Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό: Η ιλαρά εξαπλώνεται και σκοτώνει ξανά

Μεταξύ 2018 και 2020, ξέσπασε η χειρότερη επιδημία ιλαράς που καταγράφηκε ποτέ στη χώρα. Σε μόλις δύο χρόνια, περισσότερα από 460.000 παιδιά προσβλήθηκαν από την ασθένεια και σχεδόν 8.000 πέθαναν. Τα τρία τέταρτα ήταν κάτω των πέντε ετών.

Εκείνη την περίοδο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανέπτυξαν ομάδες έκτακτης ανάγκης σε 22 από τις 26 επαρχίες, παρακολουθώντας τις εστίες της επιδημίας, θεραπεύοντας 90.000 ασθενείς και εμβολιάζοντας περισσότερα από 2,3 εκατομμύρια παιδιά. Οι επείγουσες παρεμβάσεις συμπληρώθηκαν με εμβολιασμούς που οργανώθηκαν από τις επίσημες αρχές για εκατομμύρια παιδιά. Οι εμβολιασμοί μείωσαν σημαντικά τον αριθμό των ασθενών, αλλά δεν σταμάτησαν την αλυσίδα μετάδοσης. Παρόλα αυτά, τον Αύγουστο του 2020, ο Υπουργός Υγείας ανακοίνωσε το τέλος της επιδημίας.

Μια ανησυχητική αύξηση

«Δυστυχώς, από το τέλος του 2020, αρκετές επαρχίες έχουν αρχίσει να καταγράφουν νέες αυξήσεις ασθενών με ιλαρά, ιδίως στις επαρχίες Ubangi», λέει ο Anthony Kergosien, συντονιστής της ομάδας αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. «Έπρεπε να στείλουμε επειγόντως ξανά ομάδες για να βοηθήσουμε στον περιορισμό της εξέλιξης της νόσου και να σώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες ζωές».

Τον Δεκέμβριο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έστειλαν μια ομάδα στη ζώνη υγείας Bogose-Nubea στο Ubangi. Οι ανάγκες που βρήκαν εκεί ήταν τεράστιες. Σε λίγες μόνο εβδομάδες, περιέθαλψαν περίπου 5.000 ασθενείς με ιλαρά - η πλειονότητα των οποίων ήταν παιδιά. Εμβολίασαν 70.000 παιδιά, σταματώντας γρήγορα την εξάπλωση της νόσου. Στη συνέχεια, η ομάδα κατευθύνθηκε σε άλλη επαρχία του Ubangi, όπου η ζώνη υγείας του Bosobolo ήταν επίσης σε κρίσιμη κατάσταση.

«Από τότε που φτάσαμε στο Bosobolo στα μέσα Φεβρουαρίου, βοηθάμε το προσωπικό να φροντίζει τους ασθενείς του σε οκτώ κέντρα υγείας και στο γενικό νοσοκομείο στο οποίο παραπέμπονται οι περίπλοκες περιπτώσεις», εξηγεί ο Faustin Igulu, επικεφαλής του προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Bosobolo . Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν εκπαιδεύσει τοπικό προσωπικό για τον τρόπο διαχείρισης ασθενών με ιλαρά και εποπτεύουν την παροχή φροντίδας, ιδίως για ασθενείς με σοβαρή ιλαρά.

«Περισσότεροι από 1.200 ασθενείς έχουν ήδη υποβληθεί σε θεραπεία χάρη στην υποστήριξή μας», προσθέτει. «Η δυναμικότητα του νοσοκομείου ξεπεράστηκε γρήγορα, οπότε αυξήσαμε τον αριθμό των κρεβατιών όπου μπορούσαν να φιλοξενήσουν παιδιά, μερικά από τα οποία βρίσκονταν σε πολύ προχωρημένο στάδιο ιλαράς και υποσιτισμού».

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ξεκίνησαν επίσης μια εκστρατεία εμβολιασμού για 66.000 παιδιά σε αυτήν την απομονωμένη ζώνη υγείας και η δράση συνεχίζεται με έμφαση σε όσους ζουν σε δυσπρόσιτες περιοχές. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εκπαίδευσαν επίσης τοπικούς λειτουργούς υγείας στην παρακολούθηση ασθενειών για τη βελτίωση της έγκαιρης ανίχνευσης νέων κρουσμάτων ιλαράς. Ωστόσο, όπως πολλές άλλες ζώνες υγείας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, οι πόροι που διατίθενται στις τοπικές υγειονομικές αρχές υπολείπονται πολύ από αυτό που απαιτείται πραγματικά.

«Οι τοπικές υγειονομικές αρχές διαθέτουν μόνο μία μοτοσικλέτα και αυτή δεν λειτουργεί. Πώς μπορούν να επιβλέπουν τις δραστηριότητες εμβολιασμού;» συνεχίζει ο Faustin Igulu. «Πώς μπορούν να μεταφέρουν εμβόλια στις πιο απομακρυσμένες περιοχές; Είναι πολύ περίπλοκο».

Η πιο μεταδοτική ασθένεια στον κόσμο

Η ιλαρά είναι μια ιογενής νόσος που εξαπλώνεται με βήχα, φτάρνισμα ή μέσω άμεσης επαφής με ρινικές ή λαρυγγικές εκκρίσεις. Τα παιδιά που προσβάλλονται από την ασθένεια αυτή μπορεί να αντιμετωπίσουν σοβαρές επιπλοκές, καθώς η ιλαρά «σβήνει» την ανοσολογική τους μνήμη, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή τους για τα επόμενα χρόνια. Υπάρχει ένα φθηνό και κατά 85% αποτελεσματικό εμβόλιο, το οποίο προστατεύει τους εμβολιασμένους ανθρώπους για δεκαετίες.

«Η ιλαρά είναι η πιο μεταδοτική ασθένεια στον κόσμο, σχεδόν 10 φορές περισσότερο από την COVID-19», λέει ο Anthony Kergosien. «Το να νικήσουμε αυτόν τον δολοφόνο απαιτείται εμβολιαστική κάλυψη 95% με δύο δόσεις ανά παιδί, και τακτικές εκστρατείες εμβολιασμού όσων ζουν στις πιο ευάλωτες και δυσπρόσιτες περιοχές. Αλλά είμαστε ακόμα πάρα πολύ μακριά από αυτό».

Ένας ατελείωτος αγώνας

Στο Bosobolo, όπως και σε πάρα πολλές περιοχές της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, ο αγώνας κατά της ιλαράς μερικές φορές φαίνεται ατελείωτος. Οι προσπάθειες για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις. Ένα εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού και παρακολούθησης παρεμποδίστηκε εξαιτίας μεγάλων αδυναμιών. Ένα πολύ υψηλό ποσοστό γεννήσεων εκθέτει νέα παιδιά στην ασθένεια κάθε μέρα. Ένα μη εξοπλισμένο σύστημα υγείας δεν είναι σε θέση να διασφαλίσει συνεπή ποιότητα υγειονομικής περίθαλψης και οι πάροχοι υγείας που προσπαθούν να έχουν πρόσβαση σε ορισμένες περιοχές πρέπει να ξεπεράσουν τις παγιωμένες γεωγραφικές δυσκολίες και τις δυσκολίες ασφαλείας.

Ενώ περιμένουμε δομικές βελτιώσεις, υπάρχει επείγουσα ανάγκη: να σταματήσουμε την εξάπλωση της νόσου και να σώσουμε ζωές.

Η προσπάθεια αντιμετώπισης αυτών των προκλήσεων είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση της ιλαράς μακροπρόθεσμα. Αυτήν τη στιγμή, δεν πρέπει να ξεχνάμε την επείγουσα ανάγκη για άμεση δράση, η οποία θα επιβραδύνει τη μετάδοση και θα σώσει ζωές.

«Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν αναπτυχθεί στις επαρχίες Ubangi, Bas-Uélé και Maniema, αλλά μερικές φορές αισθανόμαστε αρκετά μόνοι στη φροντίδα ασθενών και στην υποστήριξη τοπικών ομάδων υγείας»  λέει ο Anthony. «Δεδομένης της τρέχουσας αύξησης των κρουσμάτων, είναι επιτακτική ανάγκη να αυξηθεί η παρέμβαση έκτακτης ανάγκης».