Νταρφούρ: Η μεγαλύτερη πρόκληση για τους ΓΧΣ είναι να φτάσουν σε όσους έχουν ανάγκη για βοήθεια

Πώς θα περιγράφατε την κατάσταση στο Νταρφούρ σήμερα σε ό,τι αφορά τους αμάχους;
Μέσα σε δυο εβδομάδες επισκέφτηκα 3 περιοχές στο Νταρφούρ κι αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν η καθημερινή ανασφάλεια που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που ζουν εκεί. Παρ’ όλο που η βία μπορεί να μην είναι τόσο έντονη όσο το 2003 και στις αρχές του 2004, εξακολουθούν να χάνουν τη ζωή τους απλοί πολίτες. Τα δύο εκατομμύρια των εκτοπισμένων που ζουν σε στρατόπεδα ή καταυλισμούς διατρέχουν τον κίνδυνο επίθεσης κάθε φορά που βγαίνουν για ξύλα ή για νερό• σα συνέπεια, οι καταυλισμοί έχουν μετατραπεί σε φυλακές, με τη βία να υφίσταται τόσο μέσα όσο κι έξω. Εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι παραμένουν εκτός εμβέλειας, αποκομμένοι από ανθρωπιστική βοήθεια, εξαιτίας της συνεχιζόμενης διαμάχης.  

Αυτή η ανασφάλεια επηρεάζει και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις;
Ναι, πράγματι. Επηρεάζει και τους εργαζομένους στον ανθρωπιστικό τομέα. Τα τελευταία χρόνια αναγκαστήκαμε να μειώσουμε τον αριθμό των προγραμμάτων μας είτε επειδή οι συμπλοκές μάς υποχρέωσαν να εκκενώσουμε την περιοχή είτε εξαιτίας επιθέσεων στις εγκαταστάσεις μας είτε εξαιτίας της ανασφάλειας στους δρόμους. Ο μόνος τρόπος πρόσβασης σε κάποιες εγκαταστάσεις υγείας ή λειτουργίας των κινητών ιατρικών μονάδων είναι με αυτοκίνητο• όμως, σημειώνονται αυξανόμενες επιθέσεις εναντίον εργαζομένων στην ανθρωπιστική βοήθεια και των οχημάτων τους. Κατά τη διάρκεια του περασμένου χρόνου κλάπηκαν περισσότερα από 100 υπηρεσιακά οχήματα και ήδη φέτος ο αριθμός αυτός έχει ξεπεράσει τα 50. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι υπάρχουν όλο και λιγότερες ανθρωπιστικές οργανώσεις που κυκλοφορούν στους δρόμους.

Τι μπορούμε να πούμε για την κατάσταση της υγείας του πληθυσμού; Τους παρέχεται η βασική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη;
Στα μεγαλύτερα στρατόπεδα και καταυλισμούς εκτοπισμένων, στους ανθρώπους παρέχεται φαγητό, νερό, κατάλυμα και βασική ιατρική περίθαλψη αλλά αυτό οφείλεται αποκλειστικά στην άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική δραστηριότητα στο Νταρφούρ. Στις εγκαταστάσεις υγείας που διαθέτουμε παρέχουμε βοήθεια σε περίπου 500.000 εκτοπισμένους ανάμεσα στους οποίους τα κυριότερα προβλήματα που συναντά το προσωπικό μας είναι η διάρροια και οι λοιμώξεις του αναπνευστικού (κυρίως σε παιδιά κάτω των 5 ετών). Σε μέρη πιο απομακρυσμένα από τις μεγάλες πόλεις, όπου οι ΓΧΣ πρόσφατα μπορέσαμε να εκτιμήσουμε την κατάσταση υγείας του πληθυσμού, εξακολουθούμε να συναντάμε ιλαρά, μηνιγγίτιδα και υποσιτισμό. Παντού, οι άνθρωποι εξαρτώνται απόλυτα από την ανθρωπιστική βοήθεια για την επιβίωσή τους. Για τους ανθρώπους που παραμένουν εκτός εμβέλειας επειδή έχουν εκτοπιστεί από τις συγκρούσεις και/ή δε μπορούν να φτάσουν σε πόλεις ή καταυλισμούς, είναι δύσκολο να πούμε. Δεν έχουμε σχεδόν καθόλου πρόσβαση σε αυτούς κι έτσι είναι δύσκολο να κάνουμε κάποιο σχόλιο για την κατάσταση της υγείας τους. Αυτή η έλλειψη πληροφοριών είναι σίγουρα πολύ ανησυχητική.

Μπορείτε να μας δώσετε την εικόνα των βασικών δραστηριοτήτων των ΓΧΣ στο Νταρφούρ αναφορικά με τις ανάγκες του πληθυσμού;
Η παρουσία άλλων ανθρωπιστικών οργανώσεων επί τόπου (υπάρχουν περισσότερες από 80 οργανώσεις στο Νταρφούρ που απασχολούν περίπου 13.000 ανθρώπους) έχει δώσει τη δυνατότητα στους ΓΧΣ να επικεντρωθούν σχεδόν αποκλειστικά σε ιατρικές δραστηριότητες. Τα προγράμματα αυτά αποτελούν τη μεγαλύτερη επιχείρηση των ΓΧΣ στον κόσμο σήμερα. Μέχρι και 2.000 άτομα προσωπικό των ΓΧΣ παρέχουν πρόσβαση σε πρωτοβάθμια ιατρική περίθαλψη σε πόλεις και καταυλισμούς εκτοπισμένων, καθώς επίσης και μέσω κινητών ιατρικών μονάδων για να φτάσουν σε άλλους, πιο απομονωμένους πληθυσμούς. Σε αρκετά μεταγωγικά νοσοκομεία επίσης, οι ιατρικές ομάδες των ΓΧΣ παρέχουν επείγουσα περίθαλψη και χειρουργική υποστήριξη στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, καθώς και εξειδικευμένες ιατρικές υπηρεσίες για ανθρώπους που έχουν υποστεί σεξουαλική βία. 

Ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις για τους ΓΧΣ στο Νταρφούρ σήμερα;
Σήμερα η βασική πρόκληση είναι να φτάσουμε στους ανθρώπους που βρίσκονται σε περιοχές που δεν έχουν πρόσβαση σε βοήθεια: στα μέρη που αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε εξαιτίας των συνεχιζόμενων συμπλοκών και σε άλλα μέρη εκτός των καταυλισμών. Ξέρουμε ότι υπάρχουν διασκορπισμένοι πληθυσμοί που στερούνται οποιασδήποτε ανθρωπιστικής βοήθειας. Το να προσεγγίσουμε αυτούς τους ανθρώπους είναι ο βασικός μας στόχος.

Υπάρχουν αρκετοί φορείς που ζητούν στρατιωτική παρέμβαση προκειμένου να βρεθεί μια λύση στη διαμάχη. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι: οι ΓΧΣ είναι ένας ανθρωπιστικός οργανισμός. Είμαστε στο Νταρφούρ για να προσφέρουμε ανθρωπιστική βοήθεια κι όχι για να βρούμε κάποια λύση στη διαμάχη. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι έχουν προταθεί αρκετές λύσεις. Για μας, είναι πάντοτε ανησυχητικό να ακούμε άλλους ανθρωπιστικούς φορείς να ζητούν στρατιωτική παρέμβαση. Για να μπορούν οι ανθρωπιστικοί οργανισμοί να εργάζονται σε περιοχές με συγκρούσεις είναι απαραίτητο να είναι ουδέτεροι και ανεξάρτητοι. Αν δοθεί η εντύπωση ότι υποστηρίζουν τη μία ή την άλλη πλευρά, τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια των ομάδων τους και περιορίζεται η πρόσβασή τους σε συγκεκριμένες περιοχές και πληθυσμούς. 

Αυτό που μου κάνει εντύπωση σχετικά με τις προτεινόμενες λύσεις είναι ότι ορισμένες φαίνεται να προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από μια υπεραπλουστευμένη ανάλυση της κατάστασης. Από τότε που υπογράφηκε η Ειρηνευτική Συμφωνία του Νταρφούρ, το Μάιο του 2006, οι ένοπλες παρατάξεις έχουν κατακερματιστεί και δεκάδες ομάδες εμπλέκονται στις συγκρούσεις. Σε κάποια μέρη, οι φράξιες που είχαν τον έλεγχο των περιοχών δεν ελέγχουν πια τους ανθρώπους τους και σε άλλα υπάρχουν αναζωπυρούμενες συμπλοκές μεταξύ διαφορετικών ομάδων. Σε αυτό προστίθενται και εκτεταμένα κρούσματα ληστειών. Η κατάσταση είναι πολύ περίπλοκη και οποιοδήποτε είδος απλουστευμένης λύσης είναι αμφισβητήσιμο.

Ποια η γνώμη σας για την πρόταση των στρατιωτικά προστατευόμενων «ανθρωπιστικών διαδρόμων»;
Μιλάμε για μια εξαιρετικά περίπλοκη κατάσταση με ευρεία εξάπλωση της βίας, η οποία διαπράττεται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες σε μια περιοχή στο μέγεθος της Γαλλίας. Δε βλέπω πόσο ρεαλιστικό είναι να μιλάμε για ανθρωπιστικούς διαδρόμους σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Στην πράξη, ένας ανθρωπιστικός διάδρομος θα μεταφραζόταν σε φάλαγγες ανθρωπιστικών οχημάτων και αγαθών με συνοδεία στρατιωτών. Στο Νταρφούρ, αν κυκλοφορείς με ένοπλη συνοδεία ή στρατιώτες τότε θα θεωρηθείς από συγκεκριμένες εμπόλεμες πλευρές εχθρός. Θα χάσεις την ουδετερότητα και την ανεξαρτησία που χρειάζεσαι για να έχεις πρόσβαση στους πληθυσμούς που βρίσκονται σε ανάγκη. Μας είναι ήδη δύσκολο να φτάσουμε σε κάποιες περιοχές και σε συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων. Ο τρόπος να ξεπεράσουμε αυτό το εμπόδιο είναι να μιλάμε με όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι καταλαβαίνουν ποιοι είμαστε, τι κάνουμε, ποιον θέλουμε να βοηθήσουμε και πόσο ουδέτεροι και ανεξάρτητοι είμαστε. Οι ανθρωπιστικοί διάδρομοι θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο αυτή τη μέθοδο και λίγο θα μας βοηθούσαν να φτάσουμε στους ανθρώπους που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη: τους διασκορπισμένους πληθυσμούς έξω από τα στρατόπεδα και τις πόλεις. Η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε αυτούς τους ανθρώπους παραμένει ο βασικός μας στόχος.