Σουδάν- Νταρφούρ: «Η παρουσία μας εξακολουθεί να είναι σημαντική»

Ποια προγράμματα έχει σήμερα το Ελβετικό Τμήμα των ΓΧΣ στο Νταρφούρ;
Η δουλειά μας στο δυτικό Νταρφούρ επικεντρώνεται σε τρεις κυρίως τομείς.
Πρώτα από όλα, οι ιατρικές μας ομάδες βοηθούν τους ανθρώπους που επλήγησαν από το μαζικό κύμα βίας του 2003-2004. Στην πόλη Χαμπίλα, το Κέντρο Υγείας των ΓΧΣ παρέχει πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια περίθαλψη σε 7.000 ντόπιους, καθώς και σε 22.000 ανθρώπους που εκτοπίστηκαν στην περιοχή πριν από 3 χρόνια. Οι εκτοπισμένοι εξαρτώνται αποκλειστικά από την εξωτερική βοήθεια για να επιβιώσουν. Το Κέντρο Υγείας μας ασχολείται κυρίως με την περίθαλψη μεταδοτικών ασθενειών. Παρέχουμε επίσης υπηρεσίες τοκετού, ιδιαίτερα σε δύσκολες περιπτώσεις. Κατά μέσο όρο διεξάγουμε περίπου 35 τοκετούς το μήνα.

Οι περισσότεροι από τους εκτοπισμένους πάσχουν από ψυχολογικά αίτια. Στη Χαμπίλα, πολλοί από τους ασθενείς διαμαρτύρονται για μυϊκούς πόνους, πονοκεφάλους και προβλήματα ύπνου. Αυτοί αποτελούν περίπου το 15% των ασθενών που δεχόμαστε. Σε εμπόλεμες καταστάσεις, αυτά τα συμπτώματα υποδηλώνουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Ένας ψυχίατρος βρίσκεται αυτή την εποχή επί τόπου για να αξιολογήσει τις ανάγκες και να ξεκινήσει ενδεχομένως τη λειτουργία ενός προγράμματος ψυχικής υγείας.

Κατά δεύτερον, περιθάλπουμε τα θύματα της πρόσφατης σύγκρουσης υποστηρίζοντας την πτέρυγα επειγόντων περιστατικών του γενικού νοσοκομείου της επαρχιακής πρωτεύουσας Ελ Τζενέινα. Αυτό το κρατικό νοσοκομείο δέχεται τους περισσότερους από τους τραυματίες της περιφέρειας. Η υποστήριξή μας συνεπάγεται ιατρικό εξοπλισμό και φάρμακα, καθώς και τεχνική υποστήριξη (μεταξύ άλλων διαχείριση υγιεινής και φαρμάκων).

Επιπλέον, προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε νέες ιατρικές και ανθρωπιστικές ανάγκες που συχνά προκύπτουν. Αυτές οι ανάγκες σχετίζονται άμεσα με τις επιθέσεις στα χωριά και με την αμείωτη βία στην περιοχή. Αυτό τον καιρό, μια τετραμελής ομάδα εδρεύει στη Σελέια, μια πόλη 20.000 κατοίκων βόρεια της Ελ Τζενέινα, ετοιμάζοντας εκεί μια αίθουσα χειρουργείου για την περίθαλψη των τραυματιών. 

Πρόσφατα, τον Ιανουάριο του 2007, πάνω από 5.000 άνθρωποι έφτασαν στους καταυλισμούς του Αραντμάτα και του Ντόρτι. Η ομάδα μας αποτίμησε άμεσα την κατάσταση υγείας αυτών των ατόμων, που τράπηκαν σε φυγή εξαιτίας της βίας, και φρόντισε τα επείγοντα περιστατικά. Επίσης μοιράσαμε βασικές προμήθειες στις οικογένειες.

Οι ΓΧΣ αναφέρουν συχνά ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα πρόσβασης στους πληθυσμούς. Πιο συγκεκριμένα, ποια είναι αυτά τα προβλήματα; 
Σε κάθε μία από αυτές τις τρεις περιπτώσεις που σας περιέγραψα, αντιμετωπίζουμε συχνά προβλήματα στην πρόσβαση στους πιο εξασθενημένους πληθυσμούς - αυτούς που πλήττονται άμεσα από τη βία - και στην εφαρμογή των κατάλληλων δραστηριοτήτων. Ομοίως, για τους ασθενείς είναι δύσκολο, καμιά φορά και αδύνατο, να φτάσουν στα Κέντρα Υγείας.

Όλα αυτά τα προβλήματα σχετίζονται με την έλλειψη ασφαλείας, τόσο για τους πληθυσμούς όσο και για τους εργαζομένους στις ανθρωπιστικές οργανώσεις. Από το Μάιο του 2006, δώδεκα εργαζόμενοι ανθρωπιστικών οργανώσεων έχουν χάσει τη ζωή τους στο Νταρφούρ. Αν μετακινείσαι στο Νταρφούρ αυτή την εποχή, ρισκάρεις να δεχτείς επίθεση ή ακόμα και να σκοτωθείς. 

Κατά τη διάρκεια της επείγουσας παρέμβασής μας για τους 5.000 νέο-εκτοπισμένους στους καταυλισμούς του Αραντμάτα και του Ντόρτι, πληροφορηθήκαμε ότι πολλοί άνθρωποι παγιδεύτηκαν στο χωριό του Ταντζέκε, 30 χιλιόμετρα βόρεια της Ελ Τζενέινα, στην οποία δεν μπορούσαν να φτάσουν λόγω της ανασφάλειας στους δρόμους. Κάποιοι έφταναν σποραδικά, σε μικρές ομάδες, ταξιδεύοντας τη νύχτα για να αποφύγουν τις επιθέσεις. Αφού έκανα όλες τις απαραίτητες επαφές, έφυγα με μια ομάδα για να αποτιμήσουμε την ιατρική κατάσταση και τις συνθήκες διαβίωσης στο Ταντζέκε. Οι άνθρωποι εκεί είχαν τεράστια ανάγκη για αντικείμενα πρώτης ανάγκης, όπως μπιτόνια νερού, κουβέρτες και πλαστικά καλύμματα για τη δημιουργία πρόχειρων καταλυμάτων. Στην επιστροφή, μας σταμάτησαν ένοπλοι άντρες. Παρόλο που ύστερα από διαπραγματεύσεις καταφέραμε να συνεχίσουμε την πορεία μας σώοι, το γεγονός αυτό καταδεικνύει πόσο επισφαλής είναι η κατάσταση. Είναι ακόμα δύσκολο να επισκεπτόμαστε τακτικά το Ταντζέκε οδικώς ώστε να είμαστε σε θέση να δραστηριοποιηθούμε στην περιοχή.

Για τους ίδιους λόγους, στη Χαμπίλα περιορίζουμε τις δραστηριότητές μας μόνο μέσα στην πόλη. Χρειάστηκε να σταματήσουμε τις επισκέψεις των Κινητών Ιατρικών Μονάδων στα γειτονικά χωριά και στους γύρω καταυλισμούς γιατί αντιληφθήκαμε ότι η ασφάλειά μας στο δρόμο δεν ήταν εγγυημένη. 

Τους τελευταίους 8 μήνες, οι ομάδες μας υπέστησαν πολλά βίαια περιστατικά, μεταξύ αυτών και τρεις ενέδρες ενόπλων αντρών στο δρόμο. Κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων, τέθηκε σε κίνδυνο η ζωή των μελών των ομάδων μας. Τους ξυλοκόπησαν, πυροβόλησαν προς την κατεύθυνσή τους και τους λήστεψαν. Από τον Ιούλιο, οι ομάδες μας έχουν ταξιδέψει ελάχιστα στους επαρχιακούς δρόμους κι έχουμε αναγκαστεί να βασιζόμαστε στις αεροπορικές μεταφορές, οι οποίες είναι ακριβές και περιορίζουν το εύρος των δραστηριοτήτων μας. Είναι αδύνατο να κάνουμε ιατρικές επισκέψεις στα χωριά με αεροπλάνο ή ελικόπτερο.

Η έλλειψη ασφάλειας στο Νταρφούρ περιορίζει σημαντικά τη δράση μας κι αφήνει μεγάλο τμήμα του αγροτικού πληθυσμού και των γύρω περιοχών κυριολεκτικά αποκλεισμένο. Ωστόσο, θα πρέπει να τονίσω ότι η κατάσταση στο Νταρφούρ δεν είναι παντού η ίδια. Κάποιες περιοχές είναι πιο ασταθείς από άλλες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την περιοχή όπου βρισκόμαστε εμείς.

Μόλις επιστρέψατε από το Ταντζέκε και την Ελ Τζενέινα. Τι θα μας λέγατε σχετικά με την καθημερινότητα των πρόσφατα εκτοπισμένων οικογενειών;
Μιλώντας με τους πρόσφατα εκτοπισμένους, μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η πλήρης έλλειψη ελπίδας για το μέλλον. Η καθημερινότητά τους διακατέχεται από το φόβο της επίθεσης από ένοπλες ομάδες. Πρόκειται για τις ίδιες οπλισμένες ομάδες που τους έδιωξαν από το χωριό τους. Άλλοι περιγράφουν ότι αναγκάστηκαν να φύγουν εν μέσω επιθέσεων. Περιγράφουν μαζικούς εκτοπισμούς πληθυσμών, σχεδόν 10.000 ανθρώπων από διάφορα χωριά, οι οποίοι έγιναν πρόσφατα.

Δεν έχουμε καταφέρει να πάμε σε αυτά τα χωριά γιατί οι συνθήκες ασφαλείας απαγορεύουν τέτοιες μετακινήσεις, έτσι δεν ξέρουμε αν οι κάτοικοι είναι ακόμα εκεί ή αν τα χωριά τους καταστράφηκαν. Κάποιοι πληθυσμοί δεν είχαν άλλη επιλογή από το να ξαναφύγουν, αφού υπέστησαν και δεύτερο κύμα βίας.

Όλο και περισσότεροι ανθρωπιστικοί φορείς φεύγουν από το Νταρφούρ, δηλώνοντας ότι η ανασφάλεια καθιστά αδύνατή τη δράση τους. Και οι ΓΧΣ;
Παρά τα προβλήματα, η παρουσία μας στο Νταρφούρ κοντά σε αυτούς τους πληθυσμούς, συνεχίζει να είναι σημαντική. Πολλοί άνθρωποι εξαρτώνται αποκλειστικά από την ανθρωπιστική βοήθεια.

Το τελευταίο διάστημα, αντιμετωπίζουμε τα όρια της δουλειάς μας ως ιατρική ομάδα ανθρωπιστικής βοήθειας σε καθημερινή βάση. Η δουλειά μας, που επικεντρώνεται στη βοήθεια των θυμάτων από τις συγκρούσεις, διαρκώς υποβάλλεται σε δοκιμασίες λόγω της έλλειψης ασφαλείας. Και σα να μην έφταναν αυτά, οι διοικητικές διαδικασίες είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες και κουραστικές, καθυστερώντας το χρόνο αντίδρασής μας. Για να βελτιώσουμε τη δυνατότητά μας να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες των εκτοπισμένων και για να εξασφαλίσουμε την ανεξαρτησία μας, οι ΓΧΣ έχουμε ζητήσει από τις αρχές του Χαρτούμ να μας δοθεί άδεια να πετάξουμε με δικό μας αεροπλάνο στο Νταρφούρ. Έχουν περάσει 4 μήνες κι ακόμα δεν έχουμε πάρει απάντηση.