Υεμένη: Απελπισμένοι άνθρωποι στην άγρια θάλασσα

Από την αρχή του χρόνου, εκτιμάται ότι περίπου 14.000 άνθρωποι έχουν προσπαθήσει να φτάσουν στην ακτή της Υεμένης ενώ περισσότεροι από 350 έχουν πεθάνει στην προσπάθειά τους και 272 αγνοούνται. Αυτό είναι ένα απόσπασμα από το ημερολόγιο του Ιμπραήμ Γιούνις, επικεφαλής της αποστολής των ΓΧΣ στην Υεμένη.

Τους τελευταίους τρεις μήνες κάνουμε μια διερευνητική αποστολή στη νότια Υεμένη: στόχος μας είναι να εντοπίσουμε τις ιατρικές ανάγκες των Αφρικανών μεταναστών οι οποίοι, ερχόμενοι από τη Σομαλία, παλεύουν με τη άγρια θάλασσα του Κόλπου του Άντεν προσπαθώντας να φτάσουν στα παράλια της Υεμένης σε αναζήτηση μια καλύτερης ζωής. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο ενώ συγκεντρώναμε πληροφορίες στη χώρα πριν κατευθυνθούμε προς τη νότια ακτή, ακούσαμε πολλές άσχημες ιστορίες για την τύχη των μεταναστών. Όταν, όμως, φτάσαμε, όταν είδαμε τόσο πολλές βάρκες να φτάνουν μέρα και νύχτα στην ακτή, η αίσθηση δεν ήταν η ίδια. Είναι σκληρό να βλέπεις ανθρώπους να διακινδυνεύουν έτσι τη ζωή τους. Παιδιά, γυναίκες, άντρες, όλοι έφυγαν από τη Σομαλία και την Αιθιοπία αναζητώντας καλύτερη ζωή και ασφάλεια στα αραβικά εδάφη.

Οι ιστορίες που ακούμε από τους μετανάστες είναι ανατριχιαστικές. Το ταξίδι διαρκεί τρεις με τέσσερις ημέρες από το Μποσάσου (Bossassu) στη Σομαλία, διανύοντας μια απόσταση 400 χιλιομέτρων μέχρι το Μπιρ Αλί (Bir Ali) και το Αγουάρ (Ahwar) στις ακτές της Υεμένης. Οι μετανάστες ταξιδεύουν συνήθως με μικρές ψαρόβαρκες που καθεμιά χωράει 30 αλλά μπαίνουν τρεις φορές περισσότερα, 90 με 100. Για να αποφύγουν την ανατροπή της βάρκας, οι επιβάτες αναγκάζονται να κάθονται κάτω και να μην κουνιούνται, ούτε καν για να ουρήσουν, για τρεις ημέρες τουλάχιστον. Συχνά δένονται ο ένας με τον άλλον. Δεν τους επιτρέπεται να κουβαλούν τίποτα μαζί τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, μερικές φορές ούτε καν φαγητό, και πολύ λίγο νερό. Μερικοί δεν αντέχουν στις σκληρές συνθήκες και πεθαίνουν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Τα πτώματα απλώς ρίχνονται στη θάλασσα. Καθώς οι σωματέμποροι διαρκώς καταδιώκονται από τις δυνάμεις ασφαλείας της Υεμένης κατά μήκος της ακτής, οι επιβάτες συχνά είναι αναγκασμένοι να πηδήξουν στη θάλασσα μέσα στη νύχτα πριν φτάσουν στην ακτή. Μερικοί μετανάστες ξέρουν κολύμπι, μερικοί όχι. Κι ακόμα κι αν ξέρουν, συχνά δεν ξέρουν προς ποια κατεύθυνση να κολυμπήσουν μέσα στο σκοτάδι.

Αγουάρ, Νότια Υεμένη, 15 Σεπτεμβρίου 2007. 00.34 π.μ.
Ένας από το δίκτυο συνεργατών μας μάς έστειλε μόλις ένα επείγον μήνυμα ζητώντας να πάμε όσο πιο γρήγορα μπορούμε στην περιοχή Χεσίν Μπελ Έιντ (Hessin Bel Eid), 34 χλμ. από τη βάση μας στο Αγουάρ. Στο Χεσίν Μπελ Έιντ υπάρχει ένας από τους τέσσερις σταθμούς υγείας που έχουμε εγκαταστήσει στην ακτή μεταξύ του Αγουάρ και του Μπιρ Αλί. Ανταποκρινόμαστε στην επείγουσα έκκληση στέλνοντας δύο αυτοκίνητα που μεταφέρουν τρόφιμα, νερό, μια ιατρική ομάδα και όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό πρώτων βοηθειών μαζί με ρούχα και κουβέρτες.

Όταν φτάνουμε, είναι κατασκότεινα. Δε βλέπουμε τίποτα. Καθοδηγούμαστε από τους φακούς της ακτοφυλακής της Υεμένης. Οι στρατιώτες είναι πανικόβλητοι: μπορούμε να δούμε και να νιώσουμε τα σημάδια ανακούφισης στη συμπεριφορά τους όταν φτάνουμε. Αμέσως μας ζητούν να φροντίσουμε 94 επιζώντες που είναι πολύ εξουθενωμένοι και υποφέρουν. Έφτασαν με δυο βάρκες γύρω στις 7 το απόγευμα αλλά λόγω των δυσκολιών στην επικοινωνία κανείς δεν μπορούσε να μας ειδοποιήσει νωρίτερα. Ταυτόχρονα, μας ζητούν να αναλάβουμε τους νεκρούς που βρίσκονται στην παραλία, πολύ κοντά στους σταθμούς της ακτοφυλακής.

Δίνουμε αμέσως τις πρώτες βοήθειες στους επιζήσαντες και προσπαθούμε να εντοπίσουμε τους πιο αδύναμους. Μοιράζουμε τρόφιμα, νερό και ρούχα.

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που παρατηρούμε στους μετανάστες είναι σημάδια αφυδάτωσης και σωματικής κακοποίησης, καθώς και μυϊκούς πόνους, αφού είναι αναγκασμένοι να κάθονται πολύ κοντά ο ένας στον άλλον χωρίς να κινούνται για τρεις ημέρες. Βλέπουμε επίσης σημάδια Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες: φοβούνται και χρειάζονται εγγυήσεις για την ασφάλειά τους. Για τις περιπτώσεις αυτές έχουμε μια ομάδα συμβούλων.

Εκτός από τους επιζώντες, πρέπει να αναλάβουμε και τους νεκρούς. Αυτό είναι το πιο δύσκολο. Περπατάμε για 1,5 χλμ περίπου και σύντομα φτάνουμε στην ακτή. Πτώματα ανθρώπων όλων των ηλικιών βρίσκονται διασκορπισμένα παντού. Μέσα στη νύχτα μοιάζουν με βράχια. Όταν πλησιάζουμε, βλέπουμε ότι τα καβούρια έχουν αρχίσει να τους τρώνε. Με τη βοήθεια κάποιων εθελοντών, καταφέρνουμε να τους μεταφέρουμε ψηλότερα και να καλύψουμε τα γυμνά πτώματα. Μετά αρχίζουμε τις συνεννοήσεις με τις αρχές για το νομικό πλαίσιο ταφής αυτών των 30 σορών.

Την ίδια μέρα. 08.00 π.μ.
Μια ομάδα του οργανισμού προσφύγων έχει έρθει να πάρει τους μετανάστες στο κέντρο υποδοχής στο Μάιφα (Mayfa), 80 χλμ. από την ακτή. Εκεί θα τους εγγράψουν σε μητρώα και στη συνέχεια θα σταλούν στον καταυλισμό προσφύγων στην περιοχή Καράζ (Kharaz).

Σκεπτόμενος όλα αυτά τα γεγονότα, με εντυπωσιάζει πόσο δυνατοί είναι αυτοί οι άνθρωποι. Μοιραζόμαστε μαζί τους τους φόβους και τις αδυναμίες τους όταν βρίσκονται στην έσχατη ανάγκη αλλά σε κάθε στιγμή διατηρούν την αξιοπρέπειά τους. Είναι αληθινοί αγωνιστές. Όταν μιλάμε μαζί τους, οι ιστορίες που ακούμε είναι τόσο τρομακτικές που μας κάνουν να ανατριχιάζουμε. Οι περισσότεροι λένε ότι έφυγαν από τη Σομαλία εξαιτίας του πολέμου αλλά δεν περίμεναν ότι το ταξίδι θα ήταν τόσο δύσκολο. Κάποιοι μου είπαν: «προτιμώ τον πόλεμο από το ταξίδι με τη βάρκα. Αρκεί να μπορούσα να βρω φαγητό στη Σομαλία.»

Είναι προφανές ότι αυτή η μαζική άφιξη των μεταναστών προκαλεί ένα υπερβολικό φορτίο για τις τοπικές υποδομές της Υεμένης που ήδη αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες. Μετά από ένα τόσο μεγάλο και επικίνδυνο ταξίδι, οι μετανάστες δε λαμβάνουν καμία σχεδόν βοήθεια όταν τελικά καταφέρνουν να φτάσουν στις ακτές της Υεμένης. Για την ώρα, η παρέμβαση των ΓΧΣ παρέχει τουλάχιστον την πιο επείγουσα, σωτήρια βοήθεια.