Λίβανος: «Οι έγκυες πρόσφυγες δεν έχουν ιδέα που να πάνε για να γεννήσουν»

Τον Απρίλιο του 2013, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα/Médecins Sans Frontières (MSF) άνοιξαν στο Λίβανο ένα πρόγραμμα αναπαραγωγικής υγείας για να ανταποκριθούν στις τεράστιες ανάγκες των προσφύγων στην περιοχή της κοιλάδας Μπέκα, το κύριο σημείο εισόδου για τους Σύριους που διασχίζουν τα σύνορα με το Λίβανο. «Πολλές γυναίκες φτάνουν εδώ μόνες τους, χωρίς την οικογένεια ή τους συζύγους τους που έχουν μείνει πίσω ή έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο», αναφέρει η Μάρτζι Μίντλεντον, μαία και υπεύθυνη του προγράμματος των MSF. «Κάποιες είναι έγκυες και δεν είχαν τη δυνατότητα να λάβουν την απαραίτητη ιατρική φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Δεν ξέρουν, αν το μωρό τους είναι καλά ή όχι , καθώς δεν είχαν πρόσβαση σε προγεννητική φροντίδα. Είναι υπερβολικά ανήσυχες, κάτι που σε συνδυασμό με το ψυχολογικό και σωματικό στρες γίνεται πολύ επικίνδυνο για την εγκυμοσύνη τους.»

«Δεν έχουν τη δυνατότητα να γεννήσουν με ασφάλεια»

Πολλοί πρόσφυγες δεν γνωρίζουν κανέναν στη χώρα όπου καταφθάνουν, γι’ αυτό είναι δύσκολο να λάβουν βοήθεια από τα μέλη της κοινότητας. « Οι έγκυες συχνά δεν έχουν ιδέα που να πάνε», αναφέρει η Μίντλεντον. «Έχουμε ακούσει ιστορίες για γυναίκες που εγκαταλείφθηκαν να γεννήσουν μόνες τους, σε μία σκηνή. Ως μαία ανησυχώ πολύ ακούγοντας αυτές τις ιστορίες, επειδή γνωρίζω πόσο επικίνδυνο είναι αυτό και πόσο άσχημο πρέπει να είναι για μία γυναίκα να γεννά μόνη και φοβισμένη».

Το κόστος μπορεί να είναι επίσης ένα πρόβλημα. Στο Λίβανο το κόστος της προγεννητικής φροντίδας είναι πολύ μεγάλο, ακόμα και για τις ντοπιες. « Μία γυναίκα θα πρέπει να ξοδέψει 20 δολάρια (Η.Π.Α.) απλά για να επισκεφθεί ένα γιατρό, να πληρώσει τις βιταμίνες και να επωμιστεί το κόστος της μετακίνησής», σημειώνει η Μίντλεντον. «Αυτό αντιστοιχεί συχνά στο μισό η και περισσότερο από τον εβδομαδιαίο μισθό ενός εργαζόμενου».

Η Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες (UNHCR) αυτή τη στιγμή καλύπτει το 75% του κόστους του τοκετού για Σύρους πρόσφυγες ανεξάρτητα από την κατάσταση εγγραφής τους (η Ύπατη Αρμοστεία κάλυπτε το πλήρες κόστος αλλά πρόσφατα μείωσε την οικονομική αυτή δέσμευση στο 75% λόγω της έλλειψης οικονομικών πόρων). Αλλά ακόμα και το 25% μπορεί να είναι περισσότερο από όσο πολλές οικογένειες προσφύγων μπορούν να αντέξουν, και υπάρχουν μόνο έξι νοσοκομεία στην περιοχή της κοιλάδας Μπέκα, που υποστηρίζει οικονομικά η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, όπου οι γυναίκες μπορούν να γεννήσουν.

Το κόστος ενός φυσιολογικού τοκετού ανέρχεται στα 50 αμερικανικά δολάρια, ενώ μιας καισαρικής τομής στα 200 δολάρια. « Αν η πρόσφυγας δεν μπορεί να πληρώσει, είναι πιθανόν να μην της επιτραπεί η πρόσβαση στο νοσοκομείο ή να της κατασχεθεί η κάρτα πρόσφυγα, που συχνά σημαίνει ότι δεν δικαιούται κουπόνια φαγητού μέχρι να μπορέσει να πληρώσει το νοσοκομείο,» λέει η Μίντλεντον.

Οι κακές συνθήκες διαβίωσης θέτουν σε κίνδυνο τις εγκύους

Ο τοκετός στο σπίτι χωρίς την παρουσία εξειδικευμένου προσωπικού κρύβει γενικά πολύ μεγάλους κινδύνους, και ακόμα περισσότερους όταν διεξάγεται σε μέρη όπου οι περισσότεροι πρόσφυγες εγκαθίστανται, όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι συχνά πολύ επισφαλείς. Οι ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης σε πολύ συνωστισμένους χώρους ελλοχεύουν κινδύνους για τις εγκύους. Κινδυνεύουν, για παράδειγμα, συχνά από υδαρή διάρροια. «Βλέπουμε επίσης πολλές λοιμώξεις του γεννητικού συστήματος ανάμεσα στις ασθενείς μας, είτε επειδή κάποιες δεν είχαν πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους είτε λόγω της σπάνιας πρόσβασης σε νερό και σε συνθήκες υγιεινής», αναφέρει η Middleton. «Οι μολύνσεις αποτελούν μία από τις βασικές αιτίες πρόωρου τοκετού». Η ελλιπής διατροφή είναι ένα ακόμα πρόβλημα, όπως προσθέτει. «Σε πολλές περιπτώσεις, οι γυναίκες πρόσφυγες δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ούτε τη βασική τους τροφή, κάτι που εμποδίζει την ανάπτυξη του μωρού και επιβαρύνει την υγεία της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Έχω δει περιπτώσεις υποσιτισμένων νεογνών».

Οι MSF έχουμε -σύμφωνα με τα κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.)- θέσει ως στόχο τις τέσσερις προγεννητικές επισκέψεις για κάθε έγκυο γυναίκα, και σε περίπτωση που υπάρχει κάποια ανησυχία ή επιπλοκή- παραπέμπουμε τις εγκύους σε γυναικολόγο για να λάβουν δωρεάν φροντίδα. Εκτός από την παροχή προγεννητικής φροντίδας που παρέχουν στις κλινικές μας έμπειρες μαίες, βοηθούμε τις εγκύους να αναγνωρίσουν έγκαιρα κάποια συμπτώματα και κινδύνους και να διαμορφώσουμε ένα πλάνο ασφαλούς τοκετού, ώστε όταν φτάσουν στο Λίβανο να γνωρίζουν τι να κάνουν και που να πάνε όταν ξεκινήσει η διαδικασία του τοκετού ή όταν αντιμετωπίσουν κάποιο πρόβλημα.

«Υπήρχαν γυναίκες που έφτασαν στην κλινική μας την ώρα ακριβώς που γεννούσαν. Είμαστε, λοιπόν, προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε κάποια επείγοντα περιστατικά, αλλά θέλουμε να ενθαρρύνουμε τις γυναίκες να έρχονται στις κλινικές μας έγκαιρα για να γεννήσουν», τονίζει η Μίντλεντον. «Παρόλο που το 85% των τοκετών είναι φυσιολογικοί, το περιβάλλον ενός νοσοκομείου είναι πολύ πιο ασφαλές σε περίπτωση που υπάρξουν επιπλοκές κατά τη διάρκεια του τοκετού, οπού απαιτείται επιπλέον φροντίδα.»

Η σημασία της μεταγεννητικής φροντίδας και του οικογενειακού προγραμματισμού

Ακόμα και μετά τον τοκετό, η μητέρα και το μωρό δεν έχουν διαφύγει εντελώς τον κίνδυνο. Οι MSF προσφέρουν μεταγεννητική φροντίδα και επιλογές οικογενειακού προγραμματισμού. «Προσπαθήσαμε να πείσουμε τις γυναίκες να έρθουν για μια εξέταση στην κλινική μας μια εβδομάδα μετά τον τοκετό, και έξι εβδομάδες αργότερα για έναν τελικό έλεγχο και για να λάβουν αντισύλληψη, αν το επιθυμούν,» αναφέρει η μαία. « Πολλές γυναίκες θέλουν να έχουν παιδιά, αλλά αρκετές άλλες προτιμούν να μη μείνουν έγκυες.» Οι MSF αυτή τη στιγμή ανταποκρίνονται σε μια μεγάλη ανάγκη οικογενειακού προγραμματισμού που εντοπίζεται μεταξύ των εγκύων προσφύγων, καθώς πολλές δεν επιθυμούν μια εγκυμοσύνη κάτω από τόσο δύσκολες συνθήκες διαβίωσης.

«Ο σύζυγος μου και εγώ δεν θέλουμε καθόλου να κάνουμε άλλο ένα παιδί για την ώρα, επειδή η κατάσταση έχει γίνει ανυπόφορη στη Συρία και αισθανόμαστε ανασφάλεια στο Λίβανο», είπε η Μαριάμ που ήρθε με το δύο μηνών μωρό της στην κλινική των MSF στο Μπάλμπεκ για να πάρει αντισυλληπτικά χάπια.

Κάποιες γυναίκες που φεύγουν από τη Συρία ή βρίσκονται στο Λίβανο δεν έχουν την επιλογή της αντισύλληψης λόγω της ελλιπούς πληροφόρησης ή της οικονομικής στενότητας. Οι MSF παρέχουμε επίσης γενική γυναικολογική φροντίδα για πρόσφυγες που υποφέρουν από μολύνσεις, έχουν προσβληθεί από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε άλλο γυναικολογικό πρόβλημα.

Οι MSF λειτουργούμε τρεις κλινικές όπου παρέχονται υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας στην κοιλάδα Βάλεϊ στο ανατολικό τμήμα του Λιβάνου από τον Απρίλιο του 2013. Μέχρι τέλη Ιουνίου, έμπειρες ντόπιες μαίες είχαν πραγματοποιήσει 850 εξετάσεις. Στην Τρίπολη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Λιβάνου, οι MSF λειτουργούμε ένα πρόγραμμα αναπαραγωγικής υγείας στο νοσοκομείο Νταρ αλ Ζάρα, πραγματοποιώντας περισσότερες από 450 ιατρικές εξετάσεις σε Σύριες πρόσφυγες. Τον Ιανουάριο του 2013 , αρχίσαμε να παρέχουμε υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού, πραγματοποιώντας 118 συμβουλευτικές συνεδρίες μέχρι τα τέλη Ιουνίου.