COVID-19/Μεσόγειος: Η πανδημία δεν πρέπει να αποτελεί πρόσχημα για την παρεμπόδιση επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης λένε οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ολοκληρώνοντας τη συνεργασία με το Ocean Viking

Οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να σταματήσουν να χρησιμοποιούν την πανδημία COVID-19 ως δικαιολογία για την επιβολή θανατηφόρων πολιτικών ελέγχου της μετανάστευσης και να άρουν άμεσα τα εμπόδια που δεν επιτρέπουν στις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών να σώσουν ζωές στη θάλασσα, αναφέρουν σε επείγουσα έκκλησή τους οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα/Médecins Sans Frontières (MSF).

Αφορμή της έκκλησης στάθηκαν οι απίστευτες εικόνες που σημειώθηκαν στη Μεσόγειο Θάλασσα κατά τη διάρκεια του προηγούμενου Σαββατοκύριακου. Με πρόσχημα τη νόσο COVID-19, η Μάλτα και η Ιταλία δεν δέχτηκαν να προσφέρουν βοήθεια σε ένα μεγάλο αριθμό υπερφορτωμένων λέμβων που βρίσκονταν σε κίνδυνο στις περιοχές έρευνας και διάσωσης της αρμοδιότητάς τους. Την ίδια στιγμή, αρνήθηκαν την ασφαλή αποβίβαση σχεδόν 200 ατόμων που διασώθηκαν από τα πλοία δύο μη κυβερνητικών οργανώσεων. Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, εναέρια μέσα της ΕΕ, παρακολουθούσαν από αέρος την κατάσταση ενώ επιδεινονόταν για μέρες, χωρίς όμως να αναλάβουν δράση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον πέντε άνθρωποι και επτά να αγνοούνται. Παράλληλα, στις 12 Απριλίου χάθηκε η επαφή με ένα σκάφος που μετέφερε περίπου 85 άτομα και παρά τους ισχυρισμούς του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (FRONTEX) ότι έφτασε στη Σικελία, εκφράζονται φόβοι ότι έχει ανατραπεί.

«Ως μια επείγουσα ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση που ανταποκρίνεται στην πανδημία στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κατανοούμε τις σοβαρές προκλήσεις που θέτει η νόσος COVID-19», δήλωσε η Διευθύντρια Επιχειρήσεων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Ανμαρί Λουφ. «Όμως, η προστασία από την πανδημία όσων βρίσκονται επί ξηράς δεν αποκλείει το να σώζονται παράλληλα ζωές και επί θαλάσσης.»

«Το αίτημα της Γερμανίας προς τις διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις να σταματήσουν τις δραστηριότητες έρευνας και διάσωσης, και οι αποφάσεις της Ιταλίας και της Μάλτας να κλείσουν τα λιμάνια τους στους ανθρώπους που έχουν διασωθεί, είναι πράξεις διάκρισης και μάλιστα ιδιαίτερα δυσανάλογες. Στην καλύτερη περίπτωση, είναι κακή πληροφόρηση και σπασμωδικές αντιδράσεις. Στη χειρότερη όμως, είναι καλά υπολογισμένες κινήσες και μια κυνική μόχλευση των ανησυχιών για τη δημόσια υγεία με στόχο να απαγορεύσουν τις επιχειρήσεις διάσωσης, κλείνοντας την πόρτα σε όσους έχουν ανάγκη από προστασία. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανησυχούμε ότι τα κράτη συμβάλλουν στη λήψη μέτρων ελέγχου της επιδημίας για να δικαιολογήσουν την παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπιστικών αρχών, αφήνοντας τους πιο ευάλωτους να πεθάνουν στα σύνορα της Ευρώπης.»

Με την αναστολή των μηχανισμών επανεγκατάστασης, μετεγκατάστασης και επαναπατρισμού, προς το παρόν δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τους πρόσφυγες και μετανάστες που προσπαθούν να διαφύγουν από τη Λιβύη, μια χώρα που έχει εμπλακεί σε συγκρούσεις τον τελευταίο χρόνο. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), τουλάχιστον 650.000 πρόσφυγες και μετανάστες είναι τώρα εγκλωβισμένοι στη χώρα ενώ επιπλέον 150.000 Λίβυοι έχουν εκτοπιστεί. Μόνο την περασμένη εβδομάδα, περισσότεροι από 700 άνθρωποι προσπάθησαν να διαφύγουν με μη ασφαλείς βάρκες κατασκευασμένες από ξύλο και καουτσούκ, οι οποίες αποτελούν το μόνο μέσο διαφυγής τους από την ανθρωπιστική καταστροφή που ξεδιπλώνεται αυτή την περίοδο. Επιπλέον, η αποβίβαση προσφύγων και μεταναστών που αναχαιτίστηκαν και επέστρεψαν βίαια στη θάλασσα από την ακτοφυλακή της Λιβύης, καθυστέρησε δύο φορές την περασμένη εβδομάδα λόγω των βομβαρδισμών γύρω από τα λιμάνια της Τρίπολης.

Παρά την αδιαμφισβήτητη ανάγκη για ειδικές επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, τα ευρωπαϊκά κράτη συνεχίζουν να αποποιούνται τις ευθύνες τους, αποτρέποντας αδιάκοπα τις προσπάθειες των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί ένα πλαίσιο έντονης διαφωνίας και αβεβαιότητας, το οποίο παραλύει τις προσπάθειες εκείνων που επιχειρούν να καλύψουν το κενό που αφήνουν οι κυβερνητικές απαγορεύσεις στο κομμάτι των επιχειρήσεων διάσωσης. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει ένα πλοίο, ιατρικές ομάδες και ομάδες διάσωσης έτοιμες να επιστρέψουν στη θάλασσα, τα εμπόδια που αντιμετωπίζει η ανθρωπιστική δράση στη Μεσόγειο έχουν επιδεινωθεί περαιτέρω λόγω της υπάρχουσας πανδημίας. Αυτή η πραγματικότητα αποθαρρύνει στην παρούσα φάση μια συμφωνία μεταξύ των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και τη SOS MEDTERRANEE όσον αφορά στην πλεύση υπονομεύοντας τη βιωσιμότητα της συνεργασίας:

«Παρόλο που τόσο οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα όσο και η SOS MEDITERRANEE συμφωνούν ότι υπάρχει ζωτική ανάγκη να συνεχιστούν οι σωτήριες επιχειρήσεις μας στη θάλασσα, η SOS MEDITERRANEE αισθάνεται ότι απαιτούνται από τα κράτη περαιτέρω διαβεβαιώσεις σχετικά με την ύπαρξη ασφαλούς μέρους πριν ξεκινήσει το ταξίδι. Για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, η ανθρωπιστική ανάγκη παρέμβασης ήταν επιτακτική, με ή χωρίς τέτοιες διαβεβαιώσεις: δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε στο λιμάνι με ένα πλήρως εξοπλισμένο πλοίο έρευνας και διάσωσης ενώ οι άνθρωποι συνεχίζουν να εγκαταλείπουν τη Λιβύη διασχίζοντας τη θάλασσα και κινδυνεύοντας να πνιγούν. Ως εκ τούτου, παρόλο που αντιμετωπίζουμε ένα πραγματικό δίλημμα διαπιστώνοντας τις προσπάθειες των κυβερνήσεων να δυσκολέψουν σημαντικά την αποστολή μας, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λάβαμε την πολύ δύσκολη απόφαση να τερματίσουμε τη συνεργασία μας με τη SOS MEDITERRANEE», εξηγεί η Λουφ.

Τα ευρωπαϊκά κράτη - έχοντας περιορίσει τη δυνατότητα των μη κυβερνητικών οργανώσεων να αναπτύξουν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και θέτοντας ακραίους περιορισμούς σε όσε λίγες επιχειρήσεις έχουν απομείνει- πρέπει, επιτέλους, να αναλάβουν την ευθύνη για την ανθρωπιστική κρίση που εξελίσσεται στη Μεσόγειο θάλασσα, στην οποία έχουν συμβάλει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσει η περαιτέρω απώλεια ανθρώπινων ζωών ώστε να μην προκληθεί άλλος ανθρώπινος πόνος, κάτι που μπορεί να γίνει με την επαναφορά επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης από την ΕΕ και την παύση χρηματοδότησης και υποστήριξης της ακτοφυλακής της Λιβύης στη διαδικασία της αναγκαστικής επιστροφής ανθρώπων στη Λιβύη.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνεργάζονταν με τη SOS MEDITERRANEE από το 2016. Από κοινού έχουν σώσει και βοηθήσει περισσότερους από 30.00 ανθρώπους με δύο σκάφη έρευνας και διάσωσης, το Aquarius και το Ocean Viking. Η διεθνής οργάνωση συνεχίζει να εργάζεται στη Λιβύη, παρέχοντας ανθρωπιστική και ιατρική βοήθεια σε μετανάστες και πρόσφυγες που βρίσκονται στη χώρα, τόσο εντός των επίσημων κέντρων κράτησης όσο και της κοινότητας. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανταποκρίνονται, επίσης, επί του παρόντος στην πανδημία κορωνοϊού σε ολόκληρη την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική, την Ασία και την Αμερική, σε πολλές χώρες με αδύναμα συστήματα υγείας και ιδιαίτερα ευάλωτα άτομα, συμπεριλαμβανομένων μεταναστών και προσφύγων που ζουν σε συνθήκες συνωστισμού σε κέντρα κράτησης ή καταυλισμούς, χωρίς επαρκές νερό ή συστήματα αποχέτευσης και περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική φροντίδα.

Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου Σαββατοκύριακου (Πάσχα των καθολικών), ένα πλοίο έφτασε στο Πόρτο Πάλο στη Σικελία, ενώ ένα άλλο με περίπου 47 άτομα εξέδωσε πολλαπλά σήματα κινδύνου ενώ έπλεε στα νερά της Μάλτας. Δεν έλαβε καμία βοήθεια για πάνω από 40 ώρες από τις Ένοπλες Δυνάμεις της Μάλτας και τελικά διασώθηκε από το σκάφος Aita Mari, του Salvamento Maritìmo Humanitario, το οποίο παρέκλινε της πορείας του για να παράσχει σωτήρια βοήθεια. Ένα άλλο σκάφος, με περίπου 55 άτομα, παρέμενε ακυβέρνητο στα χωρικά ύδατα της Μάλτας και τελικά δέχθηκε βοήθεια από ένα εμπορικό πλοίο στα νερά της Μάλτας, με πέντε νεκρούς και επτά αγνοούμενους. Οι επιζώντες επέστρεψαν τελικά στην Τρίπολη με Λιβυκό σκάφος, αλλά δεν

μπορούσαν να αποβιβαστούν για αρκετές ώρες λόγω της συνεχιζόμενης ανασφάλειας στην περιοχή του λιμανιού.