Ιράκ: Οι μαιευτικές υπηρεσίες παραμένουν ανεπαρκείς στη Μοσούλη

Ο άσχημος καιρός δεν τις εμπόδισε να έρθουν. Η φουσκωμένη κοιλιά κάποιων γυναικών αποκαλύπτει το λόγο της επίσκεψής τους.

Η Maram, μια νεαρή γυναίκα από τη Μοσούλη, στέκεται μπροστά από το ασθενοφόρο της μαιευτικής κλινικής, περιμένοντας υπομονετικά τη σειρά της για να μπει στο κτίριο. Η 20χρονη είναι τριών μηνών έγκυος, περιμένοντας το τρίτο της παιδί. Ήρθε για τον πρώτο της προγεννητικό έλεγχο. «Ήρθα εδώ επειδή οι συγγενείς μου μου είπαν για αυτή τη μαιευτική μονάδα» λέει. «Η κουνιάδα μου είχε έρθει εδώ και μου το πρότεινε». Τα νέα ταξιδεύουν γρήγορα στη Μοσούλη και εκτός από την 20χρονη όλο και περισσότερες γυναίκες έρχονται εδώ για να λάβουν μαιευτικές υπηρεσίες υγείας τους τελευταίους μήνες.

Στη δυτική όχθη του ποταμού Τίγρη, η μαιευτική κλινική Al-Amal των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσφέρει βασική μαιευτική φροντίδα, φροντίδα νεογνών, υπηρεσίες προαγωγής υγείας, οικογενειακό προγραμματισμό και υποστήριξη ψυχικής υγείας. «Ανοίξαμε για πρώτη φορά αυτή τη μαιευτική κλινική επειδή υπήρχαν σημαντικές ανάγκες στην πόλη όσον αφορά στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη γενικά, και ακόμα περισσότερο στον τομέα της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης» λέει η Yousif Loay Khudur, βοηθός συντονιστή προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Τρία χρόνια μετά, πολλές γυναίκες χρειάζονται ακόμη τις υπηρεσίες μας, καθώς το σύστημα υγείας της πόλης απέχει πολύ από το να είναι λειτουργικό».

Ο πόλεμος τελείωσε, αλλά η ανάκαμψη παίρνει χρόνια

Τον Ιούνιο του 2014, η Μοσούλη τέθηκεl υπό τον έλεγχο του Ισλαμικού Κράτους. Τον Οκτώβριο του 2016, ξεκίνησε μια στρατιωτική επίθεση υπό την ηγεσία μιας συμμαχίας των ιρακινών δυνάμεων ασφαλείας και ενός διεθνούς συνασπισμού για την ανακατάληψη της πόλης. Η μάχη της Μοσούλης διήρκεσε πάνω από 250 ημέρες και χαρακτηρίστηκε ως μια από τις πιο θανατηφόρες αστικές μάχες από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τον Ιούλιο του 2017,  ανακηρύχθηκε επίσημα η ανακατάληψη της Μοσούλης από τις ιρακινές αρχές. Πέντε χρόνια αργότερα, πολλές ιατρικές δομές που είχαν υποστεί ζημιές στις μάχες δεν έχουν ακόμη ανακαινιστεί πλήρως για να είναι κατάλληλες για λειτουργία και εξακολουθούν να υπάρχουν ελλείψεις ιατρικών προμηθειών. Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες οικογένειες μέσα και γύρω από τη Μοσούλη εξακολουθούν να παλεύουν για να έχουν πρόσβαση σε ποιοτική προσιτή υγειονομική περίθαλψη. Μεταξύ των πιο ευάλωτων είναι οι έγκυες γυναίκες και τα μωρά τους.

«Πριν από το 2014, το σύστημα υγείας στην πόλη της Μοσούλης δεν ήταν τέλειο, αλλά ήταν λειτουργικό», λέει η Yousif. «Οι γυναίκες συνήθιζαν να γεννούν στο σπίτι ή σε ένα από τα νοσοκομεία της πόλης. Αλλά κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων το 2016 έως το 2017, πολλές ιατρικές δομές υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν και ο εξοπλισμός τους κλάπηκε. Η αποκατάσταση των ιατρικών δομών στην πόλη πήρε πολύ χρόνο για να ξεκινήσει και, παρόλο που έχουν περάσει σχεδόν πέντε χρόνια από το τέλος της μάχης της Μοσούλης, εξακολουθούμε να αισθανόμαστε αρκετά τις συνέπειες σήμερα. Τα περισσότερα νοσοκομεία και δομές υγείας εξακολουθούν να ανοικοδομούνται ή να ανακαινίζονται. Αλλά κοιτάξτε αυτές τις γυναίκες που περιμένουν μωρά - απλά δεν μπορούν να περιμένουν να ολοκληρωθούν οι εργασίες στα νοσοκομεία.»

Ανταποκρινόμενοι στο υψηλό επίπεδο αναγκών μετά τις μάχες στη Μοσούλη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα άνοιξαν μια ειδική μαιευτική μονάδα στο νοσοκομείο Nablus στη Δυτική Μοσούλη το 2017 για να παρέχει ασφαλή, υψηλής ποιότητας και δωρεάν μαιευτική και νεογνική φροντίδα για τις γυναίκες και τα μωρά τους. Τον Ιούλιο του 2019, μια δεύτερη ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα άνοιξε τη μαιευτική μονάδα  Al-Amal εντός της Al-Rafada στο κέντρο πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, επίσης στη Δυτική Μοσούλη. Πέρυσι, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε αυτές τις δύο δομές βοήθησαν στη γέννηση περίπου 15.000 μωρών.

Υποστηρίζοντας την σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών

Η 15χρονη Rafida, γέννησε πρόσφατα το πρώτο της παιδί στη μαιευτική κλινική Al-Amal, αφού έμαθε για αυτή τη δομή από γείτονες και συγγενείς. Κρατώντας τον γιο της, Layth, στην αγκαλιά της, λέει ότι είναι ευγνώμων για τη φροντίδα που έχει λάβει. Πάνω από από 35 μαίες και υπεύθυνες της μαιευτικής ομάδας εργάζονται στις δομές μέρα και νύχτα, επτά ημέρες την εβδομάδα, για να βοηθήσουν τις γυναίκες να γεννήσουν τα μωρά τους.

«Κατά μέσο όρο, βοηθάμε σε περίπου 10 και 15 τοκετούς σε μια κανονική ημέρα, αλλά μπορεί να φτάσουμε μέχρι και 20 έως 25 τοκετούς σε μια πιο γεμάτη μέρα», λέει η Rahma Adla Abdallah, υπεύθυνη της μαιευτικής ομάδας. «Αλλά δυστυχώς, ακόμα δεν μπορούμε να καλύψουμε όλες τις ανάγκες. Βοηθάμε τις περισσότερες γυναίκες, αλλά πρέπει να έχουμε κριτήρια εισαγωγής για να διατηρήσουμε το καλύτερο δυνατό επίπεδο φροντίδας στα όρια των ιδίων πόρων μας.»

Μαζί με τις συναδέλφους της, η Rahma προσπαθεί να βοηθήσει όσες γυναίκες μπορεί. Οι μαίες όχι μόνο βοηθούν στους τοκετούς, αλλά παρέχουν επίσης υπηρεσίες προγεννητικής και μεταγεννητικής φροντίδας και οικογενειακού προγραμματισμού, οι οποίες προσελκύουν πολλές γυναίκες από όλη την πόλη.

Μια άλλη βασική υπηρεσία είναι η φροντίδα ψυχικής υγείας. «Οι γυναίκες σε αυτή την κοινότητα δεν χρειάζονται μόνο πρόσβαση στη σωματική υγειονομική περίθαλψη. χρειάζονται επίσης πλήρη υποστήριξη ψυχικής υγείας», λέει η Rahma. «Η έμφυλη βία είναι ένα ζήτημα που μερικές φορές γινόμαστε μάρτυρες. Μερικές από τις ασθενείς μας το έχουν βιώσει, αλλά πολύ σπάνια μιλούν γι 'αυτό.»

Η Διεύθυνση Υγείας του Ιράκ έχει επίσης δημιουργήσει ειδικές υπηρεσίες υγείας στην πόλη για την παροχή φροντίδας στους επιζήσαντες από έμφυλη βία. «Ωστόσο, υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος μέχρι να διασφαλιστεί η σωστή πρόσβαση τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγειονομική περίθαλψη στη Μοσούλη», λέει η Rahma.

Υγειονομική περίθαλψη προσβάσιμη σε όλες τις μητέρες

Το στίγμα γύρω από ζητήματα όπως η έμφυλη βία είναι μόνο ένα από τα πολλά εμπόδια στην υγειονομική περίθαλψη στη Μοσούλη, αλλά η έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας στην πόλη έχει διάφορες αιτίες. «Το περιβάλλον είναι ιδιαίτερα περίπλοκο εδώ», λέει η Bashaer Aziz, μία άλλη υπεύθυνη της μαιευτικής ομάδας που εργάζεται στο Al-Amal.

«Σημαντικός αριθμός γυναικών δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, είτε επειδή δεν έχουν τα μέσα να πληρώσουν γι' αυτήν, είτε επειδή αντιμετωπίζουν άλλες προκλήσεις, όπως το να μην έχουν επίσημα διοικητικά έγγραφα, λόγω της πρόσφατης σύγκρουσης ή να εκτοπίζονται από τα σπίτια τους. Έτσι, όταν οι ασθενείς έρχονται στις δομές μας, είναι πολύ ευγνώμονες που λαμβάνουν καλής ποιότητας ιατρική και μαιευτική φροντίδα. Δεν έχουν άλλα μέρη να πάνε. δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν για υπηρεσίες σε νοσοκομεία ή ιδιωτικές κλινικές. Η μαιευτική μονάδα μας κάνει μεγάλη διαφορά σε αυτούς.»

«Η εύρεση ενός μέρους για ασφαλή τοκετό είναι μόνο μία από τις πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μέλλουσες μητέρες της Μοσούλης, συμπεριλαμβανομένου μερικές φορές του σωστού τρόπου διατροφής των ίδιων και των παιδιών τους.» Μερικές φορές οι γυναίκες φτάνουν εδώ και δεν έχουν φάει τίποτα», λέει η Rahma. «Μερικές φορές είναι αδύνατο να πούμε πόσο έχει προχωρήσει η εγκυμοσύνη τους. Μερικές φορές έρχονται με τα παιδιά τους, τα οποία είναι πολύ λεπτά ή λιποβαρή. Έτσι, η δουλειά μας εδώ είναι να τους προσφέρουμε μια εναλλακτική λύση και να προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο με τις υπηρεσίες που μπορούμε να παρέχουμε.» Τόσο η Rahma όσο και η Bashaer συμφωνούν ότι η μαιευτική μονάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχει συμβάλλει θετικά στη γειτονιά.

Η 50χρονη Mahaya, η οποία συνόδευσε τη νύφη της στη μονάδα για να γεννήσει, αισθάνεται το ίδιο. Έχουν έρθει από το Tel Afar, πάνω από μία ώρα μακριά. «Πριν από αυτή τη μαιευτική μονάδα, τίποτα δεν ήταν διαθέσιμο και συνηθίζαμε να γεννάμε στο σπίτι», λέει. «Μια μαία θα ερχόταν, θα βοηθούσε στον τοκετό και αυτό ήταν. Δεν υπήρχε καν νοσοκομείο που να μπορούσαμε να πάμε. Αυτή η μαιευτική μονάδα είναι μια μεγάλη βελτίωση στη ζωή μας.»

Στο τέλος της βάρδιας της, η Rahma περνάει χρόνο στη μεταγεννητική πτέρυγα της μαιευτικής μονάδας. Παίρνει στην αγκαλιά της ένα από τα μωρά που γεννήθηκαν εκείνη τη μέρα, ένα μικρό κορίτσι που το λένε Rivan. Αν και είναι μόλις λίγων ωρών, τα μάτια της είναι ήδη ορθάνοιχτα. Το μωρό κοιτάζει τη μητέρα της, τη 19χρονη Bouchra, η οποία αναρρώνει σε ένα κρεβάτι δίπλα της. «Ο τοκετός ήταν δύσκολος, αλλά όλα πήγαν καλά, και οι μαίες βοήθησαν πολύ», λέει. «Η Rivan είναι το πρώτο μου παιδί και νιώθω χαρούμενη που την έχω. Ελπίζω το μέλλον να γίνει λαμπρότερο και φωτεινότερο. Ελπίζω να φέρω κι άλλα παιδιά στον κόσμο. Και αν κάνω άλλα παιδιά στο μέλλον, θα επιστρέψω εδώ», λέει χαμογελώντας.