Έμπολα στην Ουγκάντα: Τέσσερα πράγματα που πρέπει να ξέρεις

Η συγκεκριμένη επιδημία στην Ουγκάντα προκαλείται από μια σχετικά σπάνια παραλλαγή του ιού γνωστή ως στέλεχος του Σουδάν, η οποία εγείρει μια σειρά ιατρικών και επιχειρησιακών προκλήσεων για τις ομάδες στο πεδίο. Εδώ είναι 4 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για την επιδημία:

1. Υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια για την αντιμετώπιση αυτής της επιδημίας;

Δεν υπάρχει εμβόλιο για το στέλεχος του Σουδάν, το οποίο ευθύνεται για την επιδημία στην Ουγκάντα. Διεξάγονται συζητήσεις στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για να προσδιοριστεί ποιο υποψήφιο εμβόλιο θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε μια νέα κλινική δοκιμή με σκοπό να λάβει άδεια χρήσης.

Το εμβόλιο rVSV, που παρασκευάζεται από τη Merck, έχει άδεια για το στέλεχος του Ζαΐρ. Σε επιδημίες που συνδέονται με αυτό το στέλεχος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου ως μέρος μιας στρατηγικής εμβολιασμού «ζώνης», εμβολιάζοντας άτομα που έχουν έρθει σε επαφή με άρρωστα άτομα, άτομα που έχουν έρθει σε επαφή με αυτά τα άτομα και φροντιστές ασθενών. Ένα δεύτερο εμβόλιο, που παρασκευάζεται από την Johnson & Johnson, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια επιδημιών για την προστασία των ανθρώπων που διατρέχουν κίνδυνο έκθεσης στον ιό και μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως προληπτικό μέτρο πριν κηρυχθεί επιδημία για άτομα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ανταπόκρισης ή για άτομα που ζουν σε περιοχές που δεν έχουν ακόμη πληγεί από την επιδημία.

Με την τρέχουσα επιδημία Έμπολα στην Ουγκάντα, όλοι οι οργανισμοί υγείας που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση θα πρέπει να εργαστούν χωρίς αυτό το μέσο έως ότου διεξαχθούν δοκιμές και βρεθεί ένα αποτελεσματικό εμβόλιο.

2. Υπάρχει διαθέσιμη θεραπεία για το στέλεχος Σουδάν του Έμπολα;

Κλινικές δοκιμές που διεξήχθησαν στη Λ.Δ. Κονγκό το διάστημα 2018-2019 έχουν εντοπίσει θεραπείες με βάση τη χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων, τα οποία είναι ειδικά για ένα στέλεχος του ιού: Mab114 και regn-eb3. Αυτά βελτιώνουν σημαντικά τις πιθανότητες επιβίωσης ενός ασθενούς.

Ωστόσο, αυτά τα αντισώματα δεν είναι αποτελεσματικά έναντι του στελέχους του Σουδάν. Οπότε η θεραπεία έγκειται στη διαχείριση των συμπτωμάτων της νόσου και την παροχή εντατικής φροντίδας (συμπεριλαμβανομένης της αντιστάθμισης της απώλειας υγρών, της παροχής οξυγόνου, της παρακολούθησης των παραμέτρων του αίματος και της καρδιάς κ.λπ.) προκειμένου να βελτιωθούν οι πιθανότητες επιβίωσης των ασθενών.

3. Τι είδους δομές για τη  θεραπεία του Έμπολα είναι διαθέσιμες στην Ουγκάντα;

Κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας Έμπολα, είναι σημαντικό η ιατρική ανταπόκριση να πραγματοποιείται κοντά στις πληγείσες κοινότητες. «Γνωρίζουμε ότι όσο νωρίτερα οι ασθενείς λάβουν ιατρική φροντίδα, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα επιβίωσής τους», λέει ο Δρ Guyguy Manangama. «Καθώς τα αρχικά συμπτώματα του Έμπολα είναι παρόμοια με αυτά της ελονοσίας ή άλλων εμπύρετων ιών όπως ο τυφοειδής, το κύριο ζήτημα είναι η ταχεία πρόσβαση στην πληροφορία, τη διάγνωση και τη φροντίδα. Στις επιδημίες Έμπολα, πάρα πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να φτάνουν σε κέντρα υγείας με προχωρημένη νόσο ή ακόμη και να πεθαίνουν στο σπίτι, μολύνοντας κι άλλους κατά την εξέλιξη της νόσου. Αυτό πρέπει να αποφύγουμε».

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνιστούν τη δημιουργία μικρών κέντρων ή μονάδων απομόνωσης όπου οι ασθενείς μπορούν να λαμβάνουν πρώτες βοήθειες όσο το δυνατόν πιο κοντά στον τόπο διαμονής τους. Ενώ τα μεγαλύτερα κέντρα παραπομπής μπορούν να παρέχουν ένα ευρύτερο φάσμα φροντίδας για ασθενείς στα προχωρημένα στάδια της νόσου.

Σε προηγούμενες επιδημίες, οι ασθενείς συχνά μεταφέρονταν απευθείας σε μεγάλα κέντρα διαχείρισης περιστατικών εκτός των κοινοτήτων τους, γεγονός που σε πολλές περιπτώσεις οδήγησε σε φήμες που κυκλοφορούσαν στην κοινότητα, εχθρότητα προς τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και απόρριψη της φροντίδας.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα σχεδιάζουν να υποστηρίξουν την ανταπόκριση στην Ουγκάντα δημιουργώντας μικρά κέντρα σε πληγείσες υποπεριοχές όπως το Madudu (το επίκεντρο της επιδημίας, που βρίσκεται 20 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της περιοχής Mubende) και δημιουργώντας μια μεγαλύτερη μονάδα απομόνωσης 36 κλινών με δυνατότητα εντατικής θεραπείας για ύποπτα και επιβεβαιωμένα περιστατικά στο Mubende.

Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σχεδιάζουν επίσης να συνεργαστούν με νοσοκομεία για να τους δώσουν τη δυνατότητα να γίνουν κέντρα αναφοράς για εργαζόμενους στον τομέα της υγείας που έχουν μολυνθεί από την ασθένεια.

4. Τι γνωρίζουμε για την εξάπλωση της επιδημίας;

Για να τεθεί υπό έλεγχο μια επιδημία Έμπολα, είναι σημαντικό να εντοπίζουμε γρήγορα τα άτομα που έχουν μολυνθεί και τις επαφές τους, οι οποίες μπορεί να έχουν ταξιδέψει μακριά από το επίκεντρο της επιδημίας. Στην τρέχουσα επιδημία, υπάρχουν επιβεβαιωμένα περιστατικά σε πέντε περιοχές της Ουγκάντα, επομένως οι ασθενείς και οι επαφές θα πρέπει να εντοπιστούν και να παρακολουθούνται σε μια σχετικά μεγάλη περιοχή.

Αν και η επιδημία κηρύχθηκε επίσημα στις 20 Σεπτεμβρίου, ένας αριθμός ύποπτων θανάτων που ενδεχομένως συνδέονται με την ασθένεια καταγράφηκαν ήδη από τον Αύγουστο στην πληγείσα περιοχή. Συμβαίνει συχνά στην αρχή μιας επιδημίας Έμπολα, ο εντοπισμός των περιστατικών και η ιχνηλάτηση των επαφών να υστερούν σε σχέση με την εξάπλωση της επιδημίας.

Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας επιδημίας, είναι επίσης σημαντικό οι άνθρωποι στις πληγείσες περιοχές να έχουν γνώση και κατανόηση της νόσου και να είναι συνεργάσιμοι και να συμμετέχουν στην αντιμετώπιση. Απαιτούνται δραστηριότητες επιτήρησης σε επίπεδο κοινότητας και ιχνηλάτηση επαφών για τον ταχύ εντοπισμό δυνητικά μολυσμένων ατόμων. Μόλις εντοπιστούν, οι ίδιοι και οι οικογένειές τους πρέπει να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη υγειονομική περίθαλψη ή να απομονωθούν για 21 ημέρες. Για να διευκολυνθεί αυτό, πρέπει να ξεπεραστούν τα κοινωνικά και οικονομικά εμπόδια (όπως το κόστος μεταφοράς στα κέντρα υγείας ή το κόστος αποχής από την εργασία). Αυτό μπορεί να γίνει βοηθώντας με τα έξοδα μεταφοράς, διανέμοντας τρόφιμα ή κιτ σε άτομα που αυτοαπομονώνονται στο σπίτι κ.λπ., και προσφέροντας ψυχολογική υποστήριξη στους ασθενείς και τις οικογένειές τους.

Ο ιός Έμπολα

Ο Έμπολα είναι μια σοβαρή και συχνά θανατηφόρα ασθένεια με ποσοστό θνησιμότητας έως και 90%. Τα αρχικά συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά πολλών άλλων ασθενειών: ξαφνική εμφάνιση πυρετού, κόπωση, μυϊκοί πόνοι, πονοκέφαλος και πονόλαιμος. Αυτά τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να ακολουθηθούν από έμετο, διάρροια, εξάνθημα, συμπτώματα νεφρικής και ηπατικής ανεπάρκειας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εσωτερική και εξωτερική αιμορραγία.

Ο Έμπολα ανακαλύφθηκε το 1976 στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές της νόσου, με το στέλεχος του Ζαΐρ να είναι το πιο κοινό την τελευταία δεκαετία. Η  τρέχουσα επιδημία στην Ουγκάντα αφορά το στέλεχος του Σουδάν. Έχουν υπάρξει επτά εστίες του στελέχους του Σουδάν από τότε που ανακαλύφθηκε ο ιός: τέσσερις στην Ουγκάντα και τρεις στο Σουδάν. Η τελευταία επιδημία Έμπολα στην Ουγκάντα ήταν το 2019 ενώ η τελευταία επιδημία του Έμπολα με το στέλεχος του Σουδάν ήταν το 2012.