Η Νότια Αφρική πρέπει επειγόντως να ανακαλέσει διπλώματα ευρεσιτεχνίας για βασικές θεραπείες και εμβόλια για την COVID-19

Με τις πατέντες στη Νότια Αφρική να είναι πιθανό να υπονομεύσουν την πρόσβαση των ανθρώπων σε θεραπείες και εμβόλια κατά της COVID-19, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, μαζί με το Λαϊκό Κίνημα Υγείας (PHM), κάλεσαν την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής να επιδιώξει την ανάκληση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που χορηγήθηκαν στις φαρμακευτικές εταιρείες Eli Lilly και Moderna για ένα φάρμακο κατά της COVID-19 και ένα εμβόλιο mRNA. Κάλεσαν, επίσης, τη νοτιοαφρικανική κυβέρνηση να λάβει άμεσα μέτρα για να μεταρρυθμίσει τον ξεπερασμένο νόμο περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της χώρας, ο οποίος οδηγεί στον πολλαπλασιασμό των αδικαιολόγητων μονοπωλίων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας .

Ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που χορηγήθηκε στη Νότια Αφρική στην αμερικανική εταιρεία Eli Lilly για τη μπαρισιτινίμπη περιορίζει επί του παρόντος την πρόσβαση σε προσιτές γενόσημες  εκδόσεις αυτού του φαρμάκου που προτάθηκε πρόσφατα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για άτομα με σοβαρή και κρίσιμη νόσηση COVID-19*. Η μπαρισιτινίμπη είναι ένα από του στόματος φάρμακο που είναι εύκολο να χορηγηθεί, ειδικά σε περιβάλλοντα περιορισμένα σε πόρους, όπως αυτά όπου παρεμβαίνουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Οι παρασκευαστές γενόσημων στην Ινδία και το Μπανγκλαντές έχουν καταστήσει τη μπαρισιτινίμπη διαθέσιμη για λιγότερο από 7 δολάρια ΗΠΑ ανά 14ήμερη σειρά θεραπείας, η οποία είναι σημαντικά μικρότερη από την απαγορευτική τιμή της Eli Lilly των 1.109 δολαρίων ανά 14ήμερη πορεία θεραπείας στις ΗΠΑ. Ωστόσο, το μονοπώλιο διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της Eli Lilly στη μπαρισιτινίμπη στη Νότια Αφρική εμποδίζει την παραγωγή και την πρόσβαση σε αυτές τις γενόσημες εκδόσεις χαμηλότερου κόστους στη χώρα, οπότε η τιμή της μπαρισιτινίμπη, που παρέχεται από την Eli Lilly, θα παραμείνει απαγορευτική στη Νότια Αφρική, στα 270 δολάρια ανά 14ήμερη σειρά θεραπείας. Επιπλέον, οι άδειες που η Eli Lilly υπέγραψε με ινδικές εταιρείες γενόσημων τον Μάιο του 2021 είναι περιοριστικές και δεν επιτρέπουν πρόσβαση σε  οικονομικότερες  προμήθειες γενοσήμων στη Νότια Αφρική και σε πολλές άλλες χώρες.

«Είναι εξωφρενικό το γεγονός ότι οι άνθρωποι στη Νότια Αφρική στερούνται πρόσβασης σε σωτήριες θεραπείες COVID-19, όπως τη μπαρισιτινίμπη, λόγω των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας» δήλωσε ο Δρ Tom Ellman, Διευθυντής της Ιατρικής Μονάδας της Νότιας Αφρικής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Ενώ οι πλούσιες χώρες έχουν συσσωρεύσει δοκιμές, θεραπείες και εμβόλια COVID-19, η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής απέτυχε να δρομολογήσει την εγχώρια πρόσβαση σε ζητήματα φαρμάκων. Είναι καιρός η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής να επιδιώξει την ανάκληση του διπλώματος ευρεσιτεχνίας που χορηγήθηκε στην Eli Lilly για τη μπαρισιτινίμπη, έτσι ώστε οι γενόσημες εκδόσεις χαμηλότερου κόστους αυτού του φαρμάκου να είναι διαθέσιμες σε άτομα που τη χρειάζονται. Η Νότια Αφρική πρέπει να μεταρρυθμίσει τη νομοθεσία της και πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της για τον ενδελεχή έλεγχο όλων των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που θα οδηγήσει  στην άρση των εμποδίων που ενδεχομένως δυσκολεύουν την πρόσβαση σε σωτήρια ιατρικά μέσα.»

Εκτός από τα εμπόδια στις πατέντες για τις θεραπείες COVID-19, η τοπική παραγωγή εμβολίων COVID-19 mRNA μπορεί να επηρεαστεί από το γεγονός ότι η Νότια Αφρική έχει χορηγήσει στη Moderna τουλάχιστον τρία διπλώματα ευρεσιτεχνίας που σχετίζονται με εμβόλια mRNA. Ειδικότερα, αυτά τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας θα μπορούσαν να δημιουργήσουν νομικούς κινδύνους πιθανών πατεντών για φορείς που αποκτούν τεχνολογίες από τον Κόμβο Μεταφοράς Τεχνολογίας Εμβολίων COVID-19 mRNA στη Νότια Αφρική, ο οποίος ιδρύθηκε σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Συγκεκριμένα, αρκετά ισοδύναμα διπλώματα ευρεσιτεχνίας σε άλλες χώρες —Αυστραλία, Καναδά, Κίνα, Ινδία, Ισραήλ, Ιαπωνία, Μεξικό, Σιγκαπούρη και Νότια Κορέα— έχουν απορριφθεί από εθνικά γραφεία διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας ή έχουν αποσυρθεί ή εγκαταλειφθεί από τη Moderna. Η Moderna ανακοίνωσε τον Οκτώβριο του 2020 ότι δεν θα επιβάλει τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας της σχετικά με τα εμβόλια COVID-19 mRNA κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά δημιούργησε επίσης αβεβαιότητα εκείνη την εποχή δηλώνοντας ότι η πανδημία μπορεί να τελειώσει μέσα σε ένα χρόνο.

«Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που χορηγήθηκαν στη Moderna σχετικά με τα εμβόλια mRNA θέτουν σε κίνδυνο την επιτυχία του Κόμβου Μεταφοράς Τεχνολογίας Εμβολίων mRNA του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, καθώς και το μέλλον της αυτοδύναμης παραγωγής εμβολίων στη Νότια Αφρική, και θα πρέπει να ανακληθούν αμέσως», δήλωσε η Candice Sehoma, Σύμβουλος Υπεράσπισης της Εκστρατείας Πρόσβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τη Νότια Αφρική. «Ενώ η Νότια Αφρική εξακολουθεί να ηγείται της πρότασης ορόσημο "TRIPS Waiver" στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, η κυβέρνηση θα πρέπει επίσης να λάβει άμεσα μέτρα για να αντιμετωπίσει τα εμπόδια για την πρόσβαση στα φάρμακα στο εσωτερικό και να δώσει προτεραιότητα στη μεταρρύθμιση του νόμου περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας».

Ο νόμος περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της Νότιας Αφρικής έχει αρκετές βασικές αδυναμίες, συμπεριλαμβανομένων των αδύναμων εξετάσεων αίτησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και των περιορισμένων τρόπων για τα ενδιαφερόμενα μέρη να αμφισβητήσουν τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που δεν έχουν κατοχυρωθεί. Αυτό έχει οδηγήσει στον πολλαπλασιασμό των μη κατοχυρωμένων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για φάρμακα και εμβόλια στη χώρα. Τα εμπόδια στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας μπορούν να αποτρέψουν τον ανταγωνισμό που μειώνει τις τιμές μεταξύ των παραγωγών γενόσημων και αποτελούν μακροχρόνια ανησυχία για την πρόσβαση στα φάρμακα. Σε απάντηση στις προσπάθειες υπεράσπισης από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής δεσμεύτηκε να προωθήσει μεταρρυθμίσεις στο νόμο περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας το 2013 και υιοθέτησε αναθεωρημένη πολιτική IP το 2018, αλλά αυτό θα είναι αποτελεσματικό μόνο όταν καταχωρηθεί σε αναθεωρήσεις του εθνικού δικαίου. Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι αυτή η διαδικασία εξακολουθεί να καθυστερεί, ειδικά κατά τη διάρκεια μιας παγκόσμιας πανδημίας όπου η μεταρρύθμιση του νόμου περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας θα μπορούσε να ενισχύσει την τοπική παραγωγή και προμήθεια και να καταστήσει τα ιατρικά μέσα για την COVID-19 πιο προσβάσιμα σε άτομα που τα χρειάζονται.

«Η παγκόσμια ανισότητα στην πρόσβαση σε ιατρικά εργαλεία για την COVID-19 έχει καταστήσει απολύτως σαφές ότι η Νότια Αφρική πρέπει να επικεντρωθεί στη δημιουργία ανεξάρτητων, τοπικών παραγωγών και προμήθειας εμβολίων και θεραπειών προκειμένου να διασφαλιστεί η πρόσβαση των ανθρώπων σε αυτή την πανδημία και πέρα από αυτήν», δήλωσε η Lauren Paremoer, μέλος του Λαϊκού Κινήματος Υγείας στη Νότια Αφρική. «Η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην υγεία των ανθρώπων έναντι των εξασφαλισμένων κερδών των φαρμακευτικών εταιρειών μέσω μονοπωλίων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και τελικά να μεταρρυθμίσει το νόμο περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, έτσι ώστε τα ασήμαντα διπλώματα ευρεσιτεχνίας να μην εμποδίζουν πλέον τους παραγωγούς γενόσημων να εισέρχονται στην αγορά για να παράγουν και να παρέχουν πιο προσιτά ιατρικά μέσα. Το έχουμε ξαναπεί και θα το ξαναπούμε: τα φάρμακα δεν πρέπει να είναι πολυτέλεια».

*Η συνιστώμενη από τον ΠΟΥ δόση βαρισιτινίμπης σε άτομα με COVID- 19 είναι 4mg μία φορά ημερησίως για 14 ημέρες και συνιστάται ως εναλλακτική λύση αντί της tocilizumab. Η μπαρισιτινίμπη είναι ένα από του στόματος φάρμακο που έχει ήδη εγκριθεί για άλλες παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Εκτός από την υποστήριξη της πρότασης TRIPS Waiver (Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου), οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και το Λαϊκό Κίνημα Υγείας καλούν τις κυβερνήσεις να χρησιμοποιήσουν όλα τα νομικά και πολιτικά μέσα για να διευκολύνουν την αδιάλειπτη παραγωγή και την ποικιλομορφία στην προμήθεια ιατρικών μέσων για την  COVID-19, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους χρήσης την υφιστάμενης ευελιξίας της TRIPS (Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου)  για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Οι  Γιατροί Χωρίς Σύνορα και το Λαϊκό Κίνημα Υγείας  προτρέπουν επίσης όλες τις κυβερνήσεις με επαρκείς δόσεις εμβολίου COVID-19 να αναδιανείμουν αμέσως τις επιπλέον δόσεις στη μονάδα COVAX ή στους περιφερειακούς φορείς. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα  προτρέπουν τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Γερμανίας να πιέσουν την Pfizer-BioNTech και τη Moderna να μοιραστούν την τεχνολογία και την τεχνογνωσία εμβολίων mRNA με κατασκευαστές σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και όλες οι κυβερνήσεις να υποστηρίξουν τον Κόμβο Μεταφοράς Τεχνολογίας Εμβολίων COVID-19 του ΠΟΥ με οικονομική και πολιτική ενίσχυση.