Δύο χρόνια από την μεγάλη έξοδο των Ροχίνγκια: Απάτριδες στο περιθώριο

Οι Ροχίνγκια είναι μια περιθωριοποιημένη εθνοτική μειονότητα από την πολιτεία Ρακάιν και τις τελευταίες δεκαετίες υφίστανται αυξανόμενο και στοχευμένο αποκλεισμό και διώξεις από το κράτος. Πριν από δύο χρόνια, η εκτεταμένη βία της Μιανμάρ κατά των Ροχίνγκια κυριαρχούσε στις ειδήσεις. Από τότε, πολύ μικρή πρόοδος έχει σημειωθεί όσον αφορά την αντιμετώπιση της απουσίας νομικού καθεστώτος για τους Ροχίνγκια στην περιοχή και των βαθύτερων αιτιών του αποκλεισμού των Ροχίνγκια στη Μιανμάρ.

Μέχρι σήμερα δεν έχουν προσφερθεί ουσιαστικές λύσεις στους Ροχίνγκια, που βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας σε όλες σχεδόν τις χώρες στις οποίες έχουν διαφύγει. Στο Μπανγκλαντές, πάνω από 912.000 Ροχίνγκια μένουν ακόμη στις ίδιες υποτυπώδεις κατασκευές από μπαμπού από τότε που ήρθαν, αντιμετωπίζουν περιορισμούς στις μετακινήσεις και την εργασία και εξαρτώνται αποκλειστικά από την ανθρωπιστική βοήθεια. Πολλές από τις ασθένειες που βλέπουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στις κλινικές τους στο Κοξ Μπαζάρ είναι αποτέλεσμα των κακών συνθηκών διαβίωσης των Ροχίνγκια, που έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε καθαρά αποχωρητήρια και νερό.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνεχίζουν να περιθάλπουν δεκάδες χιλιάδες ασθενείς τον μήνα, έχοντας πραγματοποιήσει πάνω από 1,3 εκατομμύρια συνεδρίες από τον Αύγουστο του 2017 έως τον Ιούνιο του 2019. Καθώς τα παιδιά δεν μπορούν να λάβουν τυπική εκπαίδευση, οι μελλοντικές γενιές δεν έχουν την ευκαιρία να βελτιώσουν την κατάστασή τους. «Θέλω να στείλω τα παιδιά μου στο σχολείο, όμως δεν έχω αρκετά χρήματα και δεν μπορούμε να φύγουμε από τον καταυλισμό, οπότε είναι δύσκολο να σχεδιάσω ένα μέλλον για τα παιδιά μας» λέει η Μπίμπι Τζαν. «Αν δουλεύαμε, δεν θα χρειαζόμασταν συσσίτιο, θα μπορούσαμε να ζήσουμε με τις δικές μας δυνάμεις.»

Μιανμάρ: «Κρατάμε την πίκρα μέσα μας»

Η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι Ροχίνγκια που παραμένουν στη Μιανμάρ είναι εξίσου ζοφερή. Το 1982, ένας νόμος περί ιθαγένειας τούς κατέστησε πρακτικά ανιθαγενείς, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν στερηθεί ακόμη περισσότερα από τα δικαιώματά τους, όπως την κοινωνική ένταξη, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, τον γάμο, τον οικογενειακό προγραμματισμό, την ελευθερία μετακίνησης και την πρόσβαση σε φροντίδα υγείας.

Το 2012, οι συγκρούσεις μεταξύ των κοινοτήτων των Ροχίνγκια και του Ρακάιν είχε ως αποτέλεσμα να ισοπεδωθούν ολόκληρα χωριά. Από τότε, περίπου 128.000 μουσουλμάνοι Ροχίνγκια και Καμάν στο κεντρικό Ρακάιν ζουν σε υπερπλήρεις και άθλιους καταυλισμούς. Χωρίς ελευθερία μετακίνησης, εργασία και πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, εξαρτώνται και αυτοί αποκλειστικά από την ανθρωπιστική βοήθεια.

«Δεν υπάρχουν πραγματικές ευκαιρίες απασχόλησης εδώ. Ούτε ψάρια υπάρχουν για να ψαρέψουμε. Επειδή το εμπόριο είναι τόσο περιορισμένο, δεν μπορούμε να αγοράσουμε τα πράγματα που θέλουμε» λέει ο Σουλεϊμάν, Ροχίνγκια που ζει στο Νγκετ Τσάουνγκ, μια περιοχή όπου ζουν περίπου 9.000 άνθρωποι. «Οι άνθρωποι εδώ είναι δυστυχισμένοι, είναι πικραμένοι που δεν μπορούν να πάνε πουθενά ή να κάνουν τίποτα. Κρατάμε την πίκρα μέσα μας επειδή δεν μπορούμε να πούμε τι σκεφτόμαστε, δεν υπάρχουν ευκαιρίες για κάτι τέτοιο. Δεν μπορούμε ούτε να πάμε στη διπλανή πόλη, οπότε οι άνθρωποι κρατάνε τα πάντα μέσα τους, τα κρύβουν.»

Υπολογίζεται ότι 550.000 με 600.000 Ροχίνγκια παραμένουν στην πολιτεία Ρακάιν. Η ήδη δύσκολη ζωή τους έχει γίνει ακόμη δυσκολότερη, καθώς υφίστανται, μαζί με άλλες κοινότητες, τις επιπτώσεις των κλιμακούμενων συγκρούσεων μεταξύ του στρατού της Μιανμάρ και του Στρατού Άρακαν, μιας εθνοτικής ένοπλης ομάδας του Ρακάιν.

Μαλαισία: Ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα

Αντίστοιχα, οι Ροχίνγκια παραμένουν σε τέλμα στη Μαλαισία, όπου διαφεύγουν τα τελευταία 30 χρόνια. Εδώ, η απουσία νομικού καθεστώτος τούς οδηγεί, μαζί με άλλους πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, σε μια κατάσταση αυξανόμενης αβεβαιότητας. Καθώς δεν μπορούν να εργαστούν νόμιμα, συχνά εξαφανίζονται στην οικονομία της μαύρης αγοράς των πόλεων της Μαλαισίας, όπου είναι ευάλωτοι στην εκμετάλλευση, τη δέσμευση με χρέη και τα εργατικά ατυχήματα. Οι πρόσφυγες κινδυνεύουν να σταλούν σε κέντρα κράτησης ή να δεχτούν εκβιασμό απλώς και μόνο περπατώντας στον δρόμο ή αναζητώντας ιατρική φροντίδα.

Ο Ιμάν Χουσεΐν, 22 ετών, έφυγε από το Ρακάιν το 2015 και έζησε για λίγο στην Ταϊλάνδη πριν φτάσει στο Πενάνγκ της Μαλαισίας. Όπως πολλοί πρόσφυγες, βγάζει τα προς το ζην δουλεύοντας στον αναπτυσσόμενο κατασκευαστικό κλάδο του Πενάνγκ. Ο εργοδότης του δεν τον έχει πληρώσει για τις τελευταίες 10 εβδομάδες, όμως λέει ότι δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει να δουλεύει, καθώς ζει στο εργοτάξιο και θα έμενε χωρίς τίποτα αν έφευγε από τη δουλειά.

«Τα τελευταία δύο χρόνια, πολύ λίγες ενέργειες έχουν γίνει για να αντιμετωπιστούν οι βαθύτερες αιτίες των διακρίσεων που υφίστανται οι Ροχίνγκια και να τους δοθεί η δυνατότητα να επιστρέψουν στην πατρίδα τους με ασφάλεια» λέει ο Μπενουά Ντε Γκριζ , υπεύθυνος προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τη Μιανμάρ και τη Μαλαισία. «Για να έχουν οι Ροχίνγκια μια ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή, η διεθνής κοινότητα πρέπει να διπλασιάσει τις διπλωματικές προσπάθειές της με τη Μιανμάρ και να ασκήσει πίεση για μεγαλύτερη νομική αναγνώριση αυτής της απίστευτα αποδυναμωμένης ομάδας.»