Παρέχοντας ψυχολογική υποστήριξη στους κατοίκους της Δυτικής Σουμάτρα

Τι είδες όταν έφτασες;
Καθώς είχαν ήδη περάσει δυο εβδομάδες από το σεισμό, κατά μεγάλο μέρος είχε ολοκληρωθεί το έργο και της ιατρικής και της ανθρωπιστικής βοήθειας. Έτσι δε συναντούσαμε ανθρώπους με αμιγώς ιατρικά προβλήματα από το σεισμό. Υπήρχαν πολλά κατεστραμμένα σπίτια και δίπλα τους ακριβώς στημένες τέντες και σκηνές που έμεναν οι άνθρωποι τώρα. Αλλά και σπίτια άθικτα όπου οι ένοικοι φοβούνταν να μείνουν μέσα οπότε έμεναν και αυτοί έξω σε τέντες.

Ποια ήταν η πρώτη εικόνα από τους ανθρώπους;
Οι άνθρωποι ήταν πολύ ευγενικοί και γλυκείς. Ακόμα και μέσα στην ταραχή τους ήταν πολύ πρόθυμοι να εκφραστούν, να διηγηθούν τι βίωσαν και να μας υποδείξουν ανθρώπους που μπορεί να ήταν σε πιο δύσκολη κατάσταση. Αρκετοί ήταν ακόμη φοβισμένοι λόγω των μετασεισμών, πολλοί άλλοι πανικοβάλλονταν εύκολα εξαιτίας συνεχών διαδόσεων για νέους επικείμενους σεισμούς από οποιαδήποτε πηγή.

Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι πώς το αντιμετώπιζαν; Είχαν κάποιους εσωτερικούς μηχανισμούς που τους βοηθούσαν να το αντιμετωπίσουν;
Σε γενικές γραμμές, σε τέτοιες περιπτώσεις παίζουν μεγάλο ρόλο οι κοινωνικοί δεσμοί. Οι πιο απομονωμένοι εμφανίζουν περισσότερα προβλήματα από αυτούς που έχουν ανεπτυγμένες διαπροσωπικές σχέσεις με φίλους, συγγενείς και γείτονες, και είναι πιο ενεργοί μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Στη συγκεκριμένη κοινωνία, σημαντικό ρόλο έπαιξε και η θρησκεία. Ο κόσμος αντιμετώπιζε το σεισμό σα θέλημα του Αλλάχ για το οποίο δε μπορούσε να κάνει τίποτα παρά να συνεχίσει τη ζωή του. Πολλοί θρησκευτικοί ηγέτες, μάλιστα, προσπαθούσαν να ηρεμήσουν τον κόσμο και ειδικά στην περιοχή της Λουνάν, υπήρχαν περιπτώσεις που ιερείς δίδασκαν τεχνικές χαλάρωσης και προσέφεραν ψυχοεκπαίδευση στους πολίτες.

Συγχρόνως, συνέπεσε η λήξη του ραμαζανίου, που αποτέλεσε βοηθητικό παράγοντα για αρκετούς καθώς αυτή την περίοδο κατά παράδοση μαζεύονται ο ένας στο σπίτι του άλλου και όλοι μαζί μαγειρεύουν, τρώνε και διασκεδάζουν. Υπήρχαν, βέβαια, και αυτοί για τους οποίους η γιορτή αποτελούσε πρόσθετη πηγή άγχους καθώς σήμαινε πρόσθετα έξοδα, όπως και μια περίπτωση ενός κατοίκου που υποστήριζε ότι ο λόγος που χτυπήθηκε το δικό τους χωριό και όχι το διπλανό ήταν θεία τιμωρία. Αλλά αυτές ήταν εξαιρέσεις.

Υπήρχαν άλλες οργανώσεις στην περιοχή που να προσφέρουν ψυχολογική υποστήριξη;
Στο Μούκο-Μούκο μόνο οι ΓΧΣ λειτούργησαν πρόγραμμα ψυχολογικής στήριξης. Στη Λουνάν, όμως, πέραν των ΓΧΣ, υπήρξε μια τοπική πρωτοβουλία από τους φοιτητές ψυχολογίας του πανεπιστημίου της Παντάνγκ και από τους θρησκευτικούς ηγέτες της περιοχής.

Ποια είναι τα βήματα που ακολουθείτε στην ψυχοεκπαίδευση των πληγέντων;
Ο τρόπος είναι διαδραστικός. Δεν πηγαίνουμε να βγάλουμε λόγο για το τι είναι σεισμός και τι τσουνάμι. Μαζεύουμε τους ανθρώπους σε χωριστές ομάδες: τις μητέρες (με ή χωρίς τα παιδιά τους) και γενικότερα τις γυναίκες σε μια ομάδα, τα παιδιά σε άλλη, το ιατρικό προσωπικό της περιοχής, τους αρχηγούς της κοινότητας και τους δασκάλους ενώ παράλληλα μαζεύουμε και τους κατοίκους και, όταν κρίνεται απαραίτητο, προσφέρουμε ατομική συμβουλευτική και διενεργούμε ατομικές ή ομαδικές συνεντεύξεις. Με λίγα λόγια, εξηγούμε σε κάθε ομάδα βασικά πράγματα για το τι είναι σεισμός, τι είναι τσουνάμι, τις δυνατότητες πρόγνωσης, τους τρόπους προστασίας κ.λπ. και συζητάμε μαζί τους για το πώς βίωσαν οι ίδιοι την εμπειρία, πώς είναι η κατάσταση τώρα, ποια είναι τα σχέδιά τους για το άμεσο μέλλον προκειμένου να βάλουν τη ζωή τους και πάλι σε καθημερινούς ρυθμούς.

Επίσης μοιράζουμε φυλλάδια και τους ενημερώνουμε για τυχόν ψυχοσωματικά συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσουν και πώς να τα αναγνωρίσουν στους ίδιους, σε άλλους και στα παιδιά. Ειδικά για τα παιδιά, οργανώνουμε παιχνίδια έκφρασης συναισθημάτων, παιχνίδια που δείχνουν πώς να προστατεύονται από το σεισμό και να συντονίζονται με τους γονείς εκείνη την ώρα. Στις συνεντεύξεις και τις συμβουλευτικές συνεδρίες, μιλάμε με τους ανθρώπους για τα συναισθήματά τους και ό,τι απασχολεί τους ίδιους. Μέσα σε διάστημα δύο περίπου εβδομάδων, ερχόμαστε ξανά σε επαφή μαζί τους για να διαπιστώσουμε πώς είναι.

Ποια είναι τα πιο συνήθη ψυχοσωματικά συμπτώματα που συναντάτε;
Οι ενήλικες εμφανίζουν διάρροια, ισχυρούς πονοκεφάλους, ταχυκαρδία, πόνους στο σώμα, αϋπνία, υπερδιέγερση, ανάκληση της τραυματικής σκηνής πολλές φορές στο μυαλό τους (flash back). Τα παιδιά, από την άλλη, έχουν εφιάλτες, βάζουν τα κλάματα, και εμφανίζουν μεγάλη προσκόλληση στους μεγάλους.

Συναντήσατε κάποιο έντονο περιστατικό;
Από τα πιο σοβαρά περιστατικά που συναντήσαμε ήταν ένας άντρας που υπέφερε από ρευματοειδή αρθρίτιδα και μολονότι το σπίτι του ήταν άθικτο, ο ίδιος είχε φοβηθεί πάρα πολύ. Οι συγγενείς του έλεγαν ότι η κατάστασή του επιδεινώθηκε μετά το σεισμό. Έμενε ξαπλωμένος στο πάτωμα και έλεγε ότι ήταν παράλυτος. Και ενώ χρειάζονταν δύο άντρες για να τον σηκώσουν και να το μεταφέρουν, όταν τον ρωτούσαμε τι θα έκανε αν ξαναγινόταν σεισμός, απαντούσε με σιγουριά ότι θα έτρεχε μόνος του έξω.

Ένας άλλος άντρας έχασε τη γυναίκα του στο σεισμό. Έστειλε τα τρία τους παιδιά να μείνουν με τους παππούδες τους και ο ίδιος άρχισε να δουλεύει για να μαζέψει λεφτά. Δούλευε συνέχεια, πάρα πολλές ώρες, για να ξαναχτίσει το σπίτι και να πάρει πίσω τα παιδιά του. Δεν επέτρεπε στον εαυτό του να σταματήσει και να θρηνήσει για τη γυναίκα του. Δούλευε συνέχεια έχοντας αναγάγει το χτίσιμο του σπιτιού και την επιστροφή των παιδιών του σε εμμονή. Αυτές ήταν οι πιο δύσκολες περιπτώσεις που είδαμε.

Αλλά τις περισσότερες φορές η ζωή έδειχνε να κερδίζει το παιχνίδι. Στην τελευταία ομαδική συνάντηση γυναικών στο χωριό Μπουμί Μουλία υπήρχε ευχάριστη διάθεση, γέλια και αισιοδοξία χάρις στην αλληλοσυμπαράσταση μεταξύ τους. Οι γυναίκες διηγούνταν ιστορίες από τον πανικό που επικράτησε την ώρα του σεισμού, όπως αυτή μιας μητέρας που, τρομοκρατημένη, βούτηξε το μωρό της απ’ το πόδι και το κρατούσε ανάποδα καθώς έτρεχε. Μια άλλη συνειδητοποίησε ότι αντί για το παιδί της είχε αρπάξει μια μπανάνα και μια τρίτη κατάλαβε μόνο αφού είχε ήδη βγει ότι δεν κρατούσε το παιδί της. Τώρα πια ο πανικός τους φάνταζε αστείος και γελούσαν.

.: Δείτε ένα φωτογραφικό αφιέρωμα με τις φωτογραφίες της Ελίνας