Φυματίωση: νέες προτεραιότητες, νέες προκλήσεις…

Πού ακριβώς βρισκόμαστε σήμερα όσον αφορά τη διάγνωση και τη θεραπεία της φυματίωσης;

Κατ’ αρχάς, από τη μεριά των διεθνών οργανισμών σήμερα, είμαστε μάρτυρες μια ριζικής μεταβολής όσον αφορά τους συμμετέχοντες στη διάγνωση και τη θεραπεία της φυματίωσης. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει ξεκινήσει να αναγνωρίζει την ανάγκη ύπαρξης νέων εργαλείων, καθώς και περισσότερης έρευνας.

Από τη μεριά των ΓΧΣ, πρέπει να συνεχίσουμε να δείχνουμε τα αποτελέσματά μας και να παρουσιάζουμε τις διάφορες προσεγγίσεις που υιοθετούμε στα προγράμματά μας, καταδεικνύοντας την αποτελεσματικότητά τους. Όμως πρέπει επίσης να δείξουμε και τους περιορισμούς τους, λόγω της έλλειψης κατάλληλων διαγνωστικών και θεραπευτικών εργαλείων.

Σχετικά με την πολυανθεκτική φυματίωση, ο ΠΟΥ υπολογίζει ότι 500.000 άνθρωποι μολύνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως. Πριν από μερικά χρόνια, θεωρούσαμε ότι αυτή η μορφή φυματίωσης περιοριζόταν σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό που ανακαλύπτουμε σήμερα, όμως, είναι πως, όποτε πραγματοποιούμε διαγνωστικά τεστ, βρίσκουμε καινούργιους ασθενείς! Με την παρούσα θεραπεία (η οποία διαρκεί δύο χρόνια και έχει πολλές παρενέργειες) δεν θα ήταν ρεαλιστικό αν φανταζόμασταν ότι όλες οι περιπτώσεις θα μπορούσαν να λάβουν τη σωστή περίθαλψη. Συνεπώς πρέπει να βρεθεί μια πιο απλή και αποτελεσματική θεραπεία το ταχύτερο δυνατόν.

Ποιες ακριβώς ήταν οι βασικές αλλαγές στα προγράμματα των ΓΧΣ τα τελευταία χρόνια;

Επικεντρώσαμε τις προσπάθειές μας στο να πετύχουμε τη γενικευμένη χρήση της εξάμηνης θεραπείας, αντί της οκτάμηνης, για την απλή φυματίωση: αυτή η συντομότερη θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική. Επίσης ταχθήκαμε υπέρ της συνέχισης της θεραπείας από τον ίδιο τον ασθενή, σε συνδυασμό με τη δική μας πλήρη παρακολούθηση.

Επιπροσθέτως, για να βελτιώσουμε την ικανότητά μας στη διάγνωση της πολυανθεκτικής φυματίωσης, ενδυναμώσαμε τη συνεργασία μας με το εργαστήριο του Ινστιτούτου Τροπικής Ιατρικής στην Αμβέρσα. Ένας βιολόγος από τους ΓΧΣ και ένας τεχνικός εργαστηρίου έχουν προσληφθεί εκεί, δημιουργώντας καλλιέργειες και αντιβιογράμματα για όλα τα προγράμματά μας, και ιδιαίτερα για τους ασθενείς που βρίσκονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου (αυτούς στους οποίους η θεραπεία απέτυχε ή υποτροπίασαν).

Τέλος, ποιες είναι οι προτεραιότητες των ΓΧΣ για το 2008;

Μια προτεραιότητα είναι η διάγνωση της φυματίωσης στους ασθενείς με HIV: λειτουργούμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα στο Χόμα Μπέι (Homa Bay) της Κένυας, όπου εισαγάγαμε τις καλλιέργειες για όλους τους ασθενείς με HIV για τους οποίους υπήρχε υποψία φυματίωσης. Αυτό αποτελεί μια μεγάλη επένδυση, οικονομικών και ανθρώπινων πόρων. Η τεχνική που ακολουθείται εμφανίζει τα αποτελέσματα σε δύο εβδομάδες, αντί για τον ένα μήνα με τη συμβατική μέθοδο. Αυτού του είδους η ταχύτητα είναι απαραίτητη για τη συγκεκριμένη περιοχή της Κένυας, όπου το 80% των ασθενών με φυματίωση έχουν επίσης HIV.

Πιο συγκεκριμένα, θέλουμε να βελτιώσουμε τη διάγνωση της πολυανθεκτικής φυματίωσης σε ασθενείς με HIV. Πολύ συχνά, αυτοί οι ασθενείς πεθαίνουν πριν καν μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε τη διάγνωση με τεστ (ο χρόνος αναμονής των αποτελεσμάτων από τα αντιβιογράμματα είναι δύο με τρεις μήνες, χρησιμοποιώντας συμβατικές τεχνικές). Θέλουμε συνεπώς να διερευνήσουμε την εφαρμογή αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR) στο πεδίο: αυτά τα τεστ επιτρέπουν τη μέτρηση βαθμών αντίστασης στο Rifampicine και δίνουν αποτελέσματα σε λιγότερο από 24 ώρες.

Άλλη προτεραιότητα είναι η βελτίωση της παρακολούθησης νοσοκομειακών λοιμώξεων στις ιατρικές δομές μας. Αυτή η δουλειά περιλαμβάνεται στο σχεδιασμό των προγραμμάτων μας, αλλά συχνά παραμελείται σε άλλα προγράμματα, και ιδιαίτερα στην Αφρική. Στις ιατρικές δομές μας δεν πρέπει να υπάρχουν κίνδυνοι μόλυνσης.

25.000 ασθενείς σε 100 προγράμματα

Πάνω από 25.000 ασθενείς έχουν λάβει περίθαλψη κατά της φυματίωσης σε περισσότερα από 100 προγράμματα. Στα μισά από αυτά, η θεραπεία της φυματίωσης έχει ενσωματωθεί στη γενική ιατρική φροντίδα. Στο ένα τέταρτο αυτών των προγραμμάτων, έχει ενσωματωθεί στα προγράμματα κατά του HIV/AIDS.

Ο αριθμός των ασθενών που λαμβάνει θεραπεία για την πολυανθεκτική φυματίωση αυξάνεται: 580 το 2007 έναντι 260 το 2006.