Η αόρατη κρίση ψυχικής υγείας που μαστίζει τη Δυτική Όχθη

Η Ραχάφ είναι 14 ετών και τα τελευταία τρία χρόνια, μετά τη σύλληψη και κράτηση που πατέρα και των τριών αδελφών της έχει σοβαρά ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως αϋπνία και τρέμουλο στα χέρια. «Ενώ κοιμόμασταν, ξυπνήσαμε και τους είδαμε να στέκονται από πάνω μας» λέει αναφερόμενη στους Ισραηλινούς στρατιώτες, οι οποίοι εισβάλλουν τακτικά στο σπίτι της οικογένειας. «Σε έναν μήνα, εισέβαλαν στο σπίτι δύο φορές.»

Η Ραχάφ έφτασε στα όριά της όταν συνέλαβαν τον τέταρτο αδελφό της, τον Χαμζέχ, ενώ ήταν στη δουλειά του. «Ποτέ δεν πίστευα ότι θα έπαιρναν τον Χαμζέχ» λέει. «Όταν τον συνέλαβαν, ήταν στη δουλειά στο βενζινάδικο. Η σύλληψη έχει καταγραφεί σε βίντεο, και τους είδαμε να τον χτυπάνε. Δεν ξέραμε τίποτα γι' αυτόν μέχρι που τον έφεραν στο σπίτι μετά από 60 μέρες.»

Η ιστορία της Ραχάφ είναι γνώριμη. Οι Παλαιστίνιοι στη Δυτική Όχθη, και ιδίως στη Χεβρώνα, βιώνουν παρόμοιες εμπειρίες καθημερινά. Κάποιοι δέχονται επιθέσεις από τους εποίκους που θέλουν να κατοχυρώσουν την ιδιοκτησία της γης, ενώ άλλοι μαθαίνουν ότι το σπίτι τους θα κατεδαφιστεί. Κάποιοι βλέπουν το σπίτι τους να γκρεμίζεται, ενώ άλλοι ξεκινούν δικαστικούς αγώνες που μπορούν να κρατήσουν χρόνια. Όλες αυτές οι εμπειρίες δημιουργούν ένα περιβάλλον διαρκούς αστάθειας, άγχους και στρες, το οποίο έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία.

Η Ράγντα, μητέρα έξι παιδιών, γνωρίζει καλά αυτό το ψυχικό κόστος. Τα τελευταία 11 χρόνια αγωνίζεται ενάντια σε μια διαταγή κατεδάφισης για το σπίτι που μένει με δύο από τα παιδιά της και τελικά ζήτησε ψυχολογική βοήθεια από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα το 2014. Ήταν τότε που ο 12χρονος γιος της συνελήφθη από τον ισραηλινό στρατό και φυλακίστηκε για 6 μήνες. Ξεσπά σε κλάματα καθώς αφηγείται το επεισόδιο αυτό, περιγράφοντας τον αντίκτυπο που είχε στην ίδια και τα παιδιά της.

«Κανονικά δεν δείχνω τη στενοχώρια μου, όμως εξαιτίας όλων αυτών που πέρασα άρχισα να κλαίω μπροστά τους. Δεν ήμουν έτσι πριν. Όταν έφτασα σε αυτό το σημείο, κατάλαβα ότι κατέρρεα. Δεν είμαι βίαιος άνθρωπος που χτυπάει τα παιδιά του, έτσι άρχισα να σπάω πιάτα και ποτήρια. Ένιωθα ότι εκτονώνω τον θυμό μου σπάζοντας αυτά τα πράγματα, αντί να κάνω κακό στα παιδιά μου ή στον εαυτό μου.»

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας που εμφανίζονται εξαιτίας τραυματικών γεγονότων όπως αυτά που έζησε η Ράγντα μπορούν να οδηγήσουν σε ένα παρατεταμένο αίσθημα δυσφορίας το οποίο, με τη σειρά του, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της οικογένειας ή της κοινότητας. Στη Χεβρώνα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζονται για την αντιμετώπιση των χειρότερων επιπτώσεων των προβλημάτων ψυχικής υγείας που συνδέονται με την κατοχή, προσφέροντας δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη με εκπαιδευμένους εργαζόμενους ψυχικής υγείας σε όσους παρουσιάζουν συμπτώματα, όπως εφιάλτες ή τρέμουλο.

Ο Αμπού Φιράς είναι ένας από τους ψυχοκοινωνικούς εργαζόμενους των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Χεβρώνα που υποστηρίζουν οικογένειες οι οποίες εμφανίζουν συμπτώματα προβλημάτων ψυχικής υγείας. Εργάζεται στο πρόγραμμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Χεβρώνα σχεδόν 20 χρόνια.

«Μπορείτε να φανταστείτε ποια μπορεί να είναι η αντίδραση μιας μητέρας ή ενός πατέρα όταν βλέπει να κατεδαφίζεται το σπίτι του, που θεωρούσε έως τότε μια ασφαλή περιοχή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι άνθρωποι υποφέρουν από στρες, άγχος και προβλήματα με τον ύπνο. Αισθάνονται διαρκώς ότι η ζωή τους απειλείται, δεν έχουν καμία σιγουριά για το μέλλον, είναι μονίμως θυμωμένοι και απελπισμένοι» λέει.

«Ο ρόλος μας είναι να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τους βοηθήσουμε και να τους γνωρίσουμε τα μέσα που έχουν, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν τη ζωή τους φυσιολογικά. Κάποιοι από αυτούς επέστρεψαν στο πανεπιστήμιο ή στο σχολείο τους, κάποιοι μπόρεσαν να επιστρέψουν στη δουλειά τους και κάποιοι μπόρεσαν να συντηρήσουν την οικογένειά τους. Για μένα αυτό είναι ένα επίτευγμα.»

Οι επιπτώσεις αυτού του τύπου βίας είναι γενικευμένες και αγγίζουν σχεδόν όλους τους ανθρώπους, με τα παιδιά να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στα μακροχρόνια προβλήματα ψυχικής υγείας που οφείλονται στα τραυματικά γεγονότα που βιώνουν. Από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούλιο του 2019, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρείχαν υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε 8.145 ανθρώπους, από τους οποίους πάνω από το 60% ήταν παιδιά. Το πρόγραμμα συνεχίζει να διευρύνεται, με στόχο την παροχή υπηρεσιών σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους που έχουν πληγεί.

Από το 1996 οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσφέρουν υπηρεσίες ψυχικής υγείας στην πόλη της Χεβρώνας, στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, όπου οι Παλαιστίνιοι κάτοικοι υφίστανται συχνά διάφορες μορφές κακοποίησης, όπως την κατεδάφιση των σπιτιών τους, αυθαίρετη κράτηση και συστηματικές επιθέσεις από Ισραηλινούς εποίκους με τη συγκαλυμμένη υποστήριξη του ισραηλινού στρατού. Πέρα από τα σωματικά τραύματα, οι άντρες, οι γυναίκες και ιδίως τα παιδιά υποφέρουν από τις σοβαρές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των συνηθισμένων φαινομένων στην ψυχική υγεία.