Δάγκωμα φιδιού: περιορισμένη ελπίδα θεραπείας για τους πιο ευάλωτους

Δύο ολόκληρα χρόνια από το δάγκωμα του φιδιού, η Nyekuony κατάφερε να φτάσει στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Mayom, από όπου μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Agok. Ένας χειρουργός ακρωτηρίασε το πόδι της για να αποτραπεί η περαιτέρω ζημιά και σήμερα η Nyekuony περπατάει ξανά όρθια χρησιμοποιώντας δεκανίκια. Η Nyekuοny ήταν τυχερή που επέζησε, αν όμως της είχε προσφερθεί νωρίτερα ιατρική βοήθεια, ίσως το πόδι της να είχε σωθεί. 

Η Nyekuony είναι μόλις μία περίπτωση από τα πέντε εκατομμύρια ανθρώπους που υπολογίζεται ότι δαγκώνονται από φίδι ετησίως. Από αυτούς, 125.000 πεθαίνουν και 400.000 μένουν μόνιμα παράλυτοι ή με παραμόρφωση. Πολλά από τα θύματα είναι παιδιά και τα περισσότερα ζουν σε αγροτικές περιοχές, όπου είναι δύσκολο να έχει κανείς πρόσβαση σε γιατρό. Όμως ακόμα και εκείνοι που καταφέρνουν να φτάσουν σε ένα κέντρο υγείας που διαθέτει το αντίδοτο ενδέχεται να μην μπορούν να αντέξουν οικονομικά τη θεραπεία, η οποία κοστίζει περισσότερα από 250 δολάρια ανά ασθενή - που για μερικούς ισοδυναμεί με μισθούς δύο ετών.

Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσφέρουν δωρεάν θεραπεία απέναντι στους αυξανόμενους αριθμούς ανθρώπων που έχουν υποστεί δάγκωμα φιδιού, περιλαμβανομένων περισσότερων των 300 ατόμων στο νοσοκομείο της Agok - που είναι και η μόνη ιατρική μονάδα μέσα στην περιφέρεια που διαθέτει απόθεμα ασφαλών αντιδότων. 

Το αντίδοτο ήταν καθοριστικό στο να σωθεί η ζωή της εξάχρονης Nyajinma, η οποία μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της Agok μια νύχτα με φουσκάλες στο δέρμα, επικίνδυνα υψηλό καρδιακό παλμό, πρησμένο χέρι, ώμο και στέρνο. Την Nyajinma την δάγκωσε ένα φίδι την ώρα που κοιμόταν και η μητέρα της την κουβάλησε για μιάμιση ώρα στο πλησιέστερο κέντρο υγείας, για να ανακαλύψει τελικά ότι δεν υπήρχε διαθέσιμο το αντίδοτο. Στη συνέχεια, η Nyajinma μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Agok. «Αμέσως της χορηγήσαμε δύο δόσεις αντιδότου», αναφέρει ο υπάλληλος της κλινικής Bonface Omuli. «Έπρεπε να κινηθούμε γρήγορα, καθώς φοβηθήκαμε ότι θα πέθαινε. Αλλά ευτυχώς επανήλθε». 

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα θεράπευσαν την Nyajinma με το αντίδοτο FAV-Afrique, που παράγεται από την γαλλική φαρμακευτική εταιρεία Sanofi-Pasteur. Είναι το πιο δυνατό διαθέσιμο αντίδοτο σήμερα, που σημαίνει ότι μπορεί να θεραπεύσει δαγκώματα από δέκα συνηθισμένα δηλητηριώδη φίδια που συναντώνται σε περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής. 

Ωστόσο, η Sanofi-Pasteur σταμάτησε να παράγει το FAV-Afrique. Οι υπάρχουσες δόσεις πρόκειται να λήξουν στα τέλη του Ιουνίου 2016. Υπάρχουν και άλλα αντίδοτα, όμως δεν είναι τόσο αποτελεσματικά σε όλα τα είδη δηλητηρίου των φιδιών και έχουν δοκιμαστεί για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους μόνο σε μελέτες μικρής κλίμακας και σε περιορισμένες γεωγραφικές περιοχές της Αφρικής. 

«Θα χρειαστεί να χρησιμοποιούμε δύο διαφορετικά αντίδοτα ως μια ενδιάμεση λύση», επισημαίνει η Christine Jamet, συντονίστρια προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Νότιο Σουδάν. «Η θεραπεία των ασθενών θα γίνει ακόμη πιο σύνθετη, καθώς τα εναλλακτικά αντίδοτα δεν καλύπτουν το ίδιο εύρος ειδών φιδιού που συναντώνται στην Αφρική. Αυτό είναι πρόβλημα, καθώς τα θύματα σπάνια γνωρίζουν το είδος του φιδιού που τους δάγκωσε. Τώρα, θα πρέπει να τους θεραπεύουμε ανάλογα με τα συμπτώματα που εμφανίζονται. Δεν είμαστε βέβαιοι τι είδους επίδραση θα έχει αυτό στους ασθενείς μας, όμως σήμερα δεν έχουμε άλλη επιλογή». 

Για τα θύματα δαγκώματος φιδιού στο Νότιο Σουδάν, η θεραπεία παραμένει ένας δύσκολος αγώνας. Αυτό αποτελεί σύμπτωμα μιας ευρύτερης κρίσης: η πλειοψηφία των θυμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο δεν μπορεί να λάβει τη θεραπεία για να ξεφύγει από το θάνατο ή την μόνιμη παραμόρφωση. Μέχρι τα αντίδοτα να γίνουν ασφαλή, διαθέσιμα και οικονομικά προσιτά, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι θα παραμένουν τα ξεχασμένα θύματα μιας ξεχασμένης κρίσης.