Ουκρανία: Μαζική καταστροφή ιατρικών δομών - σοβαρά εμπόδια στην υγειονομική περίθαλψη υπό καθεστώς κατοχής

Μετά την κλιμάκωση του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα αξιολόγησαν τις ιατρικές και ανθρωπιστικές ανάγκες των ανθρώπων σε 161 πόλεις και χωριά στις περιοχές Donetsk και Kherson για την παροχή ιατρικής βοήθειας σε όσους ζουν κοντά στην πρώτη γραμμή. Παρά τα αιτήματα για παρέμβαση και στις δύο πλευρές της πρώτης γραμμής, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μπορούν να επιχειρήσουν μόνο σε περιοχές υπό ουκρανικό έλεγχο και οι παρατηρήσεις μας περιορίζονται σε αυτές τις περιοχές.

«Οι ομάδες μας είδαν σπίτια, καταστήματα, παιδικές χαρές, σχολεία και νοσοκομεία να μετατρέπονται σε ερείπια. Σε κάποιες από τις πόλεις και τα χωριά όπου εργαζόμαστε, η καταστροφή ήταν απόλυτη. Κατά μήκος των 1.000 χιλιομέτρων της πρώτης γραμμής στην Ουκρανία, ορισμένες περιοχές έχουν απλώς σβηστεί από τον χάρτη», λέει ο Christopher Stokes, επικεφαλής προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ουκρανία.

Τα νοσοκομεία δεν είναι ασφαλές μέρος

Μέχρι τα μέσα του 2022, οι Γιατροί των Γιατρών Χωρίς Σύνορα είχαν ήδη γίνει μάρτυρες επιθέσεων σε υποδομές υγειονομικής περίθαλψης. Σε δύο ξεχωριστές περιπτώσεις, στο Mikolaiv τον Απρίλιο και στο Apostolove τον Ιούνιο, έγιναν μάρτυρες των εμφανών επιπτώσεων των πυρομαχικών διασποράς στα νοσοκομεία, οδηγώντας σε αναστολή τις ιατρικές δραστηριότητες για αρκετές ημέρες και στερώντας ουσιαστικά από τους ασθενείς την πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη.

Σε τρεις άλλες περιπτώσεις στις 8, 11 και 15 Οκτωβρίου 2022, ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ανακάλυψαν επίσης την παρουσία ναρκών ξηράς εντός λειτουργικών νοσοκομείων, σε περιοχές που προηγουμένως βρίσκονταν υπό ρωσική κατοχή στις περιοχές Kherson, Donetsk και Izyum.

 «Η χρήση ναρκών ξηράς είναι ευρέως διαδεδομένη στις περιοχές πρώτης γραμμής, αλλά το να τις βλέπεις να τοποθετούνται σε ιατρικές εγκαταστάσεις είναι σοκαριστικό: μια αξιοσημείωτη πράξη απανθρωπιάς. Στέλνει ένα σαφές μήνυμα σε όσους έρχονται αναζητώντας φάρμακα ή θεραπείες: τα νοσοκομεία δεν είναι ασφαλές μέρος», λέει ο Vincenzo Porpiglia, Συντονιστής προγράμματος για τις δράσεις των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην περιοχή του Donetsk.

Ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ανακάλυψαν επίσης ότι αρκετές ιατρικές δομές που βρίσκονταν σε πρώην κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές τόσο στην περιοχή Kherson όσο και στην περιοχή του Donetsk είχαν λεηλατηθεί, ενώ ιατρικά οχήματα, συμπεριλαμβανομένων ασθενοφόρων, είχαν καταστραφεί. Μέσα σε δύο από αυτές τις δομές είδαν όπλα και εκρηκτικά.

Υγειονομική περίθαλψη υπό καθεστώς κατοχής

Μαρτυρίες από εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και ασθενείς που ζούσαν υπό ρωσική κατοχή έδειξαν σοβαρό περιορισμό της πρόσβασης σε βασικά φάρμακα, θεραπεία ή ιατρικές δομές. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώθηκαν από τα ιατρικά αρχεία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μετά από 11.000 συνεδρίες (Νοέμβριος 2022-Φεβρουάριος 2023). Οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έπρεπε συχνά να φροντίζουν ασθενείς για χρόνιες παθήσεις που δεν είχαν δεχτεί θεραπεία για αρκετούς μήνες.

Σύμφωνα με τους ασθενείς μας, οι άνθρωποι δεν μπόρεσαν να έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη κυρίως λόγω περιορισμών στις μετακινήσεις, εξαιτίας της μαζικής καταστροφής των δομών υγείας ή ως αποτέλεσμα της απρόβλεπτης συμπεριφοράς ορισμένων ρωσικών μονάδων.  Οι ασθενείς ανέφεραν επίσης ότι οι ιατρικές δομές και τα φαρμακεία που διασώθηκαν λεηλατήθηκαν και ότι η προμήθεια φαρμάκων δεν εξασφαλιζόταν συστηματικά από τις δυνάμεις κατοχής. Οι συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν συνάδουν με την ιατρική διάγνωση πολλών ασθενών των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που έμειναν χωρίς θεραπεία για μήνες.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υπενθυμίζουν στις αντιμαχόμενες πλευρές τις υποχρεώσεις τους για την προστασία των αμάχων και των πολιτικών υποδομών. Τα νοσοκομεία και άλλες δομές υγειονομικής περίθαλψης δεν πρέπει ποτέ να αποτελούν στόχους. Οι αντιμαχόμενες πλευρές πρέπει επίσης να επιτρέψουν την ανεμπόδιστη παροχή φαρμάκων που σώζουν ζωές, ιατρικών εφοδίων και να παράσχουν ασφαλή και απρόσκοπτη πρόσβαση σε ανεξάρτητη ανθρωπιστική βοήθεια για όσους έχουν ανάγκη.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάστηκαν για πρώτη φορά στην Ουκρανία το 1999. Από τις 24 Φεβρουαρίου 2022, έχουμε αναβαθμίσει σημαντικά και αναπροσανατολίσει τις δράσεις μας για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Σήμερα οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζονται στις περιοχές Apostolove, Dnipro, Fastiv, Ivano-Frankivsk, Kharkiv, Konstiantynivka, Kropyvnytskyi, Kryyih Rih, Kyiv, Lviv, Lyman, Mykolaiv, Odessa, Pokrovsk, Sloviansk, Ternopil, Uzhhorod Zaporizhzhia, Zhytomyr. Οι ιατρικές μας υπηρεσίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων δράσεις κατά της φυματίωσης, επείγουσα χειρουργική επέμβαση, φροντίδα σε θύματα σεξουαλικής βίας, φυσιοθεραπεία και ψυχική υγεία. Διαθέτουμε επίσης έναν στόλο ασθενοφόρων και εξειδικευμένα ιατρικά τρένα εκκένωσης που απομάκρυναν 2.558 ασθενείς το 2022 – 700 από τους οποίους είχαν  υποστεί τραυματισμούς.