«Μέσα στα μάτια όλων διακρίνεται ένας απερίγραπτος φόβος»

Κάθριν, ποια είναι η κατάσταση σ’ αυτή την περιοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό;

Από τον Σεπτέμβρη του 2008, οι αντάρτες του LRA από την γειτονική Ουγκάντα διαπράττουν πράξεις βίας εναντίον του πληθυσμού στις επαρχίες Ό-Ουελέ και Μπα-Ουελέ. Τον Μάρτιο η κατάσταση επιδεινώθηκε περισσότερο, όταν οι χώρες της περιοχής εξαπέλυσαν στρατιωτική επίθεση κατά του LRA. Σήμερα, πολλές περιοχές στη βόρεια Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το νότιο Σουδάν και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, πλήττονται από την βία. Η βία εναντίον των αμάχων συνεχίζεται, και η πρόσβαση για τις ανθρωπιστικές οργανώσεις είναι δύσκολη, εξαιτίας του υψηλού βαθμού έλλειψης ασφαλείας. Αυτό που συμβαίνει σήμερα στο βορειοανατολικό μέρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και το νότιο Σουδάν, είναι μια σοβαρή κρίση, η οποία έχει παραγνωριστεί.

Μπορείτε να μας μιλήσετε για την αποστολή σας και τα προγράμματα των ΓΧΣ;

Ήμουν επικεφαλής του προγράμματος των ΓΧΣ στις πόλεις Νιανγκάρα και Φαράτζε, στο Ό-Ουελέ. Στο Νιανγκάρα, οι ΓΧΣ υποστηρίζουν ένα νοσοκομείο αναφοράς  με περίπου πενήντα κλίνες, όπου προσφέρουμε ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη για τα θύματα της σεξουαλικής βίας. Από την άλλη όχθη του ποταμού Ουελέ, ο οποίος κόβει την πόλη στα δύο, εργαζόμαστε σ’ ένα κέντρο υγείας. Συνολικά η ομάδα του Νιανγκάρα εξετάζει 800 άτομα την εβδομάδα. Στο Φαράτζε, υποστηρίζουμε ένα κέντρο υγείας 40 κλινών, όπου η ομάδα εξετάζει 500 άτομα την εβδομάδα, και προσφέρει ψυχολογική βοήθεια στους ανθρώπους που έχουν ζήσει τραυματικές εμπειρίες. Άλλες ομάδες των ΓΧΣ εργάζονται στο Ντούνγκου, την Ντίντζιλα, και την Ντορούμα. Συνολικά, 130 Κονγκολέζοι και 21 διεθνείς εθελοντές εργάζονται στα προγράμματα των ΓΧΣ στις επαρχίες του Ό-Ουελέ και του Μπα-Ουελέ.

Τι συμβαίνει στους ανθρώπους που έχουν εκτοπιστεί λόγω της βίας;

Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις, 250.000 άνθρωποι έχουν τραπεί σε φυγή για τα γλιτώσουν από τη βία στην βόρεια Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, και δεκάδες χιλιάδες άλλοι έχουν διασχίσει τα σύνορα αναζητώντας καταφύγιο στο νότιο Σουδάν. Στο Φαράτζε, 4.000 εκτοπισμένα άτομα ζουν σε τρεις καταυλισμούς, και στο Νιανγκάρα υπάρχουν 10.000 εκτοπισμένοι τους οποίους φροντίζει ο ντόπιος πληθυσμός. Το βιοτικό επίπεδο για τους ανθρώπους που προέρχονται από αυτές τις περιοχές είναι πολύ χαμηλό, αλλά παρατήρησα μεγάλη αλληλεγγύη ανάμεσα στους ντόπιους κατοίκους και τους εκτοπισμένους. Το πρόβλημα είναι ότι τώρα, οι συνθήκες διαβίωσης χειροτερεύουν για όλους – όχι μόνο για τους εκτοπισμένους, αλλά και για τον ιθαγενή πληθυσμό.

Επειδή η παρουσία ανθρωπιστικής βοήθειας είναι πολύ μικρή, ο ντόπιος πληθυσμός κάνει ό,τι μπορεί, προσφέροντας στους εκτοπισμένους στέγη, τροφή και ρούχα – μερικές φορές ακόμη και σε ανθρώπους οι οποίοι μιλούν μια εντελώς διαφορετική γλώσσα. Μια γυναίκα που συνάντησα, μου είπε ότι οι άνθρωποι είχαν εγκαταλείψει τα χωριά τους κατά τη διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το πρωί με τέτοιο φόβο, ώστε να μην ντυθούν καν πριν φύγουν. Απλώς έτρεξαν να γλιτώσουν την ζωή τους. Εκτοπισμένοι άνθρωποι στις πόλεις όπου εργαζόμαστε, μας έδειξαν τα ρούχα που φορούσαν, και μας είπαν ότι κάποιοι άλλοι άνθρωποι τους τα έδωσαν μόλις έφτασαν εδώ. Κι επειδή όλα μοιράζονται, τόσο οι εκτοπισμένοι όσο και ο ντόπιος πληθυσμός βρίσκονται σε ακόμη πιο ευαίσθητη κατάσταση, με λίγη τροφή, και λιγότερα μέσα για να τα βγάλουν πέρα. Όλοι μοιράζονται τα πάντα, ακόμη και την έσχατη φτώχια.

«Αυτό που σ’ αφήνει άυπνο, είναι ο φόβος της βίας απ’ όλες τις πλευρές, ο φόβος των επιθέσεων αργά τη νύχτα και νωρίς το πρωί, ο φόβος του να χάσεις τα παιδιά σου εξ’ αιτίας των απαγωγών, και ο φόβος του να πρέπει να εγκαταλείψεις το σπίτι σου και την γη σου, σ’ έναν πολιτισμό όπου οι άνθρωποι θα σου πουν πρώτα απ’ όλα ότι είναι αγρότες, ή ότι όλα ήταν καλά όσο είχαν χωράφια για να μπορούν να τρώνε», λέει η Κάθριν Ντερντέριαν, συντονίστρια των ΓΧΣ η οποία μόλις επέστρεψε από το Ό-Ουελέ.

Μπορούν οι εκτοπισμένοι να επιστρέψουν στα σπίτια τους;

Μερικοί άνθρωποι προσπάθησαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, αλλά αποτελούν μόνο μια πολύ μικρή μειοψηφία. Αυτό που βρίσκουν όταν επιστρέφουν, συχνά τους αποτρέπει από το να μείνουν: Τα σπίτια τους έχουν καεί, τα υπάρχοντά τους έχουν λεηλατηθεί, και η έλλειψη ασφάλειας είναι μεγάλη. Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται, και παραμένουν στις πόλεις ή στους καταυλισμούς, καθώς αισθάνονται ασφαλέστερα όταν είναι πολλοί μαζί. Όταν δεν υπάρχει αρκετή τροφή, ορισμένοι άνθρωποι προσπαθούν να επιστρέψουν στα χωράφια τους, προκειμένου να επιβιώσουν. Αλλά είναι σαφές ότι η προηγούμενη σοδειά, η οποία ήταν έτοιμη τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, έχει χαθεί. Οι περισσότεροι από τους εκτοπισμένους δεν κατάφεραν να σπείρουν σπόρους για την επόμενη σοδειά, η οποία αναμένεται τώρα, εξαιτίας της ανασφάλειας και του φόβου.

Αισθάνεστε αυτόν τον φόβο όταν έρχεστε σε επαφή με τους ανθρώπους;

Οι επιθέσεις πραγματοποιούνται από τον Σεπτέμβριο του 2008, συμπεριλαμβανομένης και μιας επίθεσης στο Φαράτζε την ημέρα των Χριστουγέννων. Μέσα στα μάτια όλων διακρίνεται έναν απερίγραπτος φόβος.

Και ο φόβος αυτός είναι τόσο επίμονος, διότι σχεδόν όλοι έχουν πληγεί από κάποιο είδος βίας, είτε οι ίδιοι, είτε οι άνθρωποι που γνωρίζουν – φόνο, βιασμό, απαγωγή. Αυτό που σ’ αφήνει άυπνο, είναι ο φόβος της βίας απ’ όλες τις πλευρές, ο φόβος των επιθέσεων αργά τη νύχτα και νωρίς το πρωί, ο φόβος του να χάσεις τα παιδιά σου εξαιτίας των απαγωγών, και ο φόβος του να πρέπει να εγκαταλείψεις το σπίτι σου και την γη σου, σ’ έναν πολιτισμό όπου οι άνθρωποι θα σου πουν πρώτα απ’ όλα ότι είναι αγρότες, ή ότι όλα ήταν καλά όσο είχαν χωράφια για να μπορούν να τρώνε.

Κατά τη διάρκεια των ιατρικών επισκέψεων η ομάδα των ΓΧΣ περιθάλπει ασθενείς με ελονοσία, αναπνευστικές λοιμώξεις και σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις, όπως επίσης και κρούσματα γαστρίτιδας ή αόριστου πόνου. Αυτές οι τελευταίες διαγνώσεις, προδίδουν την ύπαρξη στρες.

Ποια είναι η αντίδραση των ΓΧΣ σ’ αυτά τα προβλήματα;

Επιπρόσθετα από την ιατρική περίθαλψη, έχουμε θέσει σε εφαρμογή κι ένα πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης. Σ’ αυτή την περιοχή, σχεδόν όλοι οι άνθρωποι που συναντούμε έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες. Κατά την διάρκεια των προηγούμενων λίγων εβδομάδων, στο κέντρο υγείας του Φαράτζε αρχίσαμε να βλέπουμε έναν όλο και μεγαλύτερο αριθμό παιδιών, τα οποία είχαν απαχθεί από αντάρτες του LRA για να χρησιμοποιηθούν ως μεταφορείς, μαχητές ή σεξουαλικοί σκλάβοι. Παρείχαμε περίθαλψη σε 108 παιδιά, αγόρια και κορίτσια, ηλικίας χονδρικά από 9 μέχρι 18 ετών. Τους προσφέρουμε μέρος να κοιμηθούν, χώρο για να παίξουν, και ατομική υποστήριξη από έναν ψυχολόγο των ΓΧΣ. Ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για μένα, το να δω πόσο πολύ βελτιώνεται η κατάστασή τους.

Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις βρίσκονται σε θέση να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες των ανθρώπων;

Εξαιτίας της ανασφάλειας και της έλλειψης δρόμων, είναι πολύ δύσκολο για τις ανθρωπιστικές οργανώσεις να εργαστούν στην περιοχή. Για τους ίδιους λόγους, οι ΓΧΣ πρέπει να μετακινούνται ως επί το πλείστον αεροπορικώς. Σήμερα η ανθρωπιστική βοήθεια αδυνατεί σε μεγάλο βαθμό να αντιμετωπίσει τις ανάγκες των ανθρώπων, είτε αυτοί είναι εκτοπισμένοι, είτε ντόπιοι. Αυτός είναι και ο λόγος που συνεχίζουμε τις εκκλήσεις προς άλλες ανθρωπιστικές οργανώσεις, προκειμένου να έρθουν και να εγκαταστήσουν μια μόνιμη παρουσία εδώ, στο Ό-Ουελέ και το Μπα-Ουελέ.

Σαν αποτέλεσμα, ο ρόλος των ΓΧΣ είναι ο πιο σημαντικός…

Η παρουσία οργανώσεων όπως οι ΓΧΣ προσφέρει όχι μόνο ιατρική και ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά κι έναν βαθμό ομαλότητας. Θα σας πω ένα ανέκδοτο: Όταν φτάσαμε για πρώτη φορά στο Νιαγκάρα, το νοσοκομείο λειτουργούσε με τον καλύτερο τρόπο που μπορούσε, αλλά βρισκόταν σε άθλια κατάσταση, και περιβαλλόταν από πολύ ψηλό χορτάρι. Ξεκινήσαμε τις ιατρικές μας δραστηριότητες, και η ομάδα των ΓΧΣ άρχισε ταυτόχρονα να κόβει το χορτάρι. Τι επόμενες ημέρες, ακόμη και σήμερα, παρατηρήσαμε ότι σε ολόκληρη την πόλη οι άνθρωποι έκοβαν το χορτάρι. Κι αυτό το βρήκα πολύ συμβολικό.