Κλιματική αλλαγή: Έξαρση κρουσμάτων ελονοσίας και δυσπρόσιτη υγειονομική περίθαλψη

Η Μαδαγασκάρη είναι μία από τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την ελονοσία. Σύμφωνα με το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας, ο αριθμός κρουσμάτων ελονοσίας το 2023 ξεπέρασε το εθνικό όριο επιδημίας: καταγράφηκαν 2,8 εκατομμύρια κρούσματα και 400 θάνατοι, έναντι 1,7 εκατομμυρίων το 2022.

Στην περιοχή Ikongo, όπου οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν υγειονομική και διατροφική φροντίδα, οι άνθρωποι παλεύουν με μια διπλή κρίση ελονοσίας και υποσιτισμού, η οποία επιδεινώνεται από τις γεωγραφικές προκλήσεις. Τα παιδιά κάτω των πέντε ετών κινδυνεύουν ιδιαίτερα από επιπλοκές. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης των Ηνωμένων Πολιτειών (USAID), η ελονοσία προσβάλλει περίπου το 7,5% των παιδιών κάτω των πέντε ετών στη χώρα.

Δρόμοι σχεδόν ανύπαρκτοι

Η περίοδος έξαρσης της ελονοσίας συμπίπτει με την περίοδο των κυκλώνων και των βροχών, από τον Οκτώβριο έως τον Μάιο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η πρόσβαση των ανθρώπων στα κέντρα υγείας γίνεται εξαιρετικά δύσκολη, θέτοντας τη ζωή των υποσιτισμένων παιδιών σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο. Ο Dr. Nantenaina, γιατρός στο Κέντρο Εντατικής Θεραπευτικής Σίτισης (ITFC) που διαχειρίζονται οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, εξηγεί: «Όταν η βροχή είναι δυνατή, η παροχή φροντίδας στα παιδιά γίνεται δύσκολη. Οι δρόμοι πλημμυρίζουν, γίνονται λασπώδεις και δύσβατοι. Είναι δύσκολη η μετακίνηση τόσο για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας όσο και για τους ασθενείς, γεγονός που καθιστά δύσκολη την πρόσβαση των ασθενών στα κέντρα υγείας ή την επιστροφή τους πίσω στο σπίτι».

Σε δυσπρόσιτες περιοχές όπως το Ikongo, η απόσταση μεταξύ των νοικοκυριών και των εγκαταστάσεων υγειονομικής περίθαλψης είναι σημαντική. Η Soanary, μητέρα ενός 4χρονου αγοριού που πάσχει από υποσιτισμό και ελονοσία, περιγράφει το ταξίδι της: «Αφού είδα την κατάσταση του γιου μου να επιδεινώνεται, αποφάσισα να πάω στο πλησιέστερο κέντρο υγείας. Για να φτάσω εδώ, έπρεπε να περπατήσω για τέσσερις ώρες και να διασχίσω ένα ποτάμι με τα πόδια, κουβαλώντας τον γιο μου στην πλάτη μου».

Η Soanary δεν είναι η μόνη που αντιμετωπίζει αυτή την κατάσταση. Η έλλειψη μεταφορικών μέσων και η κακή κατάσταση των δρόμων δυσχεραίνουν την πρόσβαση των κοινοτήτων στα κέντρα υγείας, ιδίως κατά την περίοδο των βροχών και των κυκλώνων. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι αναζητούν ιατρική περίθαλψη μόνο όταν η υγεία τους έχει επιδεινωθεί και η κατάσταση είναι κρίσιμη.

Η κλιματική αλλαγή στην καρδιά της κρίσης

Η Μαδαγασκάρη είναι μία από τις χώρες που απειλούνται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. Η χώρα έχει πληγεί σοβαρά από ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία δυσχεραίνουν την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υγείας και υπονομεύουν τη συνολική κατάσταση της υγείας και την επισιτιστική ασφάλεια. Η κατάσταση αυτή έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ελονοσίας και του υποσιτισμού.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα ποσοστά των κρουσμάτων ελονοσίας και των θανάτων λόγω αυτής της νόσου αυξήθηκαν κατά 25% έως 55% μεταξύ 2015 και 2022. Επιπλέον, η Παγκόσμια Έκθεση για την Ελονοσία του 2023 υπογραμμίζει ότι τα ποσοστά αυτά αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 100% μεταξύ 2000 και 2022.

Οι αλλαγές στη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις, καθώς και οι σημαντικοί καύσωνες και οι πλημμύρες, μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά και την επιβίωση του κουνουπιού Anopheles, οδηγώντας σε αυξημένη μετάδοση της νόσου εντός των κοινοτήτων. Στην περιοχή Ikongo, η οποία ήδη βιώνει ένα υγρό τροπικό κλίμα, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ιδιαίτερα σοβαρές. Οι άνθρωποι είναι αποκομμένοι από την υγειονομική περίθαλψη, γεγονός που επιδεινώνει μια ήδη προβληματική διατροφική κατάσταση.