Τέσσερις μήνες μετά, ο εφιάλτης συνεχίζεται για τους συναδέλφους των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που κρατούνται στο ΝΔ Καμερούν

Το πρωί της 26ης Δεκεμβρίου 2021, η Marguerite και ο  Ashu πήγαν με ασθενοφόρο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην περιοχή Tinto για να παραλάβουν έναν άνδρα με τραύμα από πυροβολισμό. Ενώ οι περισσότερες μετακινήσεις των ασθενοφόρων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα δεν σχετίζονται με τις συγκρούσεις – οι περισσότερες συνδέονται με την επείγουσα μεταφορά παιδιών με ελονοσία, γυναικών που γεννούν ή τραυματιών από τροχαία ατυχήματα – η φροντίδα των θυμάτων με τραύματα από πυροβολισμούς δεν είναι ασυνήθιστη για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στην περιοχή. Ωστόσο, η Marguerite και ο Ashu δεν θα μπορούσαν να φανταστούν τι τους περίμενε αυτή τη φορά.

Το ασθενοφόρο δυσκολεύτηκε να εντοπίσει τον τραυματία, αλλά τελικά τον βρήκε γύρω στις οκτώ το πρωί. Τον σταθεροποίησαν και τον έβαλαν στο ασθενοφόρο, το οποίο στη συνέχεια κατευθύνθηκε προς την Κούμπα, σε περίπτωση που ο ασθενής έπρεπε να μεταφερθεί σε άλλο νοσοκομείο για πολύπλοκη χειρουργική επέμβαση. Ο 27χρονος ασθενής δεν είχε έγγραφα ταυτοποίησης, κάτι που δεν είναι ασυνήθιστο στο Καμερούν.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κοινοποίησαν, όπως έχει συμφωνηθεί με τις αρχές, την κίνηση αυτή: το σημείο αναχώρησης του ασθενοφόρου, τον προορισμό του, τον τύπο του ασθενούς που μετέφερε, το αν ο ασθενής είχε ή όχι έγγραφο ταυτότητας και αν συνοδεύονταν ή όχι από κάποιον. Παρά το γεγονός ότι αυτή δεν είναι η συνήθης πρακτική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, αυτή η διαδικασία ήταν ζωτικής σημασίας σε αυτό το πλαίσιο για να αποφευχθεί ο αποκλεισμός των ασθενοφόρων στα σημεία ελέγχου για μεγάλα χρονικά διαστήματα, κάτι που θα μπορούσε να είναι επιζήμιο για τους ασθενείς. Από τον Οκτώβριο του 2021, όταν επισημοποιήθηκε η διαδικασία επικοινωνίας με τις αρχές, πραγματοποιήθηκαν 132 μεταφορές με ασθενοφόρο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στις οποίες εμπλέκονταν ασθενείς σε διάφορες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης χωρίς κανένα πρόβλημα.

Ούτε η Marguerite ούτε ο Ashu γνώριζαν ποιος ήταν ο ασθενής ή ποιος ήταν ο ρόλος του στην αποσχιστική ομάδα. Ήξεραν μόνο ότι ήταν ένας τραυματίας που χρειαζόταν επείγουσα ιατρική βοήθεια. Το ασθενοφόρο ξεκίνησε γύρω στις 9 το πρωί, με τον ΑShu να οδηγεί  και τη Marguerite να είναι υπεύθυνη για τον ασθενή. Άρχισε να συμπληρώνει τα έντυπα μεταφοράς του ασθενούς που αργότερα θα παραδίδονταν στο νοσοκομείο της Κούμπα. Ενώ η Marguerite εξακολουθούσε να συμπληρώνει τη φόρμα με το όνομα που έδωσε ο ασθενής, τους σταμάτησαν στο σημείο ελέγχου Nguti.

Παρά τις εξηγήσεις που έδωσαν, τους αρνήθηκε η διέλευση, διατάχθηκαν να γυρίσουν και τους συνόδευσαν πίσω στο Mamfe. Στη συνέχεια, οι δύο συνάδελφοι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα συνελήφθησαν και τέθηκαν υπό κράτηση στις φυλακές Buea, όπου και παραμένουν τέσσερις μήνες αργότερα.

Υπό κράτηση για ανθρωπιστική δράση

Ο ασθενής φρουρούνταν από τις στρατιωτικές αρχές και λάμβανε φροντίδα στο Mamfe. Η Marguerite και ο Ashu κρατήθηκαν για ανάκριση για λίγες ώρες, αφέθηκαν ελεύθεροι και διατάχθηκαν να επιστρέψουν την επόμενη μέρα για να δώσουν τις καταθέσεις τους. Την επόμενη ημέρα, 27 Δεκεμβρίου, τέθηκαν υπό κράτηση, πρώτα στη χωροφυλακή (ένοπλη αστυνομική δύναμη). Κατηγορήθηκαν δημοσίως ότι συμμετείχαν σε επιχείρηση για τη φυγάδευση τρομοκράτη, για παραποίηση εγγράφων μεταφοράς και για παροχή ψευδούς ταυτότητας στον ασθενή. Κατηγορήθηκαν για συνεργασία με αυτονομιστές αντάρτες στην περιοχή.

Όταν ενημερώθηκαν για αυτές τις κατηγορίες και την κράτηση, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στα νοτιοδυτικά θεώρησαν ότι υπήρξε μια παρανόηση που θα επιλύονταν γρήγορα και επικοινώνησαν με τις αρχές για να αποδείξουν ότι είχαν ακολουθήσει την πλήρη διοικητική διαδικασία που είχε συμφωνηθεί. Καμία από τις εξηγήσεις που δόθηκαν από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, από τη νομική υποστήριξη που παρασχέθηκε στη Marguerite και τον Ashu, και τη δική τους εκδοχή για το τι συνέβη, δεν οδήγησε στην απελευθέρωσή τους τέσσερις μήνες μετά.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα επανέλαβαν ότι ακολούθησαν τη διοικητική διαδικασία που είχε συμφωνηθεί με τις αρχές όταν ένας ασθενής δεν φέρει ταυτότητα. Η φροντίδα και η μεταφορά των τραυματιών και των ασθενών αποτελεί τη βάση του τι κάνουν οι ανθρωπιστικές οργανώσεις σε καταστάσεις συγκρούσεων και βίας, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη σε ποια πλευρά της σύγκρουσης συμμετείχε ο τραυματίας. Η παροχή επείγουσας βοήθειας σε άτομα που βιώνουν απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις προστατεύεται από το νόμο του Καμερούν.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διευκρίνισαν επίσης ότι, ως ουδέτερος και αμερόληπτος ιατρικός οργανισμός, υποστηρίζει τραυματίες ασθενείς και από τις δύο πλευρές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από τις κρατικές ένοπλες δυνάμεις. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν κάνει γνωστό ότι η μεταφορά και η φροντίδα των τραυματιών από πυροβολισμούς είναι ένα ελάχιστο μέρος της δράσης τους στο νοτιοδυτικό Καμερούν. Οι εκπρόσωποι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εξήγησαν ότι οι αριθμοί επικοινωνίας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα είναι γνωστοί στην περιοχή ώστε να μποορύν οι άνθρωποι να τους χρησιμοποιούν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και ότι οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα πρέπει να συνομιλούν με όλα τα μέρη για να εξασφαλίσουν πρόσβαση στους ανθρώπους και να διασφαλίσουν την ασφάλεια των ομάδων. Παρέχοντας αυτές τις διευκρινίσεις και εξηγήσεις στις αρχές του Καμερούν, επιδιώκουν συνεχώς την άμεση απελευθέρωση των συναδέλφων τους.

Όπως ζητήθηκε από το Υπουργείο Άμυνας, το Διεθνές Κέντρο Mandela, μια ανεξάρτητη οργάνωση του Καμερούν, δημοσίευσε μια έκθεση που απαλλάσσει τη Marguerite και τον Ashu από οποιαδήποτε λάθος πράξη, καθώς και τους ίδιους τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Η έκθεση απαίτησε την άμεση απελευθέρωση των δύο συναδέλφων. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ζήτησαν επίσης την άμεση απελευθέρωσή τους.

Εβδομάδες μετά τη σύλληψη της Marguerite και του Ashu, στις 19 και 20 Ιανουαρίου 2022, δύο άλλοι εργαζόμενοι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα συνελήφθησαν επίσης, χωριστά, σε διαφορετική υπόθεση. Κατηγορούνται για συνεργασία με τους υποστηρικτές της απόσχισης. Όπως και με τη Marguerite και τον Ashu, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είναι πεπεισμένοι για τη νομιμότητα των καθηκόντων που εκτέλεσαν. Και στις δύο περιπτώσεις, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρακολουθούν τη νομοθετική διαδικασία του Καμερούν και με την πεποίθηση ότι οι συνάδελφοί τους εκτελούσαν ανθρωπιστικά καθήκοντα με την ουδετερότητα, την ανεξαρτησία και την αμεροληψία με την οποία πρέπει να διεξάγονται ανθρωπιστικές δραστηριότητες, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα απαιτούν την άμεση απελευθέρωσή τους.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έλαβαν τη δύσκολη απόφαση να αναστείλουν τις δραστηριότητές τους στο Νοτιοδυτικό Καμερούν στις 29 Μαρτίου για να επικεντρωθούν στην ασφαλή απελευθέρωση των συναδέλφων τους. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα βρίσκονται σε δύσκολη  θέση: αφενός, οι ιατρικές τους δραστηριότητες είναι απαραίτητες και, αφετέρου, όσοι παρέχουν ιατρική υποστήριξη διατρέχουν τον κίνδυνο να διωχθούν επειδή έκαναν τη δουλειά τους. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν καθήκον απέναντι στους ανθρώπους που φροντίζουν, αλλά χρειάζονται βασικές προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν την εκτέλεση ιατρικών δραστηριοτήτων σε ένα ασφαλές και εγγυημένο  περιβάλλον. Είναι σαφές ότι αυτές οι συνθήκες ή προϋποθέσεις δεν ισχύουν πλέον εκεί, και ότι η ιατρική αποστολή όχι μόνο είναι απροστάτευτη αλλά διώκεται ποινικά. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δεν μπορούν να θέσουν το προσωπικό τους σε κίνδυνο.

Μετά την κράτηση των τεσσάρων συναδέλφων, οι εκπρόσωποι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν συνεργαστεί με τις αρχές του Καμερούν, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με τις ιατρικές δραστηριότητές τους για να διευκολύνουν την απελευθέρωσή τους, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παραμένουν  διαθέσιμοι για να συνεχίσουν τον διάλογο με τις αρχές και να επιλύσουν το ζήτημα αυτό το συντομότερο δυνατόν.