατάσταση ενός παιδιού, έτσι ώστε να μπορούν στη συνέχεια να παρέχουν την κατάλληλη ψυχολογική φροντίδα.

Μία από τις δραστηριότητες ονομάζεται «Πώς είναι η καρδιά σου;». Εκεί τα παιδιά δίνουν όνομα στα συναισθήματά τους, ζωγραφίζουν μια καρδιά και την χρωματίζουν ανάλογα με το πώς έχουν αισθανθεί εκείνη την εβδομάδα ή εκείνη την ημέρα.  «Τα συναισθήματα που είναι γενικά κυρίαρχα είναι: θυμός επειδή έχουν κουραστεί να περιμένουν, θλίψη γιατί είναι μακριά από τη χώρα τους και φόβο επειδή δεν γνωρίζουν τι θα τους συμβεί», δήλωσε ο Lourdes Ceballos, επικεφαλής της ομάδας προαγωγής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ο οποίος εργάζεται στο πρόγραμμά μας στη Reynosa, στο βόρειο Μεξικό κατά μήκος των αμερικανικών  συνόρων.

Μια άλλη τεχνική που χρησιμοποιείται για να ανακατευθύνει το συναισθηματικό φορτίο που φέρουν τα παιδιά είναι με τις κούκλες ανησυχίας, μια παράδοση των Μάγια από τη Γουατεμάλα. Τα παιδιά καλούνται να πουν στις κούκλες για τους φόβους και τις ανησυχίες τους, οι οποίες στη συνέχεια απορροφώνται από τις κούκλες κατά τη διάρκεια της νύχτας. Την επόμενη μέρα όλες οι ανησυχίες των παιδιών θα έχουν εξαφανιστεί.

Συνήθως, οι ανησυχίες των παιδιών σχετίζονται με τις ευθύνες τους: Αισθάνονται την ευθύνη να φροντίζουν τους συγγενείς τους, ανησυχούν για το μέλλον ή βιώνουν θλίψη.

Παρά την κατάσταση που αντιμετωπίζουν, αυτά τα παιδιά συνεχίζουν να αναζητούν τρόπους προσαρμογής. «Πολλά από τα παιδιά έχουν δημιουργήσει ισχυρά δίκτυα υποστήριξης, φροντίζουν και διδάσκουν ο ένας τον άλλον», δήλωσε ο Cheballos. «Επιπλέον, λόγω των οικονομικών περιορισμών που αντιμετωπίζουν, έχουν μάθει να δημιουργούν έσοδα από αυτό που έχουν. Για παράδειγμα, αν τους διδάξουμε πώς να φτιάχνουν βραχιόλια, μαθαίνουν, βελτιώνουν και τα πωλούν. Ξέρουν ότι με αυτό το εισόδημα θα έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν κάποιο γλυκό ή να βοηθήσουν τους γονείς τους.

Έχουν επίσης την ελπίδα ότι μια μέρα θα φτάσουν σε ένα «καλύτερο μέρος», όπου θα μπορούν να σπουδάσουν, να έχουν ένα ασφαλές σπίτι και να δουν τους συγγενείς τους ευτυχισμένους και ανέμελους.  «Συχνά λένε, "Όταν πηγαίνω στις ΗΠΑ", ή "την ημέρα που μας καλούν», δήλωσε ο Ceballos. «Υποθέτω ότι αυτό τους βοηθά [να έχουν ελπίδα]. Δεν υπάρχει σχέδιο Β στο μυαλό τους.»

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν ιατρική και ψυχολογική φροντίδα, ψυχοκοινωνική συμβουλευτική και δράσεις προαγωγής υγείας σε διάφορες περιοχές κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής στην Κεντρική Αμερική και το Μεξικό — στις περιοχές Trojes και Choluteca στην Ονδούρα, στις περιοχές San Marcos και Huehuetenango στη Γουατεμάλα, και tapachula, Tenosique, Salto de Agua, Palenque, Coatzacoalcos, Ciudad de Mexico, Ciudad Acuña, Nuevo Laredo, Piedras nes, Reynosa και Matamoros στο Μεξικό.