Το ερευνητικό έργο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Οι ομάδες και τα κέντρα αυτά διασφαλίζουν ότι οι δραστηριότητές μας ακολουθούν τις τρέχουσες βέλτιστες πρακτικές και εξασφαλίζουν την κατά κάποιον τρόπο «μετάφραση» της κλινικής μας πρακτικής σε όρους αντιληπτούς από τη διεθνή κοινότητα.

Για παράδειγμα, στην καταπολέμηση της ελονοσίας ή για τη μελέτη σπάνιων τροπικων ασθενειών όπως η τρυπανοσωμίαση, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μπορούμε να προσφέρουμε σημαντική εμπειρία αλλά και επιστημονικά δεδομένα. Αλλά και στον χώρο της δημόσιας υγείας η οργάνωση πρωτοστατεί και εφαρμόζει τις πιο σύγχρονες μεθόδους των κοινωνικών επιστημών ώστε να εμπλέκει τις κοινότητες στις παρεμβάσεις με δυναμικό τρόπο.

Στον χώρο της επιδημιολογίας οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διαθέτουμε δύο βασικά ερευνητικά κέντρα. Το Εpicentre με βάση το Παρίσι, το οποίο πρακτικά υποστηρίζει τις αποστολές από όλα τα επιχειρησιακά κέντρα και το Manson Unit με έδρα το Λονδίνο που υποστηρίζει κυρίως τις αποστολές του ολλανδικού επιχειρησιακού κέντρου.

Οι βασικές επιδημιολογικές έρευνες που συνήθως κάνουμε στο πεδίο είναι αυτές που θα μας βοηθήσουν να καθορίσουμε τη θνησιμότητα μιας κοινότητας, απλός αλλά πολύ βασικός δείκτης της υγείας του πληθυσμού, έρευνες για να μετρήσουμε τον υποσιτισμό στα παιδιά της κοινότητας και έρευνες για να διαπιστωθεί η επιτυχία εμβολιασμών.

Συχνά όμως προκύπτουν και ανάγκες πιο συγκεκριμένες: παραδείγματος χάριν στους ασθενείς μας που συνήθως πάσχουν από πολλές ασθένειες παράλληλα, να παρατηρούν οι γιατροι και οι νοσηλευτές μας μια ευεργετική επίδραση ενός φαρμάκου ή ενός κλινικού πρωτοκόλλου που δεν είχε παρουσιαστεί αλλού. Ή η μελέτη ενός καινούργιου φαρμάκου για την ελονοσία ή τη φυματίωση που έχουν πολύ μικρή παρουσία στις χώρες μας.

Τέλος οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μπορούμε να επωφεληθούμε από μεθόδους που αναπτύσσονται σε άλλα πεδία και να τις εφαρμόσουμε σε καινούργιο πλαίσιο και τέτοιες «μετατροπές» χρειάζονται ισχυρή στήριξη από έμπειρους επιστήμονες. Για παράδειγμα, μια μέθοδος που αναπτύχθηκε στην Αμερική για να εντοπίζουμε «κρυμμένους» ασθενείς, προστατεύοντας ταυτόχρονα την ανωνυμία τους, όπως για παράδειγμα κάποιες ομάδες ασθενών με AIDS, μπορεί να μας βοηθήσει να προσεγγίσουμε μετανάστες που βρίσκονται σε ανάγκη και που είναι κρυμμένοι στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις λόγω αυτής τους της ιδιότητας.

Η τεράστια ερευνητική δουλειά που γίνεται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα παρουσιάζεται σε ένα ετήσιο συνέδριο που γίνεται όλο και πιο εξωστρεφες κάθε χρόνο με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών και ερευνητών από διεθνή πανεπιστήμια και κέντρα. Επίσης συχνά παρουσιάζουμε τα ευρήματά μας σε συνέδρια αλλά κυρίως σε επιστημονικές επιθεωρήσεις (peer reviewed journal).

Με τα κέντρα αυτά και τις επιστημονικές μας ομάδες οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα  εξασφαλίζουμε υψηλής ποιότητας έρευνα που βελτιώνει τα κλινικά πρωτόκολλα και τις φαρμακευτικές αγωγές για τους ασθενείς μας, προσθέτει και προσφέρει στη διεθνή κοινότητα αξιόπιστη γνώση βασισμένη στην κλινική μας εμπειρία και διασφαλίζει την ηθική ακεραιότητα και διαφάνεια που απαιτείται για όλες τις έρευνες που γίνονται σε ανθρώπους.

Epicentre: Το ερευνητικό κέντρο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα αναπτύσσει 200-250 προγράμματα τον χρόνο

Tο Epicentre είναι ένα ερευνητικό κέντρο, το οποίο δημιουργήθηκε από το Γαλλικό Τμήμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα το 1986 προκειμένου να υποστηρίξει τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα να παρέχουν ιατρική βοήθεια σε περιοχές όπου οι άνθρωποι πλήττονται από συγκρούσεις, επιδημίες, φυσικές καταστροφές ή έχουν περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.

Το Epicentre υποστηρίζει τα προγράμματα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε θέματα επιδημιολογίας πραγματοποιώντας επιτόπιες επιδημιολογικές δραστηριότητες, ερευνητικά προγράμματα και εκπαιδεύσεις. Τα προγράμματα που αναπτύσσει εστιάζουν σε συγκεριμένες ασθένειες, όπως το HIV/AIDS, η ελονοσία, η φυματίωση, η χολέρα, ο κίτρινος πυρετός, η αφρικανική τρυπανοσωμίαση, τελευταία η COVID-19 κ.α. αλλά και άλλα ιατρικά θέματα όπως η αντίσταση στα αντιβιοτικά.

Το Epicentre υποστηρίζει τις παρεμβάσεις των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στις ακόλουθες δραστηριότητες:

Στην αξιολόγηση της υγείας του πληθυσμού και στον καθορισμό προτεραιοτήτων δράσης.

Στην ανάλυση του πλαισίου των παρεμβάσεων μέσω επιδημιολογικών δραστηριοτήτων πεδίου, όπως έρευνες πληθυσμού, επιτήρηση και διερεύνηση επιδημιών.

Στην έρευνα και στην παροχή επιστημονικών δεδομένων από το πεδίο προκειμένου να ενισχύσει τις προσπάθειες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα να διασφαλίζουν την πρόσβαση των ασθενών σε αποτελεσματική και ποιοτική περίθαλψη.

Στην υποστήριξη της καινοτομίας που σχετίζεται με την πρόληψη και την ιατρική περίθαλψη στο πεδίο.

Στην εκπαίδευση του προσωπικού των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, άλλων επαγγελματιών, αλλά και φορέων και υπευθύνων λήψης αποφάσεων στον τομέα της υγείας ώστε να υπάρχει αποτελεσματική ανταπόκριση σε σύνθετες καταστάσεις.

Τα τελευταία χρόνια το Epicentre αναπτύσσει 200 έως 250 προγράμματα ετησίως. Τα προγράμματα αυτά μπορεί να έχουν διάρκεια μερικών εβδομάδων και συχνά να αποτελούν απάντηση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, ή μπορεί να διαρκούν ακόμη και αρκετά χρόνια, ειδικά αν είναι ερευνητικά προγράμματα. Περίπου το 65% αυτών ασχολούνται με μεταδοτικές ασθένειες, με μη μεταδοτικές ασθένειες ασχολείται το 10-15% και τα υπόλοιπα αφορούν σε δραστηριότητες σχετικά με την κατάσταση της υγείας.

Η Αφρική είναι το κέντρο βάρους των δραστηριοτήτων, αλλά το Epicentre δραστηριοποιείται επίσης σε διάφορα άλλα μέρη, όπως η Αϊτή, το Μπανγκλαντές, οι Φιλιππίνες, ο Λίβανος και η Υεμένη.

Δες περισσότερα στο Περιοδικό «Χωρίς Σύνορα» τεύχος 105:

Σημείωση: Για τη συγγραφή του κειμένου ευχαριστούμε πολύ τον Γιώργο Καραπανάγο, επιδημιολόγο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, που τα τελευταία τρία χρόνια έχει εργαστεί ως επιστημονικός υπεύθυνος ερευνητικών προγραμμάτων σε αποστολές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Ιορδανία και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.