Είστε εδώ
Αρχική σελίδα / Νέα / Απαιτείται ανεξάρτητη επιτροπή για τον εμβολιασμό κατά του Έμπολα κόντρα στην έλλειψη διαφάνειας του ΠΟΥ
Πάνω από έναν χρόνο από την έναρξη της συνεχιζόμενης επιδημίας Έμπολα στη βορειοανατολική Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, οι νεκροί από τη νόσο έχουν ξεπεράσει τους 2.100. Το ποσοστό θνησιμότητας είναι 67% και είναι συγκρίσιμο με την επιδημία στη Δυτική Αφρική το 2014-2016, όταν, σε αντίθεση με σήμερα, δεν υπήρχαν ούτε θεραπείες ούτε ένα πολύ αποτελεσματικό εμβόλιο.
Έως το 40% των θανάτων αφορά ανθρώπους που πέθαναν στο σπίτι τους πριν καν αναγνωριστούν ως ασθενείς[1]. Παρόλο που ο ρυθμός μετάδοσης φαίνεται να έχει υποχωρήσει ελαφρά τους τελευταίους μήνες, ορισμένες περιοχές παραμένουν ενεργά επίκεντρα για πάνω από έναν χρόνο, ενώ άλλα επίκεντρα έχουν γίνει ενεργά ξανά μετά από μεγάλο διάστημα στο οποίο δεν αναφέρονταν νέα κρούσματα. Ένα σημαντικό πρόβλημα είναι ότι ο εμβολιασμός γίνεται με πολύ αργό ρυθμό και μόνο ένα μέρος του επιλέξιμου πληθυσμού ωφελείται από αυτό το κρίσιμης σημασίας εργαλείο[2], αναφέρουν οι Γιατροί Χωρίς.
Ένας λόγος είναι η έλλειψη διαφάνειας σχετικά με τις εφοδιαστικές αλυσίδες εμβολίων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο οποίος έχει επιβάλει αυστηρά όρια στον αριθμό των δόσεων που χρησιμοποιούνται στο πεδίο. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κάνουν έκκληση για τη σύσταση μιας ανεξάρτητης επιτροπής η οποία θα επιτρέψει μια πιο διαφανή διαχείριση του προγράμματος εμβολιασμού.
Χάρη στις προσπάθειες του Υπουργείου Υγείας και του ΠΟΥ, περίπου 225.000 άτομα έχουν εμβολιαστεί με το rVSV-ZEBOV, ένα εμβόλιο υπό δοκιμή που παράγεται από τη Merck και έχει δείξει πολύ υψηλά επίπεδα αποτελεσματικότητας. Αυτός ο αριθμός δεν επαρκεί όμως, όπως δείχνει το γεγονός ότι η επιδημία επιστρέφει σε περιοχές που υποτίθεται ότι έχουν καλυφθεί από τον εμβολιασμό.
«Πιστεύουμε ότι η κλιμάκωση του εμβολιασμού είναι απαραίτητη και εφικτή: τουλάχιστον 2.000-2.500 άτομα θα μπορούσαν να εμβολιάζονται κάθε μέρα, αντί για 500-1.000 που εμβολιάζονται τώρα» λέει η Δρ Ιζαμπέλ Ντεφουρνί, υπεύθυνη προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Έχουμε ένα εμβόλιο που είναι αποδεδειγμένα ασφαλές και αποτελεσματικό. Έχουμε ομάδες έτοιμες να σταλούν επιτόπου. Δεν υπάρχει πρόβλημα με την ψυχρή αλυσίδα. Υπάρχουν αρκετές δόσεις για να καλυφθούν οι τρέχουσες ανάγκες και να επεκταθεί η εμβολιαστική κάλυψη, όπως επιβεβαίωσε πρόσφατα ο κατασκευαστής του εμβολίου, η Merck. Τέλος, όταν υπάρχει αρκετή ενημέρωση, η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού θέλει να εμβολιαστεί.»
Ωστόσο ο ΠΟΥ περιορίζει τη διαθεσιμότητα του εμβολίου στο πεδίο, καθώς και τα κριτήρια επιλεξιμότητας και την εφαρμογή τους για λόγους που δεν είναι σαφείς
συνεχίζει η Δρ Ντεφουρνί. «Ακόμη και όταν πρόκειται για εργαζομένους υγείας πρώτης γραμμής (ένας γνωστός, εύκολα προσβάσιμος πληθυσμός), σε ένα επίκεντρο της επιδημίας όπως το Μπενί, σχεδόν το ένα τρίτο ανέφερε ότι δεν έχει εμβολιαστεί.»
«Η έλλειψη εμπιστοσύνης και η αντίσταση της κοινότητας αναφέρονται συχνά ως σημαντικά εμπόδια στη μάχη κατά του Έμπολα. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι θα αναζητούσαν ιατρική φροντίδα μόλις εμφάνιζαν συμπτώματα αν τους λέγαμε καθαρά ότι μπορούν να γίνουν καλά με θεραπείες που πρόσφατα βρέθηκε[1] ότι αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες επιβίωσης» λέει η Δρ Νάταλι Ρόμπερτς, συντονίστρια επείγουσας παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Ακόμη, θα έρχονταν περισσότεροι να εμβολιαστούν αν γνώριζαν ότι μπορούν να προστατευτούν από τον ιό με ένα εμβόλιο κατά του Έμπολα[2] που έχει βρεθεί ότι είναι πολύ αποτελεσματικό. Πρέπει να πάψουμε να κατηγορούμε τις κοινότητες για τους θανάτους τους και να φροντίσουμε ώστε περισσότεροι άνθρωποι να έχουν πρόσβαση στις θεραπείες και τα εμβόλια.»
Οι προσπάθειες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα να διευρυνθεί η πρόσβαση στον εμβολιασμό, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και σύμφωνα με τις συστάσεις της Στρατηγικής Συμβουλευτικής Ομάδας Εμπειρογνωμόνων (Strategic Advisory Group of Experts – SAGE)[1] τον Μάιο του 2019, δυσχεραίνονται από τους αυστηρούς ελέγχους στον εφοδιασμό και τα κριτήρια επιλεξιμότητας που επιβάλλει ο ΠΟΥ. Οι ομάδες εμβολιασμού των Γιατρών Χωρίς Σύνορα συχνά αναγκάζονται να είναι σε αναμονή στο Βόρειο Κιβού, περιμένοντας να παραλάβουν λίγες δόσεις που προορίζονται για άτομα που βρίσκονται σε μια προκαθορισμένη λίστα.
«Ο χρόνος παίζει κρίσιμο ρόλο σε μια επιδημία: οι ιατρικές ομάδες θα πρέπει να μπορούν να παρέχουν άμεσα θεραπείες ή εμβόλια με βάση αυτά που βλέπουν στο πεδίο» λέει η Δρ Ρόμπερτς. «Αν μια μητέρα φροντίζει το άρρωστο παιδί της στο οποίο στη συνέχεια διαγνωστεί Έμπολα, θέλουμε όχι μόνο να διαγνώσουμε και να θεραπεύσουμε το παιδί, αλλά και να δώσουμε στη μητέρα προφύλαξη μετά την έκθεση που θα μπορούσε να εμποδίσει την ανάπτυξη της νόσου, καθώς και να εμβολιάσουμε ολόκληρη την κοινότητά της, ώστε αν αρρωστήσει τελικά να έχουν αναπτύξει ήδη ανοσία. Όμως η δυνατότητά μας να πραγματοποιούμε αξιολογήσεις σε πραγματικό χρόνο και να αντιδρούμε κατάλληλα υπονομεύεται σημαντικά από ένα άκαμπτο σύστημα που δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε. Είναι σαν να δίνεις στους πυροσβέστες έναν κουβά νερό για να σβήσουν μια φωτιά, αλλά να τους επιτρέπεις να χρησιμοποιούν μόνο ένα φλιτζάνι νερό τη μέρα. Καθημερινά βλέπουμε γνωστές επαφές επιβεβαιωμένων ασθενών Έμπολα που δεν έχουν λάβει τη δόση τους, παρόλο που είναι επιλέξιμοι για εμβολιασμό.»
Τέτοιοι περιορισμοί φαίνονται αδικαιολόγητοι: το εμβόλιο rVSV-ZEBOV έχει δείξει ένα καλό προφίλ ασφάλειας και υψηλό επίπεδο προστασίας από τον ιό σε μια κλινική δοκιμή 3ης φάσης στη Γουινέα το 2015. Ελλείψει ρυθμιστικής έγκρισης, το Υπουργείο Υγείας της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και ο ΠΟΥ επέτρεψαν τη χρήση του εμβολίου σε ένα πλαίσιο «Διευρυμένης Πρόσβασης». Πρόσφατα η Merck ανακοίνωσε ότι πέρα από τις 245.000 δόσεις που έχει παραδώσει ήδη στον ΠΟΥ, είναι έτοιμη να στείλει άλλες 190.000 δόσεις εάν χρειαστεί, ενώ άλλες 650.000 δόσεις θα είναι διαθέσιμες τους επόμενους 6-18 μήνες.
«Η διαφάνεια είναι ζωτικής σημασίας για την καλύτερη δυνατή χρήση πειραματικών εργαλείων σε πλαίσιο επιδημίας» συνεχίζει η Δρ Ρόμπερτς. «Πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε τις αρχές της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό να χρησιμοποιήσουν αυτά τα εργαλεία, πώς μπορούμε να περιμένουμε από τους ανθρώπους να εμπιστευτούν ένα σύστημα που δεν είναι διαφανές ούτε απέναντι στους εργαζομένους υγείας πρώτης γραμμής όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα;»
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κάνουν έκκληση για την άμεση δημιουργία μιας ανεξάρτητης, διεθνούς συντονιστικής επιτροπής, με βάση το μοντέλο της Διεθνούς Ομάδας Συντονισμού που συγκρότησαν το 1997 οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, η Διεθνής Ομοσπονδία του Ερυθρού Σταυρού, η UNICEF και ο ΠΟΥ και η οποία διαχειρίστηκε με επιτυχία τεράστιες επιδημίες μηνιγγίτιδας, χολέρας και κίτρινου πυρετού με περιορισμένα αποθέματα εμβολίων. Η επιτροπή θα διευκόλυνε τη συνεργασία των εταίρων για να βελτιωθεί ο συντονισμός του εμβολιασμού, να αυξηθεί η διαφάνεια στη διαχείριση των αποθεμάτων, να γίνει ανταλλαγή στοιχείων, να προωθηθεί ένας ανοιχτός διάλογος με τους κατασκευαστές και τελικά να διασφαλιστεί ότι το εμβόλιο παρέχεται σε όλους όσους κινδυνεύουν περισσότερο να εκτεθούν στον ιό.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είναι ενεργοί στην παρέμβαση κατά του Έμπολα στη βορειοανατολική Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό από την κήρυξη της επιδημίας την 1η Αυγούστου 2018. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες, όπως παροχή περίθαλψης σε επιβεβαιωμένους ασθενείς και ύποπτα κρούσματα Έμπολα, εμβολιασμό των εργαζομένων πρώτης γραμμής, ενίσχυση των μέτρων πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων, και δραστηριότητες εκτός δομών στην κοινότητα. Συνεργάζονται επίσης με πολλές δομές υγείας στο Βόρειο Κιβού και το Ιτούρι για να υποστηρίξουν την πρόσβαση σε γενική φροντίδα υγείας για τον πληθυσμό στη διάρκεια της επιδημίας Έμπολα.
[1] Το SAGE είναι η κύρια συμβουλευτική ομάδα του ΠΟΥ για τα εμβόλια και συστάθηκε το 1999.
[1] Τον Αύγουστο του 2019, η ανεξάρτητη Επιτροπή Παρακολούθησης Δεδομένων και Ασφάλειας (Data and Safety Monitoring Board – DSMB) για τη δοκιμή τεσσάρων ουσιών για τη θεραπεία της νόσου του ιού Έμπολα συνέστησε να διακοπεί η μελέτη και να τυχαιοποιούνται όλοι οι μελλοντικοί ασθενείς για να λάβουν είτε το REGN-EB3 είτε το mAb114, επειδή τα προκαταρκτικά αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτά τα δύο προϊόντα παρείχαν μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης από τα άλλα δύο.
[2] Το εμβόλιο rVSV-ZEBOV βρέθηκε ότι είναι ασφαλές και πολύ αποτελεσματικό κατά του στελέχους Ζαΐρ του ιού Έμπολα έπειτα από μια κλινική δοκιμή 3ης φάσης στη Γουινέα, στη διάρκεια της επιδημίας του 2014-2016. Το εμβόλιο αυτό έχει συστήσει η Στρατηγική Συμβουλευτική Ομάδα Εμπειρογνωμόνων (Strategic Advisory Group of Experts – SAGE) για την Ανοσοποίηση για χρήση σε επιδημίες Έμπολα που προκαλούνται από το στέλεχος Ζαΐρ του ιού.
[1] Τα συγκεντρωτικά στοιχεία του ΠΟΥ έως τις 18/9/2019 αναφέρουν 2.108 θανάτους σε σύνολο 3.150 κρουσμάτων, δηλαδή ποσοστό θνησιμότητας 67% για όλη τη διάρκεια της επιδημίας. Τα στοιχεία του Analysis Cell στο Γκόμα (Υπουργείο Υγείας, CDC, Epicentre) για τον Αύγουστο του 2019 δείχνουν ότι το ποσοστό αυτό συνέχιζε να υπερβαίνει το 60% στη διάρκεια του μήνα, καθώς και ότι το 43% των θανάτων ήταν θάνατοι στην κοινότητα.
[2] Με βάση τη σύσταση των ειδικών για εμβολιασμό 150 με 200 επαφών για κάθε επιβεβαιωμένο ασθενή Έμπολα, τα 3.150 συνολικά επιβεβαιωμένα κρούσματα που έχουν αναφερθεί έως τώρα θα έπρεπε να έχουν οδηγήσει στον εμβολιασμό 450.000 με 600.000 ανθρώπων, υπερδιπλάσιος αριθμός από τους 225.000 που έχουν εμβολιαστεί στην πραγματικότητα. Τον Αύγουστο του 2019, με 261 επιβεβαιωμένα κρούσματα, εμβολιάστηκαν μόνο 21.300 άτομα (81 άτομα ανά επιβεβαιωμένο κρούσμα).
