«Κανένας άνθρωπος δεν θα έπρεπε να ζει έτσι»: H καθημερινότητα εκατοντάδων μεταναστών και αιτούντων άσυλο εγκλωβισμένων στη Βοσνία

Τα ρούχα του Χάαν είναι βρώμικα, δεν φοράει μπουφάν και τα παπούτσια του, που δεν έχουν κορδόνια, είναι καλυμμένα με λάσπη. 

«Πριν από δύο εβδομάδες προσπαθούσα να περάσω τα σύνορα και να μπω στην Κροατία» λέει ο Χάαν. «Όμως η κροατική αστυνομία με έπιασε μαζί με όλη την ομάδα. Μας χτύπησαν, μας πήραν τα μπουφάν, τα σακίδια, τα τηλέφωνα, τα χρήματα και τα παπούτσια μας. Ύστερα μας έστειλαν πίσω στο Βέλικα Κλαντούσα στη Βοσνία. Στην ομάδα μου υπήρχαν και παιδιά μόλις 12 ετών. Οι αστυνομικοί τα χτύπησαν και αυτά. Αυτό συμβαίνει πάντα.» 

Ο Χάαν είναι ένας από τους 20.000 ανθρώπους που έφτασαν φέτος στη Βοσνία με την ελπίδα να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τον βορρά. Καθώς τα μέτρα ασφαλείας κατά μήκος των βαλκανικών συνόρων γίνονται όλο και αυστηρότερα, χιλιάδες άνθρωποι εξακολουθούν να αναζητούν εναλλακτικές διαδρομές στην προσπάθειά τους να βρουν προστασία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, σε συνδυασμό με τις αναφερόμενες βίαιες απωθήσεις από την Κροατία, έχουν μετατρέψει τη Βοσνία σε έναν από τους πιο σκληρούς τόπους συγκέντρωσης μεταναστών στην Ευρώπη.

Τη νύχτα, με τη θερμοκρασία να πέφτει σχεδόν στο μηδέν, περίπου 4.000 άνθρωποι προσπαθούν να κοιμηθούν σε εγκαταλελειμμένα κτίρια και αυτοσχέδια καταλύματα γύρω από τις παραμεθόριες πόλεις Μπίχατς και Βέλικα Κλαντούσα ή σε σκηνές στον καταυλισμό του Βούτσιακ. Αυτός ο καταυλισμός υποτίθεται ότι θα ήταν μια προσωρινή λύση των τοπικών αρχών σε μια προσπάθεια να δοθεί στέγη σε όσους έχουν μείνει εκτός των επίσημων καταυλισμών. Όμως ο καταυλισμός αυτός δεν ανταποκρίνεται στις ανθρωπιστικές προδιαγραφές. Επιπλέον, βρίσκεται σε μια περιοχή με νάρκες, όπου το έδαφος είναι μολυσμένο με μεθάνιο, ένα πολύ εύφλεκτο αέριο. Παρ' όλα αυτά τα σημαντικά μειονεκτήματα, οι αρχές ανακοίνωσαν στις 13 Δεκεμβρίου ότι ο καταυλισμός θα παραμείνει ως έχει στη διάρκεια του χειμώνα και θα χρησιμοποιηθεί για τη στέγαση των νεοαφιχθέντων. 

«Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη εδώ. Δεν είχε χρειαστεί ποτέ ως τώρα να κοιμηθώ σε σκηνή» λέει ο Μουχαλίλ* από το Πακιστάν. «Το βράδυ το κρύο περνάει μέσα στη σκηνή, κι όταν βρέχει το νερό μπαίνει μέσα. Το φαγητό είναι πολύ κακό, οι τουαλέτες είναι τόσο βρώμικες που δεν μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε  και το νερό στα ντους είναι παγωμένο.» Ο Μουχαλίλ μένει στο Βούτσιακ με τον 16χρονο αδελφό του τους τελευταίους δύο μήνες. Ενώ μιλάει, οι σύντροφοί του ψήνουν πίτες στη φωτιά που έχουν ανάψει μέσα στη σκηνή που μοιράζονται όλοι μαζί.

«Ο καταυλισμός του Βούτσιακ είναι ένα επικίνδυνο και απάνθρωπο μέρος. Κανένας άνθρωπος δεν θα έπρεπε να ζει έτσι» λέει η Νιχάλ Οσμάν, αναπληρώτρια συντονίστρια πεδίου των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Οι άνθρωποι φτάνουν στην κλινική μας από το Βούτσιακ με σαγιονάρες, χωρίς κάλτσες ή μπουφάν, ενώ πολλοί έχουν λοιμώξεις του αναπνευστικού και δερματοπάθειες εξαιτίας των άθλιων συνθηκών διαβίωσης. Είναι πολύ θλιβερό να βλέπεις και να περιθάλπεις αυτούς τους ανθρώπους, γνωρίζοντας ότι στη συνέχεια θα επιστρέψουν σε μια σκηνή και θα κοιμηθούν στο πάτωμα. Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι ο καταυλισμός αυτός θα συνεχίσει να λειτουργεί. Θα έπρεπε να έχει κλείσει ήδη.» 

Από τον Αύγουστο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας της Βοσνίας, άρχισαν ξανά τη λειτουργία των ιατρικών προγραμμάτων τους σε δύο σημεία σε αυτή την περιοχή της Βοσνίας για να καλύψουν τις ανάγκες υγείας των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο που μένουν εκτός των επίσημων κέντρων, με έμφαση στα θύματα βίας και σεξουαλικής βίας. Από τότε, οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν πραγματοποιήσει περίπου 1.200 συνεδρίες για ανθρώπους που διαφορετικά δεν θα είχαν ιατρική φροντίδα. Πολλοί από τους ασθενείς των Γιατρών Χωρίς Σύνορα είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι.

«Όσοι δεν είναι εγγεγραμμένοι σε επίσημους καταυλισμούς δεν έχουν πρόσβαση σε κανενός είδους υπηρεσίες και είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στον κίνδυνο της βίας» λέει η Οσμάν. «Η παρέμβασή μας έχει σχεδιαστεί με γνώμονα αυτή την ομάδα, που έχει τις μεγαλύτερες ανάγκες. Αν οι αρχές δεν προσφέρουν σε αυτούς τους ανθρώπους ασφαλή στέγη που να είναι κατάλληλη για τον χειμώνα και επαρκείς υπηρεσίες, φοβόμαστε ότι είναι απλώς θέμα χρόνου να δούμε ανθρώπους να πεθαίνουν.»

* Τα ονόματα δεν είναι τα πραγματικά.