Η Συρία που άφησα πίσω μου: Κουβαλώντας τα σημάδια του πολέμου

Ο Aχμέντ Μπεϊντούν δείχνει το ιατρικό πιστοποιητικό ενώ ο γιος του παίζει δίπλα του, στο πάτωμα. Ο Αχμέντ έχασε το αριστερό του πόδι κατά τη διάρκεια μιας εναέριας επιδρομής στο Χαλέπι, και αυτό το πιστοποιητικό, που αποδεικνύει τη σοβαρότητα των τραυμάτων του, ήταν αυτό που του επέτρεψε να διασχίσει τα σύνορα Συρίας-Τουρκίας. Έφτασε μαζί με την οικογένειά του στην τουρκική πόλη Κιλίς με λίγα χρήματα και χωρίς να έχει κάπου να μείνει. Όταν ένας ντόπιος άκουσε για τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρισκόταν, προσέφερε το γκαράζ του ως προσωρινό κατάλυμα.

Η εναέρια επιδρομή στο Χαλέπι, την κύρια πόλη στη βόρεια Συρία, άλλαξε τη ζωή του Αχμέντ. «Έριξαν τρεις πυραύλους», θυμάται. «Τα ξαδέρφια μου, με μετέφεραν πρώτα στο κεντρικό νοσοκομείο του Χαλεπίου, αλλά ήταν ασφυκτικά γεμάτο, και φοβούμουν να πάω σε δημόσιο νοσοκομείο, επειδή κατάγομαι από ένα χωριό που είναι υπό τον έλεγχο των ανταρτών. Τελικά, μεταφέρθηκα σε ένα ιδιωτικό νοσοκομείο όπου ακρωτηρίασαν το αριστερό μου πόδι».
Μετά τη χειρουργική επέμβαση, ο Αχμέντ έπεισε την πολυμελή οικογένειά του να φύγει από τη Συρία για το Κιλίς, την πόλη που αποτελεί την πρώτη στάση για πολλούς πρόσφυγες που κατευθύνονται προς το βορρά.

Το γκαράζ έχει γεμίσει με χαλιά, κουβέρτες και πιάτα. Τα ρούχα κρέμονται από ένα σχοινί που χωρίζει το σαλόνι από την αυτοσχέδια κουζίνα με τη φορητή σόμπα και τα πλαστικά δοχεία. Ο Αχμέντ ελπίζει να βρεθεί σε έναν προσφυγικό καταυλισμό, αλλά μέχρι στιγμής αυτό το σκοτεινό γκαράζ είναι το μοναδικό μέρος που κατάφερε να βρει. Ο Αχμέντ και η οικογένειά του μοιράζονται το γκαράζ με τα δυο ξαδέλφια του, τις συζύγους και τα παιδιά τους-16 συνολικά άνθρωποι που συνωστίζονται σε 50 μόνο τετραγωνικά μέτρα.

Περισσότεροι από 380.000 Σύροι έχουν αναζητήσει καταφύγιο στην Τουρκία. Η πλειοψηφία-κάπου 350.000-είναι εγγεγραμμένοι, γεγονός που τους δίνει το δικαίωμα να ζουν στους προσφυγικούς καταυλισμούς που λειτουργούν υπό την επίβλεψη του Τουρκικού Ερυθρού Σταυρού. Οι υπόλοιποι 30.000 είτε περιμένουν να εγγραφούν είτε αποφάσισαν να μην εγγραφούν ώστε να είναι ελεύθεροι να μετακινηθούν σε άλλες περιοχές της Τουρκίας.

«Πολλοί διασχίζουν τα σύνορα χωρίς να έχουν τα απαραίτητα έγγραφα», λέει η νοσηλεύτρια των MSF Άλισον Κριάντο-Περέζ. «Έρχονται εδώ με λίγα χρήματα. Είναι δύσκολο να βρουν ένα μέρος για να ζήσουν, αν δεν είναι ήδη σε κάποιο καταυλισμό». Η Άλισον εργάζεται σε μια κλινική που λειτουργούν οι MSF στο Κιλίς όπου οι περισσότεροι ασθενείς είναι πρόσφυγες που δεν ζουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς. «Η ιατρική περίθαλψη είναι επιτακτική ανάγκη», σημειώνει.

Πολλοί από τους ασθενείς στην κλινική πέρασαν στην Τουρκία χωρίς πιστοποιητικά επειδή το διαβατήριό τους έχει λήξει ή έχει χαθεί μέσα στο χάος των συγκρούσεων.

«Είναι πολύ επικίνδυνο», λέει ένα νεαρός Σύρος, που έχει αρκετές φορές διασχίσει τους ελαιώνες που κατακλύζουν τα σύνορα. «Υπάρχει κίνδυνος να σε πυροβολήσουν».

Όποια και αν είναι η οικονομική κατάσταση, όπου και αν ζουν, όλοι οι πρόσφυγες στην Τουρκία έχουν δει τη ζωή τους να καταρρέει και είναι αντιμέτωποι με ένα αβέβαιο μέλλον.
«Η επιχείρησή μου πήγαινε καλά», λέει ένας Σύρος, καθώς θυμάται την έκθεση επίπλων που είχε και τα ταξίδια που έκανε στην Κωνσταντινούπολη και την Αθήνα ψάχνοντας έμπνευση για το σχεδιασμό μινι μπαρ και για εσωτερική διακόσμηση. Τώρα ο εκθεσιακός αυτός χώρος είναι ερείπια, καταστράφηκε από τανκ, και ο ίδιος έχει μείνει άνεργος. «Νοσταλγώ τη ζωή πριν τον πόλεμο», λέει αναστενάζοντας.

Τα προβλήματα των Σύρων προσφύγων δεν τελειώνουν μόλις περάσουν τα τουρκικά σύνορα. Μάλιστα, τότε είναι που αρχίζει η επίπονη διαδικασία της συναισθηματικής ανάκαμψης. Για τους βαριά τραυματίες ή εκείνους που άφησαν συγγενικά τους πρόσωπα πίσω στη Συρία, η διαδικασία είναι ιδιαιτέρως δύσκολη.

Οι περισσότεροι πρόσφυγες είναι γυναίκες και παιδιά, γεγονός που δείχνει ότι πολλές οικογένειες έχουν χωριστεί εξαιτίας του πολέμου.

Η ψυχολογική φροντίδα είναι σημαντικό κομμάτι στη διαδικασία της ανάκαμψης. Η Σόνια Μουνίρ, υπεύθυνη των δραστηριοτήτων ψυχικής υγείας στο Κιλίς, ηγείται μιας ομάδας ψυχολόγων που έχουν στόχο να βοηθήσουν Σύρους πρόσφυγες να αντιμετωπίσουν την παρούσα κρίση και να κοιτάξουν το μέλλον. «Ο κύριος στόχος μας είναι να τους βοηθήσουμε να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση», λέει η Σόνια. «Να τους δώσουμε τη δυνατότητα να ζήσουν, να διατηρήσουν ζωντανές τις ελπίδες τους, κάποιες ιδέες και κάποια όνειρά τους».

Για τον Αχμέντ, το μέλλον είναι μπροστά. Σύντομα θα φύγει από το γκαράζ και θα πάει να ζήσει σε έναν προσφυγικό καταυλισμό στην Τουρκία κάτω από αξιοπρεπείς συνθήκες, αλλά οι πατερίτσες του, που ακουμπούν στον τοίχο, είναι μια υπενθύμιση ότι πρέπει να συμβιβαστεί με την ιδέα των εναέριων επιδρομών στο Χαλέπι και με ένα πολύ δύσκολο μέλλον. Όταν τον ρώτησαν τι ελπίζει για το μέλλον, δυσκολεύτηκε να απαντήσει αμέσως. Λίγο έπειτα είπε, «Θέλω ένα νέο πόδι. Έχασα το πόδι μου και δεν μπορώ να εργαστώ. Συνήθιζα να παίζω με το γιο μου, αλλά δεν μπορώ να το κάνω πια».